Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiếng Bắc Ndebele”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
nKhông có tóm lược sửa đổi
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{Infobox language|name=Tiếng Bắc Ndebele|altname=Zimbabwe Ndebele|nativename=''siNdebele saseNyakatho''|region=[[Matabeleland North]], [[Matabeleland South]] của Zimbabwe; [[Đông Bắc (Botswana)|Đông Bắc]] của Botswana|speakers=1,6 triệu|date=2012|ref=e18|refname=Ndebele|familycolor=Niger-Congo|fam2=[[Nhóm ngôn ngữ Đại Tây Dương-Congo|Đại Tây Dươn–Congo]]|fam3=[[Nhóm ngôn ngữ Benue-Congo|Benue–Congo]]|fam4=[[Nhóm ngôn ngữ Nam Bantoid|Nam Bantoid]]|fam5=[[Nhóm ngôn ngữ Bantu|Bantu]]|fam6=[[Nhóm ngôn ngữ Nam Bantu|Nam Bantu]]|fam7=[[Nhóm ngôn ngữ Nguni|Nguni]]|fam8=[[Nhóm ngôn ngữ Zunda|Zunda]]|nation={{flag|Zimbabwe}}|iso1=nd|iso1comment=– North Ndebele|iso2=nde|iso2comment=– North Ndebele|iso3=nde|iso3comment=– North Ndebele|lingua=99-AUT-fk incl.<br />varieties 99-AUT-fka<br />to 99-AUT-fkd|guthrie=S.44|glotto=nort2795|glottorefname=Zimbabwean Ndebele|notice=IPA}}
'''Tiếng Bắc Ndebele''' ({{IPAc-en|lang|pron|ɛ|n|d|ə|'|b|iː|l|iː}}), còn gọi là '''Ndebele,''' '''amaNdebele,''' '''Zimbabwe Ndebele Zimbabwe''' hoặchay '''Ndebele Bắc,'''<ref name="ISO 639-2/RA">{{Chú thích web|url=https://www.loc.gov/standards/iso639-2/php/langcodes_name.php?code_ID=319|title=Documentation for ISO 639 identifier: nde|nhà xuất bản=ISO 639-2 Registration Authority - Library of Congress|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20171222051225/http://www.loc.gov/standards/iso639-2/php/langcodes_name.php?code_ID=319|ngày lưu trữ=2017-12-22|ngày truy cập=2017-07-04|quote=Name: North Ndebele}}</ref><ref name="ISO 639-3/RA">{{Chú thích web|url=http://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=nde|title=Documentation for ISO 639 identifier: nde|nhà xuất bản=ISO 639-3 Registration Authority - SIL International|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20171101121928/http://www-01.sil.org/iso639-3/documentation.asp?id=nde|ngày lưu trữ=2017-11-01|ngày truy cập=2017-07-04|quote=Name: North Ndebele}}</ref> trước đây gọi là '''Matabele,''' là một ngôn ngữ châu Phi thuộc [[nhóm ngôn ngữ Nguni]] của [[nhóm ngôn ngữ Bantu]], được nói bởi người [[Người Bắc Ndebele|Bắc Ndebele]] hay Matabele, ở [[Zimbabwe]].
 
Tiếng Bắc Ndebele có liên quan đến [[tiếng Zulu]], được nói ở [[Cộng hòa Nam Phi|Nam Phi]]. Điều này là do người Bắc Ndebele ở Zimbabwe xuất thân từ những người theo nhà lãnh đạo [[người Zulu]] [[Mzilikazi]] (một trong những vị tướng của vua Zulu [[Shaka]]), đã rời [[vương quốc Zulu]] vào đầu thế kỷ 19 (năm 1839), trong thời [[Mfecane]], đến nơi nay là Zimbabwe.
 
Mặc dù có một số khác biệt về ngữ pháp, từ vựng và ngữ điệu giữa tiếng Zulu và tiếng Bắc Ndebele, hai ngôn ngữ chia sẻ hơn 85% từ vựng.<ref>Langa Khumalo, “Language Contact and Lexical Change: A Lexicographical Terminographical Interface in Zimbabwean Ndebele,” Lexikos 14, no. 108 (2004).</ref> Đối với các nhà ngôn ngữ học Nguni nổi tiếng như Anthony Cope và Cyril Nyembezi, tiếng Bắc Ndebele là một phương ngữ của tiếng Zulu; còn những người khác như Langa Khumalo cho rằng đó là một ngôn ngữ riêng biệt. [[Phương ngữ|Việc phân biệt giữa một ngôn ngữ và một phương ngữ]] chođối cácvới hai loại ngôn ngữ rất giống nhau là rất khó, với điều kiện quyết định thường không dựa trên cácnằm tiêu chí ngôn ngữ mà là chính trị.<ref>Anthony Cope, “A Consolidated Classification of the Bantu Languages,” African Studies 30, nos. 3–4 1971): 213–36.</ref><ref>C.L.S. Nyembezi, 1957. Learn Zulu, Cape Town: Shuter & SHooter</ref><ref>D.K. Rycroft “Ndebele and Zulu: Some Phonetic and Tonal Comparisons,” Zambezia, no. 2 (1980): 109–28.</ref>
 
Tiếng Bắc Ndebele và [[tiếng Nam Ndebele]] (hay Transvaal Ndebele Transvaal), được nói ở Nam Phi, là những ngôn ngữ riêng biệt nhưng có liên quan với một mức độ nào đó, mặc dù trướctiếng đâyBắc Ndebele có liên quan chặt chẽ với tiếng Zulu hơn. Tiếng Nam Ndebele, trong khidù duyvẫn trìgiữ nguồncái gốc Nguni, đã bịchịu ảnh hưởng bởicủa các [[Nhóm ngôn ngữ SotoSotho-Tswana|ngôn ngữ SotoSotho]].<ref name="Skhosana 2009 ch 3">{{Chú thích sách|url=http://repository.up.ac.za/bitstream/handle/2263/28563/Complete.pdf?sequence=8|title=The Linguistic Relationship between Southern and Northern Ndebele|last=Skhosana, Philemon Buti|year=2009|chapter=3|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117033501/http://repository.up.ac.za/bitstream/handle/2263/28563/Complete.pdf?sequence=8|archive-date=2015-11-17}}</ref>
 
== Xem thêm ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Tiếng_Bắc_Ndebele”