Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nhiễm sắc tử”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n replaced: NXB → Nhà xuất bản (2), → xxxx using [[Project:AWB|AWB
Sửa một chút phần đầu cho rõ hơn và thêm nguồn chú thích.
Dòng 1:
[[Tập tin:Chromosome.svg|liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Chromosome.svg|nhỏ|Trong lược đồ này, (1) là một crômatit: một nửa của hai "sợi" giống hệt nhau trong một nhiễm sắc thể đã nhân đôi. Trong quá trình phân chia tế bào, các bản sao giống hệt nhau (được gọi là "cặp crômatit chị em") liên kết tại vùng được gọi là tâm động (2). Một khi các cặp nhiễm sắc thể chị em đã tách nhau ra (trong kỳ sau của nguyên phân), mỗi crômatit lúc này được gọi là nhiễm sắc thể con. Cánh ngắn (3) và cánh dài (4) của crômatit bên phải, cũng được đánh dấu.]]
'''Nhiễm sắc tử''' ([[Tiếng Anh]]: ''Chromatid'', từ chữ Hy Lạp ''khrōmat'' là 'màu' + ''-id'') hoặc '''Crômatitcrômatit''' là một trong hai bản sao của một [[nhiễm sắc thể]] mới được saotổng chéphợp vẫn còn liên kết với nhiễm sắc thể gốc ban đầu bởi mộtnhờ [[tâm động]]. Thuật ngữ này trong [[tiếng Anh]] là '''chromatid''', vốn gốc từ chữ Hy Lạp ''khrōmat'' (là "màu") + hậu tố -id (sợi).<ref>{{Chú thích web|url=https://biologydictionary.net/chromatid/|title=Chromatid|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://www.dictionary.com/browse/chromatid|title=chromatid|last=|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>
 
Trước khi nhân đôi (tự sao chép) thì mỗi nhiễm sắc thể chỉ gồm một phân tử [[DNA|ADN]]. Sau khi nhân đôi - ở [[kì trung gian]] - mà cơ sở là sự tự sao của ADN tạo nên nó, mỗi nhiễm sắc thể lúc này gồm hai phân tử ADN chung nhau một tâm động, gọi là nhiễm sắc thể kép, trong đó mỗi bản sao được gọi là crômatit.<ref>{{chú thích web|url=http://biology.about.com/library/glossary/bldefchromatid.htm|title=What is a Chromatid?|author=|date=|website=About.com|accessdate =ngày 18 tháng 7 năm 2017}}</ref> Trong các giai đoạn sau của [[Phân bào|phân chia tế bào]], trạng thái nhiễm sắc thể kép này vẫn tồn tại, cho đến kì sau thì mỗi crômatit sẽ được phân li do tâm động tách đôi, trở thành các [[nhiễm sắc thể]] đơn riêng biệt.<ref>Sinh học Campbell - Nhà xuất bản Giáo dục, 2010.</ref><ref>SGK 'Sinh học 9, 10' - Nhà xuất bản Giáo dục, 2017.</ref><ref>{{chú thích web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/chromatid|title=Definition of CHROMATID|author=|date=|website=www.Merriam-Webster.com|accessdate =ngày 18 tháng 7 năm 2017}}</ref>
Dòng 11:
{{Main|Nhiễm sắc tử chị em}}
 
NhiễmHai nhiễm sắc tử tương đồng có thể là nhiễm sắc tử ''chị em'' hoặc nhiễm sắc tử ''không chị em''.
 
Hai nhiễm sắc tử chị em là hai nhiễm sắc tử củacó cùng mộtnguồn nhiễmgốc: sắc thể, chúng liên kết với nhau ở [[tâm động]]. Trình tự ADN của hai nhiễm sắc tử chị emđều là giốngbản hệt nhausao (trừ khi xảy ra các lỗi sao chép ADN rất hiếmcopy). Mộttừ cặpmột nhiễm sắc tửthể chịcủa embố (thì đượcthôi gọicủa làmẹ) '''dyad'''hoặc (''nhiễmcủa sắcmẹ thể(thì đãthôi nhâncủa đôi''bố)., Mộtkhông khichỉ cáccó nhiễmlô-cut sắcgen tử chị em đã táchnhư nhau, ramà (trongcòn [[kỳcó sau]]chuỗi củanuclêôtit [[nguyêntrên phân]]ADN hoặcgiống kỳhệt saunhau của(trừ [[giảmđột phân]] II trong [[sinh sản hữu tính]]biến), chúng lại được gọi là nhiễm sắc thể.
 
Khi vừa mới được tạo thành trong kì trung gian, thì hai nhiễm sắc tử chị em liên kết với nhau ở [[tâm động]], tạo nên '''nhiễm sắc thể kép'''.<ref>Campbell và cộng sự: "Sinh học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2010.</ref><ref>Phạm Thành Hổ: "Di truyền học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 1998.</ref><ref>Đỗ Lê Thăng: "Di truyền học" - [[Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam|Nhà xuất bản Giáo dục]], 2006.</ref> (Thuật ngữ nhiễm sắc thể kép trong tiếng Anh là '''dyad''').<ref>{{Chú thích web|url=https://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=12897|title=Medical Definition of Dyad|last=William C. Shiel Jr.|first=|date=|website=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|access-date=}}</ref>
Trao đổi chéo là quá trình trao đổi vật liệu di truyền giữa hai nhiễm sắc tử.
 
Khi các nhiễm sắc tử chị em đã tách nhau ra trong quá trình phân li ở [[kỳ sau]] của phân bào, thì mỗi '''crômatit''' lại được gọi là nhiễm sắc thể đơn.
[[Trao đổi giữa chromatid chị em|Trao đổi chéo ở crômatit chị em]] có thể xảy ra trong quá trình [[nguyên phân]] hoặc [[giảm phân]]. [[Trao đổi giữa chromatid chị em|Trao đổi chéo ở crômatit chị em]] xuất hiện chủ yếu phản ánh quá trình [[Sửa chữa DNA|sửa chữa]] tái tổ hợp ADN cho các ADN đang bị "hỏng hóc".
 
== Nhiễm sắc tử không chị em ==
+Hai crômatit không chị em là hai crômatit của các nhiễm sắc thể khác nhau trong [[cặp nhiễm sắc thể tương đồng]], nên chúng không có sự liên kết với nhau ở tâm động. [[Cặp nhiễm sắc thể tương đồng]] là gồm một nhiễm sắc thể của mẹ và một nhiễm sắc thể của bố. Trình tự ADN của hai crômatit không chị em là khác nhau (vì chúng có nguồn gốc khác nhau). [[Trao đổi chéo (di truyền)|Trao đổi chéo]] ở hai crômatit không chị em xảy ra trong kỳ đầu của [[giảm phân]] I.
xxxxnhỏ|295x295px|Crômatit và cặp nhiễm sắc thể tương đồng]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nhiễm_sắc_tử”