Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phúc Khang An”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n clean up, General fixes, replaced: → using AWB
Dòng 6:
| nơi mất = [[Hồ Nam]]
| image = Fuk'anggan.jpg
| relations = [[Hiếu Hiền Thuần hoàng hậu]] (Cô mẫu)<br>[[Càn Long Đế]] (Cô phụ)
| cha = [[Phó Hằng]]
| con =
Dòng 20:
}}
 
'''Phúc Khang An''' ([[Chữ Hán]]: 福康安, {{lang-mnc|ᡶᡠᠺᠠᠩᡤᠠᠨ|v=Fukʽanggan|a=Fukʻanggan}}<ref>《清文海兰察列传》，第84页</ref><ref>{{Citechú thích web|url=http://npmhost.npm.gov.tw/ttscgi2/ttsquery?0:0:npmauac:TM%3D%BA%D6%B1d%A6w|title=福康安|last=中央研究院|date=|year=|publisher=中央研究院|deadurl=no|accessdate=2018-01-05|}}</ref>; [[1753]] - [[2 tháng 7]] năm [[1796]]), [[biểu tự]] '''Dao Lâm''' (瑤林), [[Bát kỳ|Mãn Châu Tương hoàng kỳ]], [[Phú Sát thị]], là một vị tướng [[nhà Thanh]] trong [[lịch sử Trung Quốc]], ông từng làm quan dưới triều [[Càn Long]] và [[Gia Khánh]] và từng giữ chức [[Nội vụ phủ]] Đại thần và [[Tổng đốc]] [[Lưỡng Quảng]].
 
== Tiểu sử ==
Phúc Khang An sinh năm [[Càn Long]] thứ 19 ([[1754]]), xuất thân trong gia tộc Mãn Châu rất danh giá là [[Sa Tế Phú Sát thị]], là con trai của Đại học sĩ [[Phó Hằng]] và là cháu trai của [[Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu]], nguyên phối thê tử của [[Càn Long Đế]].
 
Năm [[Càn Long]] thứ 32 ([[1767]]), ông trở được tập phong ''Vân Kị úy'' (云骑尉) và phục vụ trong Đại nội thị vệ, hàm [[Tam đẳng Thị vệ]], trực thuộc [[Càn Thanh môn]].
 
Năm thứ 34 ([[1769]]), thăng làm Nhị đẳng, trực thuộc Ngự tiền, tức là thân cận với Hoàng đế. Năm thứ 35 ([[1770]]), thăng [[Thị vệ (nhà Thanh)|Nhất đẳng Thị vệ]].
 
Năm thứ 36 ([[1771]]), ông được phong [[Hộ bộ]] [[Thị lang]], sau đó được phong Phó Đô thống [[Mông Cổ]] [[Bát kỳ|Tương lam kỳ]] <ref>《清史稿》（卷330）：“330）："福康安，字瑤林，富察氏，滿洲鑲黃旗人，大學士傅恆子也。初以雲騎尉世職授三等侍衛。再遷頭等侍衛。擢戶部侍郎、鑲黃旗滿洲副都統。”"</ref><ref>《嘉义县志·列传》：“："乾隆三十二年，授三等侍衛，洊擢至一等，命御前行走。三十六年，授戶部侍郎，兼副都統。”"</ref>.
 
Năm thứ 37 ([[1772]]), [[tháng 5]], nhận mệnh đến Quân cơ xứ học tập<ref>《清史稿》（卷176）:“（"（乾隆三十七年）福康安五月辛丑，以户部侍郎在军机处学习行走。十二月癸酉，命往四川领队。出。”"</ref>. Lúc này là lúc loạn Kim-Xuyên lần thứ 2, Thanh triều phái Võ Anh điện Đại học sĩ [[Ôn Phúc]] (温福) làm Định Biên Tướng quân (定边将军), [[A Quế]] và Phong Thăng Ngạch (丰升额) làm Phó tướng quân, Phúc Khang An thụ ấn, làm Lĩnh đội đại thần<ref>《清史稿》（卷330）：“330）："師徵金川，以溫福為定邊將軍，阿桂、豐升額為副將軍，高宗命福康安齎印往授之，即授領隊大臣。”"</ref>.
 
Năm thứ 38 ([[1773]]), tháng giêng, Phúc Khang An nhận lệnh đến Tứ Xuyên hỗ trợ Tướng quân [[A Quế]] dẹp loạn. Tháng 6, tại trận chiến Mộc Quả Mộc (木果木之战), quân Thanh đại bại, Ôn Phúc tử trận<ref>《乾隆传》，289页</ref>, triều đình bổ nhiệm [[A Quế]] làm Định Tây Tướng quân (定西将军), chia đường tiếp tục tấn công.<ref>《[[Thanh sử cảo]]》（Quyển 330）：“330）："乾隆三十八年夏，至軍，阿桂方攻當噶爾拉山，留福康安自佐。木果木師敗，溫福死事，復命阿桂為定西將軍，分道再舉。</ref> Khi đại quân đang tấn công Lạt Mục Lạt Mục (喇穆喇穆) Phúc Khang An đốc binh tấn công các lô-cốt phía Tây, lại hợp quân cùng [[Hải Lan Sát]], thừa thắng công hạ La Bác Ngõa Sơn (罗博瓦山), lại tiến về phía Bắc, côn hạ được Tư Đông Trại (斯东寨). Quân thổ ti thừa dịp đêm tuyết lên núi, tập kích doanh địa của Phó tướng Thường Lộc Bảo (常禄保), Phúc Khang An nghe được tiếng súng, lập tức đốc binh cứu viện, đẩy lùi đợt tấn công của Thô Ti. Quân Thổ Ti trú ở Trát Sơn Lộc (扎山麓), nhân ngày mưa mà xây lên hai tòa lô-cốt. Phúc Khang An suất lĩnh tám trăm quân lính, ban đêm đội mưa đánh vào phá hủy lô-cốt. Ông được Càn Long Đế ra chỉ khen ngợi<ref>《[[Thanh sử cảo]]》（Quyển 330）：“330）："攻喇穆喇穆，福康安督兵克其西各碉，與海蘭察合軍，克羅博瓦山；北攻，克得斯東寨。賊夜乘雪陟山，襲副將常祿保營，福康安聞槍聲，督兵赴援，擊之退。賊屯山麓，乘雨築兩碉，福康安夜率兵八百冒雨逾碉入，殺賊，毀其碉，上手詔嘉其勇。”"</ref>.
 
Sau đó, ông tiếp tục tiến quân đánh hạ Sắc Băng Phổ sơn (色淜普山), phá hủy hàng chục tòa lô-cốt kiên cố, tiêu diệt hơn vài trăm quân Thổ Ti. Ông lại hợp quân với Ngạch Sâm Đắc (额森特) và [[Hải Lan Sát]], đánh hạ tòa lô-cốt lớn nhất phía nam Sắc Băng Phổ sơn của quân Thổ Ti, lại hạ được hoàn toàn các trạm gác của Lạt Mục Lạt Mục, đồng thời chiếm được Nhật Tắc Nha khẩu (日则丫口). Ông lại kiềm chế Gia Đức cổ điêu, tấn công tây bắc trại của Tốn Khắc Nhĩ Tông (逊克尔宗). Quân Thổ ti âm thầm đánh lén hậu phương của quân Thanh đều bị ông đánh lui.<ref>《清史稿》（卷330）：“330）："進克色淜普山，破堅碉數十，殲賊數百。又與額森特、海蘭察合軍，攻下色淜普山南賊碉，遂盡破喇穆喇穆諸碉卡，並取日則丫口。再進克嘉德古碉，攻遜克爾宗西北寨。賊潛襲我軍後，福康安擊之退。賊以距勒烏圍近，屢夜出擊我師，福康安與戰屢勝。”"</ref>
 
[[A Quế]] lo lắng quân Thổ Ti canh giữ nơi hiểm yếu, khó phân thắng bại, liền thay đổi tuyến đường, mệnh Phúc Khang An đánh hạ các lô-cốt của Đạt Nhĩ Trát Khắc sơn (达尔扎克山).
Dòng 51:
Năm thứ 57 ([[1792]]), quân Thanh đến Tây Tạng đánh bại quân [[Gurkha|Khuếch Nhĩ Khách]]. Quân khuếch Nhĩ Khách nghị hoà và chấp nhận đề xuất của Phúc Khang An tiến cống cho nhà Thanh 5 năm một lần. Với chiến công này, Phúc Khang An được phong Võ Anh điện Đại học sĩ kiêm [[Quân cơ đại thần|Quân cơ Đại thần]], Nhất đẳng Khinh kỵ Đô uý, con trai ông sẽ được thừa tập; Càn Long Đế còn nói rằng nếu ông đánh bại hoàn toàn quân Khuếch Nhĩ Khách thì sẽ phong ông tước Vương.
 
Năm thứ 58 ([[1793]]), ông được gia phong '''Gia Dũng Trung Duệ công''' (嘉勇忠锐公)<ref>《清史稿》（卷330）:“"福康安初徵金川，與海蘭察合軍討亂回，同為參贊；及徵台灣、定廓爾喀，皆專將，海蘭察為參贊，師有功，受殊賞。上手詔謂：“："福康安能克陽布，俘拉特納巴都爾、巴都爾薩，當酬以王爵。今以受降班師，不克副初原。然福康安孝賢皇后侄，大學士傅恆子，進封為王，天下或議朕厚於後族，富察氏亦慮過盛無益。今如此蕆事，較蕩平廓爾喀倍為欣慰。””""</ref>.
 
Năm thứ 60 ([[1795]]), nhà Thanh điều Tổng đốc Vân Quý Phúc Khang An, Tổng đốc Tứ Xuyên [[Hòa Lâm (nhà Thanh)|Hòa Lâm]], Tổng đốc Hồ Quảng [[Phúc Ninh]] dẫn quân 7 tỉnh, hơn 10 vạn đi trấn áp nổi loạn ở Cam Túc. Tháng 8 năm đó, quân Thanh bao vây Miêu Vương [[Thạch Liễu Đặng]] tại Cam Túc. Phúc Khang An và [[Hòa Lâm (nhà Thanh)|Hòa Lâm]] vừa trấn áp vừa chiêu dụ; tháng 9, Ngô Bán Sinh bị bắt, tháng 12, Ngô Bát Nguyệt bị bắt. Với chiến thắng ban đầu, Càn Long Đế phong cho Phúc Khang An là [[Quý tộc nhà Thanh|Bối tử]], tước vị chỉ dành cho Hoàng tộc. Do chiến đấu căng thẳng ở xa, Phúc Khang An bệnh nhưng vẫn tiếp tục chỉ huy quân đội.
 
Ông qua đời cùng năm 1795, ngày [[28 tháng 5]] (âm lịch), Càn Long Đế hết sức đau buồn, truy tặng ông tước '''Gia Dũng Quận vương''' (嘉勇郡王), tên thuỵ '''Văn Tương''' (文襄), cho phối thờ ở [[Thái Miếu]]<ref>《清史稿》（卷330）:“"福康安染瘴病作，猶督兵進，五月，卒於軍。仁宗制詩以誄，命加郡王銜，從傅恆配太廟，謚文襄。子德麟，襲貝勒，遞降至未入八分公，世襲罔替。”"</ref>. Đến triều đại của Gia Khánh, ông bị Gia Khánh phê phán là hoang phí trong quân đội do những chiến dịch quân sự của ông nổi tiếng tốn kém. Năm [[1808]] triều [[Gia Khánh]], con trai ông bị giáng xuống làm [[Bối tử]].
 
Sự ưu ái của Càn Long Đế dành cho Phúc Khang An được xem là bất thường, dấy lên mối nghi ngờ ông là con riêng của Càn Long. Con đường thăng tiến của ông quá chói lọi, ngay cả ông có nhiều chiến công đi nữa vẫn rất bất thường. Những viên tướng trong triều Thanh công trạng cả đời mới được phong Nhất đẳng công, Nhất đẳng hầu; trong khi đó ông đã là Nhất đẳng hầu rồi Nhất đẳng công khi mới ngoài 30 tuổi; đặc biệt ông còn được phong [[Bối tử]], truy phong [[Quận vương]], những điều chưa từng có trong lịch sử nhà Thanh.
Dòng 103:
* [[Gia Khánh]]
{{Phối hưởng Thái miếu nhà Thanh}}
 
[[Thể loại:Nhân vật quân sự nhà Thanh]]
[[Thể loại:Nhất đẳng công nhà Thanh]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Phúc_Khang_An”