Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đường Văn Tông”

Trong thời gian Đường Văn Tông ở ngôi, nạn hoạn quan lộng quyền - vốn manh nha từ thời [[Đường Đại Tông|Đại Tông]], [[Đường Đức Tông|Đức Tông]] đã ngày càng khó kiềm chế. Đường Văn Tông mặt dù rất cố gắng để hạn chế quyền lực của [[hoạn quan]] nhưng cuối cùng thất bại. Cũng trong những năm này, phiên trấn các nơi cũng liên tiếp nổi dậy. Sau [[Sự biến Cam Lộ]] (năm [[835]]), ông hầu như đã bị [[hoạn quan]] kiểm soát và từ đó thì sống trong tâm trạng u uất và tuyệt vọng cho đến khi qua đời.

 

Đường Văn Tông bổn danh '''Lý Hàm''' (李涵), chào đời vào ngày [[20 tháng 11]] năm [[809]] dưới thời ông nội [[Đường Hiến Tông]] Lý Thuần. Khi đó, cha ông là [[Đường Mục Tông]] Lý Hựu vẫn đang giữ tước vị '''Toại vương'''<ref>''[[Cựu Đường thư]]'', [[:zh:s:舊唐書/卷16|quyển 16]]</ref>, chưa được phong làm Đông cung Hoàng thái tử<ref>Hiến Tông ban đầu lập con cả [[Lý Ninh]] làm thái tử mặc dù Lý Hựu mới là con của vợ đích, đến năm 812 Lý Ninh qua đời thì Lý Hựu mới trở thành thái tử</ref>. Ông chào đời bốn tháng sau người anh là [[Đường Kính Tông]] Lý Đam ([[22 tháng 7]] năm đó). Mẹ Lý Hàm là Tiêu thị, người đất Mân<ref name=CDT17>''[[Cựu Đường thư]]'', [[:zh:s:舊唐書/卷17|quyển 17]].</ref>.

 

Ngày [[11 tháng 1]] (Quý Mão), hoạn quan thừa Ngự lệnh của Thái hoàng thái hậu Quách thị cho [[Bùi Độ]] làm nhiếp trùng tể, bách quan yết kiến Giang vương Lý Hàm ở tử thần ngoại vũ, Giang vương bật khóc trong buổi gặp hôm đó. Ngày [[13 tháng 1]] (Quý Tị), Lý Hàm chính thức đăng cơ, tức là '''Đường Văn Tông'''.<ref name=CDT17 /><ref name=ZZTJ243 />, đổi tên là '''Lý Ngang''' (李昂). Năm đó ông mới 18 tuổi.

 

Ngày [[16 tháng 1]] (Mậu Thân), Văn Tông tôn mẹ là Tiêu thị làm [[Hoàng thái hậu]], mẹ của Kính Tông là Hoàng thái hậu Vương thị làm [[Tiêu Thái hậu (Nhà Đường)|Bảo Lịch Hoàng thái hậu]]. Lúc đó, [[Ý An hoàng hậu|Thái hoàng thái hậu Quách thị]] được bố trí ở [[Hưng Khánh cung]], Vương thái hậu ở [[Nghĩa An điện]] còn Tiêu thái hậu sống ở đại nội. Văn Tông vốn tính hiếu thuận, phụng sự tam cung thái hậu đều như nhau. Mỗi khi các nơi tiến công kì trân dị vật thì trước đưa đến tông miếu, tiếp đó dâng đến tam cung còn dư thừa mới để tự mình chi dùng<ref name=ZZTJ243 />. Không lâu sau, ông phong cho Hàn Lâm học sĩ [[Vi Xử Hậu]] làm ''Trung thư thị lang'', ''Đồng bình chương sự ([[Tể tướng]]).

 

Cuối năm đó, [[Lý Tông Mẫn]] được phong làm tể tướng dưới sự ủng hộ của hoạn quan. Ít lâu sau, Lý Tông Mẫn oán ghét đại thần [[Lý Đức Dụ]] nên đuổi Đức Dụ ra trấn Nghĩa Thành. Quân Nam Chiếu tấn công vào địa giới Tây Xuyên<ref>Trụ sở thuộc Thành Đô, Tứ Xuyên, Trung Quốc hiện nay</ref>, tiết độ sứ [[Đỗ Nguyên Dĩnh]] tấu lên triều đình và đưa đại quân chống lại, nhưng thất bại. Quân Nam Chiếu tiến thẳng vào Thành Đô và sắp chiếm được rồi cử sứ đến triều đình xin trị tội Đỗ Nguyên Dĩnh. Văn Tông nghe tin, bèn lấy Tiết độ sứ Đông Xuyên [[Quách Chiêu]] kiêm luôn cả Tây Xuyên, biếm chức Nguyên Dĩnh để điều đình. Quân Nam Chiếu chấp nhận hòa ước, nhưng cũng bắt giữ nhiều phụ nữ, bách công và vàng bạc châu báu rồi mới rút về nước<ref name=ZZTJ244 />.

 

 

 

Trước đó năm [[830]], Lý Đức Dụ được bổ làm Tiết độ sứ Tây Xuyên<ref>''[[Cựu Đường thư]]'', [[:zh:s:舊唐書/卷174|quyển 174]]</ref>. Sang năm [[831]], Phó sứ Duy châu<ref>A Bá Tàng tộc, Khương tộc tự trị châu, Tứ Xuyên, Trung Quốc hiện nay</ref> của [[Thổ Phiên]] là Tất Đát có ý định dâng đất đầu hàng [[nhà Đường]], đưa chúng tướng tới Thành Đô. Đức Dụ cho quân tiến vào Duy châu và chuẩn bị lấy nơi đây làm bàn đạp để lấn sâu vào đất Thổ Phiên. Tin này truyền đến triều đình, nhiều đại thần có ý thuận theo kế hoạch của Đức Dụ. Nhưng [[Ngưu Tăng Nhụ]] không đồng ý vì cho rằng nếu ngang nhiên lấy đất của [[Thổ Phiên]] chính là phản lại hòa ước trước kia và sẽ dẫn đến việc Thổ Phiên quấy nhiễu biên cảnh. Văn Tông bèn hạ lệnh cho [[Lý Đức Dụ]] trả đất và bọn Tất Đất cho người Thổ. Cuối cùng Tất Đát bị Thổ Phiên giết một cách thảm khốc. Từ đó Lý Đức Dụ sinh oán thù [[Ngưu Tăng Nhụ]]. Năm [[833]] quần thần đề nghị tôn hiệu cho ông là Thái Hòa Văn Vũ Chí Đức hoàng đế nhưng Văn Tông không nhận. Mãi đến cuối năm đó, quần thần lấy lý do Văn Tông làm vua đã 8 năm mà chưa có tôn hiệu, lại dâng tôn hiệu là Thái Hòa Văn Vũ Nhân Thánh hoàng đế, nhưng ông vẫn không nhận.

:''Diệt giặc ở Hà Bắc thì dễ, chứ diệt bằng đảng trong triều e rất khó''<ref name=ZZTJ245>''[[Tư trị thông giám]]'', [[:zh:s:資治通鑑/卷245|quyển 245]].</ref>.

 

 

Từ sau sự việc của [[Tống Thân Tích]], Văn Tông vẫn chưa từ bỏ ý định diệt trừ hoạn quan. Ông cho rằng [[Lý Huấn]] (tức Lý Trọng Ngôn, đã tự xin đổi tên) và [[Trịnh Chú]] vốn được [[Vương Thủ Trừng]] tiến cử nên các [[hoạn quan]] sẽ không nghi ngờ hai người này, bèn bí mật liên lạc với họ và bàn kế diệt trừ hoạn quan, đoạt lấy quyền lực của [[Vương Thủ Trừng]]. Một số hoạn quan bị hai người này biếm chức và ám sát một số hoạn quan, trong đó có [[Trần Hoằng Chí]] - người bị nghi ngờ đã sát hại [[Đường Hiến Tông]] khi trước. Đến mùa đông năm đó, [[Trịnh Chú]] được cử đến Phượng Tường<ref>Trụ sở nay thuộc Bảo Kê, Thiểm Tây, Trung Quốc</ref> để tập hợp lực lượng chống lại hoạn quan<ref name=ZZTJ245 />, đồng thời Văn Tông tìm cách bề ngoài thăng chức Thủ Trừng nhưng bên trong tước quyền lực, nhân đó lại trọng dụng hoạn quan [[Cừu Sĩ Lương]] vốn có hiềm khích với Thủ Trừng. Rồi sau đó, [[Lý Huấn]] và [[Trịnh Chú]] dâng thư xin nhanh chóng diệt trừ Thủ Trừng. Văn Tông nghe theo, sai mang rượu độc đến buộc Thủ Trừng phải uống<ref name=CDT17 />.

Trịnh Chú định đến dự lễ tang của [[Vương Thủ Trừng]], để thu thập bằng chứng mà diệt luôn các [[hoạn quan]] khác. Tuy nhiên [[Lý Hiếu]], người có hiềm khích với [[Trịnh Chú]] đã bí mật lập ra một kế hoạch khác để diệt cả hoạn quan và [[Trịnh Chú]] mà đến cả Văn Tông cũng không biết. Đến ngày [[14 tháng 12]] năm [[835]], thân tín của Hiếu là [[Hàn Ước]] tâu rằng có cam lộ trên một cái cây gần nhà Hàn để dụ [[hoạn quan]] mà tiêu diệt hết. Văn Tông bèn đến điện Hàm Nguyên, sai bọn Cừu Sĩ Lương đến xem cam lộ. Tuy nhiên khi [[Cừu Sĩ Lương]] đến chỗ có cam lộ thì Hàn Ước bỗng biến sắc khiến Sĩ Lương nghi ngờ. Nhận thấy gần đó có binh mai phục, Sĩ Lương kinh hãi biến sắc, vội dẫn theo Văn Tông nhanh chóng về cung. Bọn Lý Huấn bèn cho quân tấn công lên. Các [[hoạn quan]] nhanh chóng tập hợp lực lượng quân Thân Sách, cùng tổ chức phản công. Bách quan sợ hãi bỏ trốn khỏi điện. Cuối cùng quân của [[hoạn quan]] giành thắng lợi, sau đó mở một cuộc tàn sát đẫm máu vào các quan lại triều đình mà họ nghi ngờ có dính dáng đến việc này. Nhiều tể tướng và đại thần bị giết hại, như [[Vương Nhai]], [[Vương Phan]], [[Thư Nguyên Dư]],... và cả Lý Huấn, Lý Hiếu. Tổng cộng số người bị giết lên đến khoảng 1000. Trịnh Chú về sau cũng bị ám sát tại Phượng Tường<ref name=ZZTJ245 />. [[Cừu Sĩ Lương]] biết việc này có sự tham gia của Văn Tông, nên sinh ra oán hận cả ông. Sĩ Lương dâng biểu kể tội trạng của các đại thần tham gia vào sự việc và từ đó Văn Tông nằm dưới sự kiểm soát của hoạn quan. Sử sách gọi đây là ''Sự biến Cam Lộ'', đánh dấu sự suy giảm nghiêm trọng quyền lực của hoàng đế và triều đình và sự lộng quyền của hoạn quan. Các tể tướng mới là [[Trịnh Đàm]]<ref>''[[Cựu Đường thư]]'', [[:zh:s:舊唐書/卷174|quyển 173]]</ref> và [[Lý Thạch]] không thể nắm được nhiều thực quyền trước bọn hoạn quan<ref name=ZZTJ245 />.

 

 

Mùa xuân năm [[836]] cải nguyên là Khai Thành năm đầu. Cũng lúc đó, Tiết độ sứ Chiêu Nghĩa<ref>[[Sơn Tây]], Trung Quốc hiện nay</ref> là [[Lưu Tòng Gián]] dâng sớ với lời lẽ gay gắt, tố cáo [[Cừu Sĩ Lương]] và các hoạn quan khác. Sĩ Lương cũng sinh ra lo sợ, nên đồng ý cho Văn Tông cùng các tể tướng có thể quyết định một số việc lớn trong triều. Nhưng khi Văn Tông hạ lệnh an táng cho [[Vương Nhai]] và một số đại thần đã bị giết thì ngay lập tức, [[Cừu Sĩ Lương]] sai quật mộ họ, ném thi thể xuống sông. Sau đó Văn Tông lại cảm thấy hối hận vì đã nghi oan cho Tống Thân Tích, nên quyết định khôi phục chức quan cho ông ta (mặc dù đã chết).

Năm [[837]], Cừu Sĩ Lương lập một kế hoạch ám sát [[Lý Thạch]] nhưng bất thành. Lý Thạch lo sợ về điều này bèn xin từ chức. Triều đình cho bổ nhiệm các tể tướng mới gồm [[Trần Di Hành]], [[Dương Tự Phục]] và [[Lý Giác]]<ref name=ZZTJ246>''[[Tư trị thông giám]]'', [[:zh:s:資治通鑑/卷246|quyển 246]].</ref>. Sau đó, Ngưu Lý đảng tranh tiếp tục bùng lên khi Trịnh Đàm và Trần Di Hành là những người đứng đầu Lý đảng chống lại Dương Tự Phục và [[Lý Giác]]. Việc các tể tướng tranh giành và mưu hại lẫn nhau khiến Văn Tông cảm thấy khó khăn trong việc cai trị. Đến năm [[839]], Trịnh Đàm và Trần Di Hành đều bị bãi chức<ref name=ZZTJ246 />.

 

Mẹ Thái tử Vĩnh là Vương Đức phi không được Văn Tông sủng ái rồi bị [[Dương hiền phi (Đường Văn Tông)|Dương Hiền phi]] gièm pha rồi hại chết. Thái tử Vĩnh lại thích vui chơi yến tiệc, xa quân tử gần tiểu nhân, nên cũng bị Hiền phi Dương thị tìm cớ hãm hại. Trong năm [[838]], Văn Tông từng cho giam lỏng Lý Vĩnh và tính đến việc phế truất ngôi Trữ quân, nhưng nhờ sự can thiệp của đội quân Thần Sách mà ông đã bỏ ý định. Nhưng không ngờ Lý Vĩnh lại chết trong năm đó, thụy là Trang Khác thái tử<ref name=ZZTJ246 />, có lời đồn chính Văn Tông đã sai người giết chết con trai của mình.