Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chiến tranh Lạnh”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động Sửa đổi di động nâng cao |
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi qua ứng dụng di động Sửa đổi từ ứng dụng Android |
||
Dòng 41:
| caption6 = [[Đám mây hình nấm]] của vụ thử hạt nhân [[Ivy Mike]], 1952; một trong hơn một ngàn bài kiểm tra như vậy được thực hiện bởi [[Hoa Kỳ]] trong khoảng thời gian từ năm 1945 đến năm 1992
| image7 = Tsar photo11.jpg
| caption7 = Đám mây hình nấm của [[Tsar Bomba]]
| image8 = Varyag1987.jpg
| caption8 = Máy bay trinh sát P-3A của [[Mỹ]] bay trên chiến hạm Varyag của [[Liên Xô]] năm 1987.
Dòng 49:
{{Lịch sử Chiến tranh Lạnh}}
'''Chiến tranh Lạnh''' '''(Cold War)''' là một thời kì của căng thẳng [[chính trị]] giữa [[Liên Xô]] với những quốc gia vệ tinh ([[khối Đông Âu]]) và [[Hoa Kỳ]] với những đồng minh ([[Tây Âu|Khối phương Tây]]) sau [[Thế chiến II]]. ''Chiến tranh Lạnh'' bắt đầu từ năm 1946 (năm bức điện báo với tựa đề ''Long Telegram'' của nhà ngoại giao Hoa Kì [[George F. Kennan|George F.Kennan]] từ [[Moskva]] đã
Những nước tư bản phương Tây đã được dẫn dắt bởi [[Hoa Kỳ]], đều là những quốc gia liên bang-cộng hòa với một hệ thống đa đảng, cũng như những quốc gia ''First-World'' (chỉ những quốc gia liên kết chung với [[NATO]] hoặc chống lại [[Liên Xô]] trong Chiến tranh lạnh). Một vài nước như [[Đông dương|Đông Dương]], [[Indonesia]] và [[Congo DR|Congo]] vẫn là những [[thuộc địa]] của phương Tây. Liên Xô, mặt khác, tự tuyên bố là một quốc gia theo [[Chủ nghĩa Marx-Lenin]] đã áp dụng hệ thống chính trị độc đảng được lãnh đạo bởi một cấp lãnh đạo cao nhất là bộ chính trị. Đảng cộng sản đã điều khiển toàn bộ quốc gia, báo chí, quân sự, kinh tế và những tổ chức địa phương khắp ''Second World'' (''Second World'' chỉ những quốc gia vệ tinh hoặc đồng minh của [[Liên Xô]]), bao gồm những thành viên của [[Hiệp ước Warsaw]] và những quốc gia khác theo [[Hệ thống xã hội chủ nghĩa|Hệ thống XHCN]]. [[Điện Kremlin]] đã tài trợ tiền của cho những đảng cộng sản trên khắp thế giới nhưng bị thách thức quyền lực bởi [[Cộng hòa nhân dân Trung Hoa]] của [[Mao Trạch Đông]] theo sau đó là sự [[Chia rẽ Trung-Xô|chia rẽ Trung Quốc-Liên Xô]] vào khoảng những năm 1960. Gần như tất cả các quốc gia thuộc địa đã giành được độc lập trong khoảng thời gian 1945-1960, họ đã trở thành ''Third World'' (những quốc gia trung lập) trong Chiến tranh Lạnh.{{sfn|G. Jones |2014 |pp=176–79}}
Giai đoạn đầu của [[Chiến tranh Lạnh (1947-1953)]] đã bắt đầu trong 2 năm đầu tiên sau khi kết thúc [[Thế chiến II]] (1945). [[Liên Xô]] đã củng cố sự kiểm soát của mình lên những quốc gia của [[khối Đông Âu]], trong khi [[Hoa kì|Hoa Kì]] đã bắt đầu một chiến lược ngăn chặn [[chủ nghĩa cộng sản]] trên toàn cầu, mở rộng quân sự và viện trợ tài chính tới những quốc gia [[Đông Âu]] (ví dụ như ủng hộ phe chống cộng sản trong [[Nội chiến Hy Lạp]] và thành lập liên minh quân sự [[NATO]]). Sự kiện phong tỏa Berlin (1948-49) là một cuộc khủng hoảng lớn đầu tiên của Chiến tranh Lạnh. Với chiến thắng của [[Đảng Cộng sản Trung Quốc]] trong [[Nội chiến Trung Quốc]] và sự bùng nổ của [[Chiến tranh Triều Tiên]] (1950-53), cuộc xung đột đã lan rộng. USSR (Gọi tắt của [[Liên Xô|Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết]]) và US ([[Hoa Kỳ]]) đã cạnh tranh giành sự ảnh hưởng của mình tại những quốc gia [[Mỹ Latinh]] và những thuộc địa đang giành độc lập ở [[châu Phi]] và [[châu Á]]. [[Liên Xô]] đã dẹp tan cuộc [[Cách mạng Hungary (1956)|cách mạng Hungari]]. Sự mở rộng và leo thang đã xảy ra lần lượt nhiều cuộc khủng hoảng, như [[Khủng hoảng Kênh đào Suez|Khủng hoảng Suez (1956)]], [[Khủng hoảng Berlin 1961]] và [[Khủng hoảng tên lửa Cuba|Khủng hoảng tên lửa Cuba 1962]], suýt nữa gây ra một cuộc [[chiến tranh hạt nhân]]. Trong thời gian đó, phong trào hòa bình quốc tế đã được thiết lập và phát triển giữa các công dân khắp thế giới, đầu tiên ở [[Nhật Bản]] từ 1954, khi người dân trở nên lo lắng về những vụ thử nghiệm vũ khí hạt nhân, nhưng sớm phát triển trong châu Âu và Hoa Kỳ. Phong trào hòa bình, và đặc biệt là phong trào chống lại [[vũ khí hạt nhân]], đạt được tiến triển và được dân chúng biết đến nhiều hơn từ những năm cuối thập niên 1950, và đầu những năm 1960, và đã tiếp tục phát triển qua những năm thập niên 70 và 80 với những cuộc tuần hành, biểu tình, và nhiều hoạt động phi nghị viện phản đối chiến tranh và kêu gọi [[phi hạt nhân hóa]] trên toàn cầu. Theo sau [[Khủng hoảng tên lửa Cuba]], một giai đoạn mới đã bắt đầu đã cho thấy mối quan hệ phức tạp của sự [[Chia rẽ Trung-Xô|chia rẽ Xô-Trung]], trong khi những đồng minh của Hoa Kì, đặc biệt là [[Pháp]] đã rời khỏi [[NATO]]. USSR đã nghiền nát cuộc giải phóng Mùa xuân-Prague 1968 trong [[Tiệp Khắc|Cộng hòa xã hội Séc]], trong khi Hoa Kỳ đã trải nghiệm sự hỗn loạn khủng khiếp ngay trong nước từ phong trào dân quyền và
Những năm trong thập
Chiến tranh Lạnh và những sự kiện của nó đã để lại ảnh hưởng rất lớn. Nó thường được nói tới trong [[văn hóa đại chúng]], đặc biệt trong những chủ đề truyền thông đặc trưng của hoạt động gián điệp (đặc biệt thành công quốc tế với quyển sách James Bond và những phim nhượng quyền) và sự đe dọa của chiến tranh hạt nhân. Trong khi đó, một sự căng thẳng quốc gia lặp lại giữa quốc gia kế thừa Liên Xô, Nga, và Hoa Kì trong những năm 2010 (bao gồm những đồng minh phía Tây) và sự tăng lên căng thẳng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ được nói tới như là Chiến tranh lạnh lần 2 (tên tiếng Anh: Second Cold War).{{sfn|Syria crisis|2018}}
|