Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Na Uy”

'''Na Uy''' ([[Bokmål]]: ''Norge''; [[Nynorsk]]: ''Noreg''), tên chính thức là '''Vương quốc Na Uy''', là một [[Các nước Bắc Âu|quốc gia Bắc Âu]] nằm ở Tây Bắc Châu Âu có lãnh thổ bao gồm phần phía tây và cực bắc của [[Bán đảo Scandinavie|Bán đảo Scandinavi]]; hòn đảo xa xôi [[Jan Mayen]] và quần đảo [[Svalbard]] cũng là một phần của Vương quốc Na Uy. Đảo Peter I ở Nam Cực và [[Đảo Bouvet|Đảo Bouvet ở]] Nam Cực là những lãnh thổ phụ thuộc và do đó không được coi là một phần của vương quốc. Na Uy cũng đưa ra những yêu sách lãnh thổ đối với một phần của [[Châu Nam Cực|Nam Cực]] được gọi là Queen Maud Land.

 

 

[[Harald V của Na Uy|Harald V]] của Nhà Glücksburg là Quốc vương Na Uy hiện tại. [[Erna Solberg]] đã trở thành thủ tướng của Na Uy kể từ năm 2013 khi bà thay thế [[Jens Stoltenberg]]. Là một [[quốc gia có chủ quyền]] [[Nhà nước đơn nhất|thống nhất]] với [[Quân chủ lập hiến|chế độ quân chủ lập hiến]], chính trị Na Uy có sự [[Quyền lực phân lập|phân chia quyền lực nhà nước]] giữa quốc hội, nội các và tòa án tối cao, như đã được quy định bởi hiến pháp năm 1814. Vương quốc Na Uy được thành lập vào năm 872 dưới dạng sáp nhập một số lượng lớn các vương quốc nhỏ và tồn tại liên tục trong suốt 1.<span>147</span> năm sau đó. Từ 1537 đến 1814, Na Uy là một phần của Vương quốc [[Đan Mạch-Na Uy]] và từ năm 1814 đến 1905, nó nằm trong một [[Liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy|liên minh cá nhân]] với Vương quốc Thụy Điển. Na Uy giữ vị thế trung lập trong [[Chiến tranh thế giới thứ nhất|Thế chiến thứ nhất]]. Na Uy vẫn trung lập cho đến tháng 4 năm 1940 khi đất nước bị Đức Quốc xã [[Chiến dịch Weserübung|xâm chiếm]] và chiếm đóng cho đến khi kết thúc [[Chiến tranh thế giới thứ hai]].

Mạng lưới đường sắt chính của Na Uy bao gồm {{Convert|4114|km|mi}} [[đường sắt khổ tiêu chuẩn]], trong đó {{Convert|242|km|mi}} là đường đôi và {{Convert|64|km|mi}} là [[đường sắt cao tốc]] (210 &nbsp; km/h)<ref name="ReferenceB">Cục quản lý đường sắt quốc gia Na Uy, 2008: 4</ref> Toàn bộ mạng lưới đường sắt thuộc sở hữu của Cơ quan quản lý đường sắt quốc gia Na Uy.<ref name="jbvabout">{{Chú thích web|url=http://www.jernbaneverket.no/english/about/|title=About|author=Norwegian National Rail Administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216163520/http://www.jernbaneverket.no/english/about/|archive-date=16 December 2007|access-date=15 July 2008}}</ref> Tất cả các chuyến tàu chở khách nội địa ngoại trừ các chuyến tàu tốc hành sân bay đều được điều hành bởi Norges Statsbaner (NSB).<ref name="ReferenceC">Cục quản lý đường sắt quốc gia Na Uy, 2008: 13</ref> Một số công ty điều hành tàu chở hàng.<ref name="administration1">Cục quản lý đường sắt quốc gia Na Uy, 2008: 16</ref> Các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng và bảo trì được tài trợ thông qua ngân sách nhà nước <ref name="jbvabout" />. NSB điều hành các chuyến tàu đường dài, bao gồm các chuyến tàu đêm, dịch vụ khu vực và bốn hệ thống đường sắt ngoại ô xung quanh các thành phố Oslo, Trondheim, Bergen và Stavanger.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.nsb.no/about_nsb/train_facts/|title=Train facts|author=Norges Statsbaner|authorlink=Norwegian State Railways|archive-url=https://web.archive.org/web/20080612161348/http://www.nsb.no/about_nsb/train_facts/|archive-date=12 June 2008|access-date=15 July 2008}}</ref> [[Tàu điện]] có ở các thành phố lớn như Oslo, Trondheim và Bergen. Hệ thống tàu điện ngầm duy nhất của Na Uy [[Tàu điện ngầm Oslo|nằm ở thủ đô Oslo]].

 

 

Trong năm 2007, có 2,6 triệu [[Xe hơi|ô tô]] ở Na Uy, tỉ lệ là 444 chiếc trên 1000 cư dân.<ref name="sntrans">{{Chú thích web|url=http://www.ssb.no/english/subjects/10/12/transport_en/|title=Transport|author=Statistics Norway|authorlink=Statistics Norway|access-date=2008-07-15}}</ref>. Từ năm 2007 đến 2011, [[Động cơ Diesel|xe ô tô diesel]] chiếm hơn 70% số xe mới, tuy vậy con số này giảm xuống còn 40% trong năm 2015.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.acea.be/statistics/tag/category/share-of-diesel-in-new-passenger-cars|title=Share of Diesel in New Passenger Cars - Click Norway, mouseover for numbers|date=25 April 2016|publisher=[[European Automobile Manufacturers Association]]|access-date=24 January 2017}}</ref>

[[Phà]] có vai trò quan trọng trong việc di chuyển giữa các vịnh hẹp và các đảo. Có khoảng hơn một trăm bến phà ở Na Uy. Phà chở khách nhanh hoạt động ở nhiều vịnh hẹp và đảo làm cho việc đi lại bằng đường thủy nhanh và tiện hơn nhiều so với đường bộ; một số đảo nhỏ còn có dịch vụ xe buýt đường thủy.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ssb.no/kolltrans/tab-2008-01-03-03.html|title=Båt|author=Statistics Norway|date=2008-01-03|language=Na Uy|archive-url=https://web.archive.org/web/20090101213510/http://www.ssb.no/kolltrans/tab-2008-01-03-03.html|archive-date=January 1, 2009|dead-url=yes|access-date=2008-07-16}}</ref>

 

 

== Nhân khẩu ==