Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hậu Đường”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 2:
'''Nhà Hậu Đường''' là một trong năm triều đại trong thời kỳ [[Ngũ Đại Thập Quốc]].
==Thành lập==▼
Lý Khắc Dụng là thủ lĩnh tộc Sa Đà, có công cùng [[Chu Ôn]] dẹp khởi nghĩa [[Hoàng Sào]] cuối thời Đường. Sau khi Hoàng Sào bị diệt, hai người cùng các quân phiệt khác quay sang tranh chấp quyền bá chủ khi nhà Đường đã suy yếu. Lý Khắc Dụng yếu thế hơn phải rút về Sơn Tây. Chu Ôn giành quyền kiểm soát phần lớn trung nguyên, cướp ngôi nhà Đường, lập ra nhà Hậu Lương.
Con Khắc Dụng là Lý Tồn Húc nối chí cha quyết tâm diệt Lương rửa hận. Thế lực ngày càng hùng mạnh, Lý Tồn Húc trước tiên diệt nước Yên của cha con Lưu Nhân Cung - Lưu Thủ Quang, đánh Liêu và tới năm [[923]] diệt [[nhà Hậu Lương]] và lên ngôi.
Ông dời đô về [[Lạc Dương]]. Tự nhận mình là người thừa kế của họ Lý nhà Đường, ông đổi quốc hiệu là '''Đường''', sử sách sau này gọi là Hậu Đường để phân biệt với [[nhà Đường]] trước đó. Lý Tồn Húc tức là vua Đường Trang Tông.
==Chính trị==
==Các cuộc binh biến==
Sau khi diệt được Hậu Lương, Lý Tồn Húc chỉ hưởng lạc không lo chính sự, thích xem diễn tuồng. Năm 926, ông bị một kép hát giết chết khi 41 tuổi. Một người con nuôi của Lý Khắc Dụng (anh nuôi của Tồn Húc) là Lý Tự Nguyên (hay Lý Tồn Đàn), khi đó đã 58 tuổi, mang quân trấn thủ từ Hà Đông về chiếm giữ kinh thành Lạc Dương lên làm vua, tức là [[Đường Minh Tông]]. Có ý kiến cho rằng việc thí nghịch Đường Trang Tông do Tự Nguyên chủ mưu.
Đường Trang Tông là một trong các vị vua giỏi thời Ngũ Đại. Các nhà sử học đánh giá khá cao thời trị vì của ông trong hơn 50 năm loạn lạc của lịch sử Trung Quốc. Tương truyền trong cảnh Trung Hoa loạn lạc, ông thường thắp hương khấn trời rằng: ''"Tôi là người Hồ, may được làm vua. Mong trời sinh ra bậc minh quân để dẹp loạn khiến thiên hạ thái bình"''. Có ý kiến cho rằng lời khẩn cầu của ông thực hiện năm 927, đã được linh ứng, vì năm đó [[Triệu Khuông Dận]] ra đời, sau này trở thành người lập ra [[nhà Tống]], chấm dứt thời loạn lạc Ngũ Đại thập quốc.
Năm 933, Đường Minh Tông chết, con nhỏ là Lý Tùng Hậu lên thay, tức là Đường Mân Đế. Được 1 năm, một người con lớn của Minh Tông là Lý Tùng Kha không phục, làm binh biến giết Tùng Hậu lên ngôi, tức là Đường Phế Đế.
Con rể của Minh Tông là Thạch Kính Đường muốn giành ngôi nhà Đường, bèn
==Diệt vong== ▼
Nhà Hậu Đường truyền được mười ba năm tổn cộng bốn đời, rồi bị [[Thạch Kính Đường]] diệt năm [[936]] để thành lập [[nhà Hậu Tấn (Ngũ đại)|nhà Hậu Tấn]].
==Các vị vua nhà Hậu Đường==
Hàng 17 ⟶ 39:
| Phế Đế (廢帝) || [[Lý Tùng Kha]] (李從珂) || [[934]]-[[936]] || Thanh Thái (清泰) [[934]]-[[936]]
|}
▲==Thành lập==
▲Lý Tồn Húc, người gốc Sa Đà, năm [[923]] diệt [[nhà Hậu Lương]] và lên ngôi. Ông dời đô về [[Lạc Dương]], đổi quốc hiệu là '''Đường''', sử sách sau này gọi là Hậu Đường để phân biệt với [[nhà Đường]] trước đó. Tuy nhiên, công việc triều chính vẫn ở trong tay giới sĩ tộc người Hán, do người Sa Đà rất ít, không quá 100.000 và còn rất lạc hậu, không thể coi là một lực lượng manh về phương diện [[chính trị]]. Họ coi công việc nhà nước như việc nhà, muốn giao hết những chức vụ quan trọng cho những người thân thích, nhưng số này không đủ, đành phải giao cả những chức quan võ cho ngoại nhân, bất kỳ là giống người nào, còn những chức vụ hành chính thì giao cho người Hán. Họ đặt ra đủ các thứ thuế, bóp nặn nông dân đến khánh kiệt mà vẫn không đủ nuôi quân lính vì chiến tranh liên miên.
▲==Diệt vong==
▲Nhà Hậu Đường truyền được mười ba năm tổn cộng bốn đời, rồi bị [[Thạch Kính Đường]] diệt năm [[936]] để thành lập [[nhà Hậu Tấn (Ngũ đại)|nhà Hậu Tấn]].
==Các chủ đề liên quan==
*[[Đột Quyết]] (Göktürk)
| |||