Tên gọi Cà Mau (chính tả cũ: '''Cà- Mâumau''') được hình thành do [[người Khmer]] gọi tên vùng đất này là ''"Tưk Kha-mau"'' ([[tiếng Khmer]]: តឹកខ្មៅ<ref>Ngữ nguyên: តឹក (n) [tək]: kho lúa, vựa, nhà kho, ខ្មៅ (adj) [kmav]: màu đen</ref>), có nghĩa là ''nước đen''. Do Nước đen là màu nước đặc trưng do lá tràm của thảm rừng tràm [[U Minh]] bạt ngàn rụng xuống làm đổi màu nước. Cà Mau là xứ đầm lầy ngập nước, có nhiều bụi lác mọc tự nhiên và hoang dã. Chính vì lẽ đó từ thuở xưa đã có câu ca dao:
{{cquote|<small>''Cà Mau là xứ quê mùa''</small><br><small>''Muỗi bằng gà mái, cọp tùa bằng trâu''</small>|||[[Ca dao Việt Nam]]}}
