Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cổ địa từ”

[[Địa vật lý]] sử dụng những ký ức này để khôi phục thông tin về kiểu dáng của [[từ trường Trái Đất]] và các vị trí của các [[mảng kiến tạo]] trong quá khứ. Các [[Đảo cực địa từ|thay đổi cực từ]] được bảo quản trong đá núi lửa và đá trầm tích theo trình tự [[từ tính]] của [[địa tầng]], cơ sở của ''[[Địa tầng từ tính]]'' ([[Magnetostratigraphy]]), cung cấp công cụ cho [[Địa thời học|định tuổi trong địa chất]]. Nó cung cấp bằng chứng cho thuyết [[trôi dạt lục địa]], và các [[dị thường từ]] trên đại dương cho thấy đáy [[đại dương]] đang dãn rộng.

Cổ địa từ dựa nhiều vào sự phát triển mới trong nghiên cứu từ hóa của đá, do đó đã cung cấp nền tảng cho các ứng dụng mới của từ tính. Chúng bao gồm ''[[từ sinh học]]'' ([[Biomagnetism]]), các loại vải từ (magnetic fabrics, sử dụng như các chỉ số căng trong đất đá),...

Hiện tượng kim [[la bàn]] bị lệch khi đến gần mỏm đá từ hóa mạnh đã được quan sát từ đầu thế kỷ 18. Năm 1797, [[Alexander von Humboldt]] cho là từ hóa này do sét đánh (sét đánh làm thường từ hóa bề mặt khối đá).<ref>Glen W., 1982. The Road to Jaramillo: Critical Years of the Revolution in Earth Science. Stanford University Press. pp. 4–5. ISBN 0-8047-1119-4.</ref> Từ thế kỷ 19 các nghiên cứu về hướng của từ hóa trong các loại đá cho thấy một số [[dung nham]] trẻ đã được từ hóa song song với [[từ trường Trái Đất]]. Đầu thế kỷ 20, David, [[:fr:Bernard Brunhes (géophysicien)|Brunhes]] và Mercanton thấy nhiều khối đá cổ hơn có từ hóa phản song song với từ trường. [[Matuyama Motonori]] sau đó đã chỉ ra rằng từ trường Trái Đất đảo ngược vào giữa [[kỷ Đệ tứ]], 781.000 năm trước, và được gọi là [[đảo ngược Brunhes-Matuyama]] ([[Brunhes–Matuyama reversal]]).<ref>McElhinny M. W., McFadden P. L., 2000. Paleomagnetism: Continents and Oceans. Academic Press. ISBN 0-12-483355-1.</ref>

* '''[[Biến thiên địa từ thế kỷ|Biến thiên thế kỷ]]''' ([[Geomagnetic secular variation]]) nghiên cứu xem xét những thay đổi quy mô nhỏ theo hướng và cường độ của [[từ trường Trái Đất]]. Cực từ bắc liên tục thay đổi đối với trục quay Trái Đất. Từ tính là một vector, và từ trường cổ được dựng lại nhờ các phép đo [[Độ từ thiên|từ thiên]] (Magnetic declination), [[Độ từ khuynh|từ khuynh]] (Magnetic inclination) và cường độ (Intensity) cổ.

* '''[[Địa tầng từ tính]]''' ([[Magnetostratigraphy]]) sử dụng lịch sử đảo cực từ trường của Trái Đất ghi trong đá để xác định tuổi của đá. Đảo cực từ đã xảy ra trong khoảng thời gian ngẫu nhiên trong suốt lịch sử Trái Đất. Tuổi và kiểu dáng của đảo chiều được biết đến từ việc nghiên cứu sàn đáy [[đại dương]] và niên đại của [[đá núi lửa]].

Các nghiên cứu ''cổ địa từ'' dựa trên khả năng của [[khoáng vật]] từ tính như [[magnetit]] có thể ghi lại [[từ trường Trái Đất]] trong quá khứ. Lưu giữ từ trường trong đá có thể được ghi nhận bằng nhiều cơ chế khác nhau, và là phần ''[[Từ hóa dư tự nhiên]]'' ([[Natural remanent magnetization]]) trong hiện tượng vật lý ''[[Từ hóa dư]]''.

''[[Từ hóa dư nhiệt]]'' ([[TRM, Thermoremanent magnetization]], TRM) là trường hợp phổ biến nhất. Các [[khoáng vật]] oxit [[sắt]]-[[titan]] trong [[bazan]] và các loại [[đá núi lửa]] bảo tồn được hướng và cường độ của [[từ trường Trái Đất]] khi đá nguội qua ''[[nhiệt độ Curie]]'' của chúng. Hầu hết [[bazan]] và [[gabro]] kết tinh hoàn toàn ở trên 900&nbsp;°C, còn nhiệt độ Curie của [[magnetit]] khoảng 580&nbsp;°C.

Vì các xáo trộn có thể xảy ra sau khi đá nguội như phản ứng oxy hóa hay hoạt động kiến tạo, các định hướng theo [[từ trường Trái Đất]] không phải luôn luôn được ghi chép chính xác, và cũng không nhất thiết ghi chép được bảo tồn. Tuy nhiên, trong [[bazan]] của [[lớp vỏ đại dương]] chúng đã được bảo quản khá tốt, và là cơ sở quan trọng cho sự phát triển của lý thuyết ''Đáy biển lan rộng'' ([[Sea floor spreading]]) liên quan đến [[kiến tạo mảng]].

TRM cũng có thể được ghi lại trong lò nung (như gốm cổ) hay vụ cháy. Nghiên cứu [[Từ hóa dư nhiệt]] trong các di vật [[khảo cổ]] được gọi là ''[[Định tuổi khảo cổ bằng từ tính]]'' ([[Archaeomagnetic dating]]).

''Từ hóa dư hóa học'' (CRM, Chemical remanent magnetization, CRM) xảy ra trong quá trình [[Biến chất (địa chất)|biến chất]] hay [[Phong hoá|phong hóa]] đá khi các ''[[phản ứng hóa học]]'' tạo ra [[khoáng vật]] từ tính, ghi lại hướng của [[từ trường Trái Đất]] tại thời điểm hình thành của chúng.

Phổ biến nhất là sự hình thành ''[[hematit]]'', một loại oxyt sắt, có thể tập trung và tạo ra mỏ sắt, hoặc phân tán như trong [[ĐấtTrầm tích đỏ]] ([[Redbeds]]) và các loại [[cát kết]] màu đỏ. CRM có thể sử dụng cho [[Địa tầng từ tính]] (Magnetostratigraphy).

''[[Từ hóa dư nhớt]]'' ([[Viscous remanent magnetization]]) xảy ra khi vật liệu [[sắt từ]] (ferromagnetic) là loại có [[mômen từ]] nguyên tử lớn và có [[từ độ tự phát]], khi đặt trong từ trường một thời gian đủ lâu nào đó thì phương từ hóa chuyển đến trùng với phương từ trường.

Bằng chứng cổ địa từ, cả sự đảo cực và cực từ lang thang, là công cụ trong việc xác minh thuyết [[trôi dạt lục địa]] và [[kiến tạo mảng]] trong những năm 1960 và 1970. Một số ứng dụng của bằng chứng cổ địa từ để tái tạo lại lịch sử của ''địa di'' ([[Terrane]]) đã tiếp tục khơi dậy tranh cãi. Bằng chứng cổ địa từ cũng được sử dụng trong xác định tuổi có thể cho đá, cũng như cho các quy trình tái tạo ''lịch sử biến dạng'' của bộ phận vỏ Trái Đất.

{{tham khảo |25em30em}}

* [[Địa tầng từ tính]] ([[Magnetostratigraphy]])