Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ngôn ngữ tách biệt”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
n clean up, AlphamaEditor... |
||
Dòng 1:
'''Ngôn ngữ tách biệt''' hay '''ngôn ngữ cô lập'''/'''ngôn ngữ biệt lập''' (''language isolate''), theo nghĩa tuyệt đối, là một [[ngôn ngữ tự nhiên]] không có mối quan hệ phả hệ (hoặc "di truyền") với các ngôn ngữ khác, một ngôn ngữ chưa được chứng minh là có nguồn gốc từ một tổ tiên chung với bất kỳ ngôn ngữ nào khác. Các ngôn ngữ được phân lập trong các [[Ngữ hệ|họ ngôn ngữ]] có hiệu lực bao gồm một ngôn ngữ duy nhất. Các ví dụ thường được trích dẫn bao gồm các tiếng [[Tiếng Ainu|Ainu]], [[Tiếng Basque|Basque]], [[Tiếng Hàn Quốc|Hàn Quốc]], [[Tiếng Sumer|Sumer]], [[
Một số nguồn sử dụng thuật ngữ "ngôn ngữ cô lập" để chỉ một nhánh của một ngữ hệ lớn hơn chỉ có một thành viên còn tồn tại. Ví dụ, [[tiếng Albania]], [[Tiếng Armenia|Armenia]] và [[tiếng Hy Lạp|Hy Lạp]] thường được gọi là các chủng ngôn ngữ cô lập Ấn-Âu. Là một phần của [[Ngữ hệ Ấn-Âu|hệ Ấn-Âu]], song chúng không thuộc bất kỳ nhánh nào đã được xác định (như [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|Rôman]], [[Ngữ tộc Ấn-Iran|Indo-Iranian]], [[Ngữ tộc Celt|Celt]], [[Ngữ tộc Slav|Slav]] hoặc [[Ngữ tộc German|German]]), mà thay vào đó tạo thành các nhánh riêng. Tương tự, trong số các ngôn ngữ Roman, [[tiếng Sardegna]] là ngôn ngữ cô lập/tách biệt. Tuy nhiên, khi không được chỉ rõ, ''cô lập'' được hiểu là không có mối quan hệ di truyền rõ ràng với bất kỳ ngôn ngữ nào được biết đến.
Một ngôn ngữ từng được coi là tách biệt có lúc được tái phân loại vào ngữ hệ nhỏ nào đó. Điều này đã xảy ra với [[tiếng Nhật]] (hiện nằm trong [[
Ngôn ngữ cô lập có thể được coi là một trường hợp đặc biệt của [[ngôn ngữ chưa phân loại]]: những ngôn ngữ này vẫn không được phân loại ngay cả sau nghiên cứu chuyên sâu. Nếu nỗ lực nghiên cứu cuối cùng đem lại kết quả, một ngôn ngữ trước đây được coi là cô lập sẽ không được nhìn nhận như thế nữa. Điều này xảy ra với [[tiếng Yanyuwa]] miền bắc [[Úc|Australia]], hiện được đặt trong họ [[Ngữ hệ Pama–Nyungar|ngữ hệ Pama-Nyungar]]. Do các nhà ngôn ngữ học không phải lúc nào cũng đồng thuận về việc liệu mối quan hệ phả hệ đã được chứng minh hay chưa, nên họ thường tranh luận rằng ngôn ngữ nào đó có phải thực sự cô lập hay không.
== Mối quan hệ "di truyền" hoặc "phả hệ" ==
Thuật ngữ "mối quan hệ di truyền" có nghĩa là "mang tính phả hệ" trong [[ngôn ngữ học lịch sử]]. Phần lớn ngôn ngữ trên thế giới nằm một số tương đối nhỏ ngữ hệ. Các ngôn ngữ trong cùng ngữ hệ bắt nguồn từ một ngôn ngữ tiền thân chun. "Mối quan hệ phả hệ" là nét tương đồng giữa các ngôn ngữ, như giống nhau về từ vựng hay ngữ pháp, mà có thể được quy cho là thừa hưởng một ngôn ngữ tiền thân. Ví dụ, tiếng Anh có liên quan đến các [[ngôn ngữ Ấn-Âu]] khác và [[tiếng Trung Quốc]] có liên quan đến [[ngữ hệ Hán-Tạng|các ngôn ngữ Hán-Tạng khác]] khác. Theo tiêu chí này, mỗi ngôn ngữ tách biệt tạo nên một ngữ hệ riêng, lý giải cho việc các nhà ngôn ngữ học dành cho mối quan tâm đặc biệt cho các ngôn ngữ này.<ref>{{
== Tìm kiếm mối quan hệ ==
Có khả năng tất cả [[Ngôn ngữ nói|ngôn ngữ tự nhiên]] được sử dụng trên thế giới ngày nay có liên quan, thừa hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp từ một ngôn ngữ tiền thân. Các ngữ hệ do vậy chỉ là nhánh của cây phả hệ tất cả các ngôn ngữ, và, tương tự, là hậu thân một ngôn ngữ gốc rễ. Vì lý do này, các ngôn ngữ tách biệt là đối tượng của nhiều nghiên cứu nhằm tìm ra nguồn gốc của chúng. Ví dụ, [[tiếng Basque]] đã được đem so sánh với mọi họ ngôn ngữ Á-Âu bất kể còn tồn tại hay đã biến mất, từ [[tiếng Sumer]] đến [[ngữ hệ Kartvelia|các ngôn ngữ Kartvelia]], mà không mang đến kết luận cuối cùng.
Trong một số tình huống, một ngôn ngữ không có tiền thân có thể hình thành. Điều này thường xảy ra với các [[ngôn ngữ ký hiệu]] - nổi tiếng hơn cả là trường hợp [[
==Tham khảo==
|