Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →‎top: clean up using AWB
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Thông tin nhân vật hoàng gia
| tên = Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế
| tên gốc = 北魏孝武帝
| tước vị = [[Hoàng đế]] [[Trung Hoa]]
| thêm = china
Dòng 39:
| con cái =
| niên hiệu =</small>
* Thái Xương (太昌) 532
* Vĩnh Hưng (永興) 532
* Vĩnh Hi (永熙) 532-535
| miếu hiệu = [[Hiển Tông]] (顯宗)
| thụy hiệu = <font color="grey">Hiếu Vũ Hoàng đế</font> (孝武皇帝)
Dòng 53:
| nơi an táng =
}}
'''Bắc Ngụy Hiếu Vũ Đế''' ([[chữ Hán]]: 北魏孝武帝; 510 – 3 tháng 2, 535), tên húy là '''Nguyên Tu''' (元脩 hay 元修), [[Tên chữ (người)|tên tự]] '''Hiếu Tắc''' (孝則), vào một số thời điểm được gọi là '''Xuất Đế''' (出帝, "hoàng đế bỏ trốn"),<ref>Thụy hiệu "Hiếu Vũ" là do Tây Ngụy truy tặng. Đông Ngụy không công nhận và gọi ông là Xuất Đế. Chính sử của Bắc Ngụy là ''[[Ngụy thư]]'', viết dưới triều đại kế thừa Đông Ngụy là [[Bắc Tề]], nên gọi ông là Xuất Đế. Tuy nhiên, các sách sử Trung Quốc, như ''[[Bắc sử]]'', thường gọi ông là Hiếu Vũ Đế.</ref> là vị [[hoàng đế]] cuối cùng của triều đại [[Bắc Ngụy]] thời [[Nam-Bắc triều (Trung Quốc)|Nam-Bắc triều]] trong lịch sử Trung Quốc.
 
Sau khi tướng [[Cao Hoan]] nổi loạn và đánh bại gia tộc của [[Nhĩ Chu Vinh]] vào năm 532, người này đưa Hiếu Vũ Đế lên ngôi. Mặc dù vậy, Hiếu Vũ Đế cố gắng thoát khỏi tầm kiểm soát của Cao Hoan, và đến năm 534, ông cùng với tướng [[Vũ Văn Thái]] chính thức đoạn tuyệt với Cao Hoan. Khi Cao Hoan tiến về phía nam nhằm giành lại quyền kiểm soát triều đình, Hiếu Vũ Đế chạy trốn đến lãnh địa của Vũ Văn Thái, khiến Bắc Ngụy bị phân làm hai phần (Cao Hoan sau đó lập [[Đông Ngụy Hiếu Tĩnh Đế|Nguyên Thiện Kiến]] lên ngôi, thiết lập triều [[Đông Ngụy]]). Tuy nhiên, quan hệ giữa Hiếu Vũ Đế và Vũ Văn Thái nhanh chóng trở nên xấu đi khi Vũ Văn Thái từ chối tha thứ cho các mối quan hệ tình ái với em họ của Hiếu Vũ Đế. Cuối cùng Vũ Văn Thái hạ độc giết chết Hiếu Vũ Đế. Sở dĩ nói Nguyên Tu là vị hoàng đế cuối cùng của Bắc Ngụy, bởi vì sau khi ông qua đời, Bắc Ngụy chính thức bị phân chia thành 2 miền đông tây, phía Tây thành lập bởi quyền thần [[Vũ Văn Thái]] đã lập một hoàng thân trong hoàng tộc Bắc Ngụy là [[Tây Ngụy Văn Đế|Nguyên Bảo Cự]] lên ngôi, và đóng đô ở [[Trường An]] nên sử gọi là [[Tây Ngụy]]. Còn phía Đông thành lập bởi quyền thần [[Cao Hoan]] cũng lập một hoàng thân khác là [[Đông Ngụy Hiếu Tĩnh Đế|Nguyên Thiện Kiến]] lên ngôi, và đóng đô ở [[Nghiệp (thành)|Nghiệp Thành]] nên sử gọi là [[Đông Ngụy]].
Dòng 62:
Vào thời niên thiếu, Nguyên Tu được miêu tả là có tính trầm hậu, ít nói, ham thích việc quân sự. Năm 18 tuổi, thời [[Bắc Ngụy Hiếu Minh Đế|Hiếu Minh Đế]], Nguyên Tu được phong là làm Nhữ Dương huyện công. Ông cũng giữ chức Tán kị thị lang, rồi Trung thư thị lang. Thời [[Bắc Ngụy Hiếu Trang Đế|Hiếu Trang Đế]], đầu niên hiệu Kiến Nghĩa (528), Nguyên Tu bị bỏ chức Tán kị thường thị, chuyển sang giữ chức Bình Đông tướng quân, kiêm Thái thường khanh; rồi giữ chức Trấn Đông tướng quân, Tông chính khanh. Năm Vĩnh An thứ 3 (530), ông được thăng làm Bình Dương vương. Đầu niên hiệu Phổ Thái (531), ông chuyển sang giữ chức Thị trung, Trấn Đông tướng quân, Nghi đồng tam ti, kiêm Thượng thư hữu bộc xạ; rồi lại được thăng làm Thị trung, Thượng thư tả bộc xạ.<ref name="nt11"/>
 
Năm 532, tướng [[Cao Hoan]] đánh bại các thành viên trong gia tộc của [[Nhĩ Chu Vinh]]. Trong khi tiến hành chiến dịch, Cao Hoan lập một người thuộc nhánh xa trong hoàng tộc là [[Nguyên Lãng]] làm hoàng đế để tạo thế với [[Bắc Ngụy Tiết Mẫn Đế|Tiết Mẫn Đế]] do [[Nhĩ Chu Thế Long]] (爾朱世隆) lập. Sau khi giành được chiến thắng, Cao Hoan cho rằng Nguyên Lãng không thích hợp là hoàng đế do có họ hàng xa với các hoàng đế kế cận trước đó. Cao Hoan sợ Tiết Mẫn Đế cao minh, lại sợ Nhữ Nam vương [[Nguyên Duyệt]] cuồng bạo vô thường. Đương thời, phần lớn chư vương đều trốn đi ở ẩn, và Nguyên Tu đang ở ẩn tại một điền xá. Cao Hoang muốn lập Nguyên Tu, khiển Đại đô đốc [[Hộc Tư Xuân]] (斛斯椿) đi cầu xin. Hộc Tư Xuân gặp Ngoại  tán kị thị lang- Thái Nguyên vương Nguyên Tư Chính, nói rằng muốn biết chỗ của Nguyên Tu để lập làm Thiên tử, Nguyên Tư Chính đưa Hộc Tư Xuân đến gặp Nguyên Tu. Khi gặp Hộc Tư Xuân, Nguyên Tu sắc biến, cho rằng mình bị Nguyên Tư Chính bán đứng, song được giải thích. Hộc Tư Xuân báo lại cho Cao Hoan, Cao Hoan khiển 400 kị binh nghênh đón Nguyên Tu đến lều len, rồi bày tỏ lòng chân thành, khóc lóc. Nguyên Tu khiêm nhường nói mình ít đức, Cao Hoan lại vái lậy, Nguyên Tu cũng vái lậy chấp thuận.<ref name="tt155">[[Tư trị thông giám]], [[:zh:s:資治通鑑/卷155|quyển 155]]</ref>
 
Ngày Mậu Tý (25) tháng 4 năm Nhâm Tý (11 tháng 6 năm 532), Nguyên Tu tức vị tại bên ngoài Đông quách, nhập ngự Thái Cực điện, quần thần triều hạ. Nguyên Tu lên Xương Hạp môn, tuyên bố đại xá, cải nguyên Thái Xương. Ông bổ nhiệm Cao Hoàn làm đại thừa tướng, Thiên trụ đại tướng quân, Thái sư, được thế tập giữ chức Định châu thứ sử.<ref name="tt155"/>
Dòng 82:
==Chú thích==
{{Tham khảo}}
 
==Tham khảo==
* [[Ngụy thư]]
* [[Bắc sử]]
* [[Tư trị thông giám]]
{{thời gian sống|510|535}}
 
{{Vua thời Nam Bắc triều (Trung Quốc)}}
 
[[Thể loại:Vua nhà Bắc Ngụy]]
[[Thể loại:Vua bị giết]]
[[Thể loại:Sinh năm 510]]
[[Thể loại:Mất 535]]