Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tái tổ hợp di truyền”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Biên soạn lại toàn bộ chuyên đề "Tái hổ hợp di truyền" |
n replaced: : → : (3), NXB → Nhà xuất bản (3) using AWB |
||
Dòng 1:
[[Tập_tin:Tái tổ hợp gen (recobination gene).png|nhỏ|Hình 1: Các kiểu tái tổ hợp gen.]]
'''Tái tổ hợp gen''' là hiện tượng sinh vật bố mẹ sinh ra con có những tính trạng khác với bố mẹ do sự tổ hợp lại những gen vốn có của bố mẹ, phát sinh ra bởi sự '''chuyển đổi lô-cut''' của các gen trong hệ gen.<ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/scitable/topicpage/dna-is-constantly-changing-through-the-process-6524876|tiêu đề=DNA Is Constantly Changing through the Process of Recombination|website=}}</ref><sup>,</sup> <ref name=":1">{{Chú thích web|url=https://www.biology-online.org/dictionary/Genetic_recombination|tiêu đề=Genetic recombination|website=}}</ref><sup>,</sup> <ref>{{Chú thích web|url=https://www.nature.com/scitable/topicpage/genetic-recombination-514|tiêu đề=Suzanne Clancy: Genetic Recombination © 2008 Nature Education|website=}}</ref><br>
Các tên khác
Hiện nay có thể phân biệt hai kiểu chính của tái tổ hợp là: '''[[tái tổ hợp tương đồng]]''' và '''[[tái tổ hợp không tương đồng]]''' (hình 1).
Dòng 10:
*Thuật ngữ tái tổ hợp gen có xuất xứ từ tiếng Anh: '''genetic recombination''' (phát âm quốc tế: /ʤɪnɛ́tɪk rɪ́jkɔmbɪnɛ́jʃən/; tiếng Việt: gi-nê-tic ri-côm-bi-nêy-sân), do [[Thomas Hunt Morgan]] đề xuất vào khoảng những năm 1900 – 1910 (xem hình 2). Trong các ngôn ngữ khác: tiếng Pháp là ''recombinaison génétique'', tiếng Đức là ''Rekombination genetik'' v.v đều có nội hàm tương tự như trên.<ref name=":0">{{Chú thích web|url=https://www.biology-online.org/dictionary/Genetic_recombination|tiêu đề=Genetic recombination|tác giả 1=|ngày=|ngày truy cập=3 tháng 1 năm 2018|nơi xuất bản=|ngôn ngữ=}}</ref><sup>,</sup> <ref>https://www.futura-sciences.com/sciences/definitions/physique-recombinaison-4797/</ref><sup>,</sup> <ref>https://www.biologie-seite.de/Biologie/Rekombination</ref>
* Morgan dùng khái niệm ''genetic recombination'' (tái tổ hợp gen), sau khi ông nghiên cứu về [[gen liên kết]] và [[gen hoán vị]] ở ruồi giấm (''Drosophila melanogaster'') để phân biệt với khái niệm "'''biến dị tổ hợp'''" dùng để mô tả các biến dị phát sinh do phân li độc lập các gen theo quy luật Mendel phát hiện cách lúc đó không lâu. Trong khái niệm này có từ '''genetic''' dùng để phân biệt với sự tái tổ hợp gặp ở các lĩnh vực khoa học khác như trong toán học, vật lý học...
* Một trong những thí nghiệm của Morgan liên quan đến hiện tượng này là: ruồi giấm vốn chỉ có kiểu hình màu '''xám''', cánh '''dài''' (BV//BV) và dạng màu '''đen''', cánh '''cụt''' (bv//bv). Nhưng trong thí nghiệm khác, thì ông đã lại thu được dạng '''xám''', '''cụt''' (Bv//bv) và dạng '''đen''', '''dài''' (bV//bv); nghĩa là ruồi con có kiểu hình khác bố mẹ, nhưng các tính trạng này vốn '''bố mẹ đã có''', mà các gen quy định chúng đã '''đổi chỗ''' cho nhau do trao đổi chéo gây ra sự '''tổ hợp lại'''. Bởi vậy mới gọi là '''tái''' tổ hợp gen (gen tổ hợp lại).<ref>Campbell: ''Sinh học'' -
* Xem chi tiết đã trình bày ở trang [[gen liên kết]] và trang [[gen hoán vị]].
=== Nội dung mở rộng ===
Dòng 19:
=====Tái tổ hợp không tương đồng=====
*Sau khi [[Barbara McClintock]] được giải Nobel 1983 về nhiều công trình nghiên cứu của bà từ năm 1948, trong đó nổi bật là công trình về [[gen nhảy]], thì [[học thuyết di truyền nhiễm sắc thể]] phát triển hẳn sang giai đoạn mới, đồng thời khái niệm mà chúng ta đang xét cũng mang thêm nội dung mới.
* Mô tả theo cách đơn giản nhất khái niệm gen nhảy này như sau:
- Một gen có thể thay đổi vị trí của nó bằng cách "nhảy" sang [[lô-cut gen]] khác, không có gen nào khác nhảy vào chỗ của nó.
- Gen nhảy có thể chuyển sang nhiễm sắc thể không tương đồng (hình 3). Nghĩa là '''không có''' "trao đi, đổi lại" vật chất di truyền.
* Bởi thế, trong Di truyền học đã phát sinh thêm thuật ngữ "tái tổ hợp '''không''' tương đồng", để phân biệt với sự tổ hợp lại các gen do [[gen hoán vị]], sau này gọi lại là [[tái tổ hợp tương đồng]] mà Morgan phát hiện.
Dòng 29:
<gallery>
Tập tin:Morgan crossover 1.jpg|Hình 2: Ảnh chụp lại trang sách của Morgan (1916) mô tả cơ chế tái tổ hợp gen đầu tiên.
Tập tin:Gen nhảy1 (jumping gene1).png|Hình 3
</gallery>
Dòng 44:
*Đây là kiểu tái tổ hợp giữa hai đoạn ADN như nhau hoặc tương tự nhau, trong đó có sự trao đổi lẫn nhau.
*Kiểu này thường xảy ra tự nhiên, thường không do tác nhân đột biến gây ra (tái tổ hợp tự nhiên), hay gặp ở quá trình giảm phân của sinh vật nhân thực (nên còn gọi là tái tổ hợp giảm phân), nhưng cũng đã phát hiện ở vi khuẩn (nhân sơ).
Xem chi tiết ở trang [[Tái tổ hợp tương đồng]].
Dòng 50:
*Đặc trưng của kiểu này là sự tái tổ hợp giữa hai ADN hoặc hai nhiễm sắc thể không tương đồng với nhau.
*Trong đó có thể có nhiều dạng
- Dạng có trao đổi vật chất di truyền cho nhau, gọi là trao đổi tương hỗ hay chuyển vị đối ứng (reciprocal translocations); trong đó có sự "trao đi, nhận lại". Sinh học phổ thông Việt Nam đã gọi dạng này chuyển đoạn tương hỗ giữa 2 nhiễm sắc thể không tương đồng.<ref>SGK "Sinh học 12" -
<br>- Sự trao đổi vật chất di truyền không tương hỗ tức là chuyển vị không đối ứng (nonreciprocal translocations).<ref>{{Chú thích web|url=https://www.ndsu.edu/pubweb/~mcclean/plsc431/chromstruct/chrmo4.htm|tiêu đề=Phillip McClean: Translocations|website=}}</ref> Trong dạng này, có "trao đi", nhưng không có "nhận lại", nghĩa là một ADN bị mất đoạn mà không được ADN kia "cho" lại chút nào.
Dòng 59:
<br>- Gen nhảy.
- Gen tái tổ hợp tự nhiên hoặc nhân tạo.
<br>
[[Thể loại:Sinh học]]▼
[[Thể loại:Di truyền học]]▼
[[Thể loại:Di truyền phân tử]]▼
<nowiki>*</nowiki> * *
Hàng 76 ⟶ 68:
== Nguồn trích dẫn ==
{{tham khảo|2}}
== Liên kết ngoài ==
Hàng 85 ⟶ 74:
*{{MeshName|Genetic+recombination}}
*[http://www.blackwellpublishing.com/trun/artwork/Animations/Recombination/recombination.html Animated guide to homologous recombination.]
▲[[Thể loại:Sinh học]]
▲[[Thể loại:Di truyền học]]
▲[[Thể loại:Di truyền phân tử]]
| |||