Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Lớp ozon”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Đã bị lùi lại Soạn thảo trực quan |
Lùi sửa việc xóa toàn bài. Thẻ: Lùi lại thủ công Soạn thảo trực quan |
||
Dòng 1:
[[Tập tin:Ozone_cycle.svg|nhỏ| [[Chu trình ozon-oxy]] trong tầng ozon. ]]
'''Tầng''' '''ozon''', hoặc '''lá chắn ozon''' là một khu vực trong [[tầng bình lưu]] của [[Trái Đất]], hấp thụ đến 99% các bức xạ [[Tử ngoại|cực tím]] của [[Mặt Trời]]. Nó chứa nồng độ [[ozon]] cao (O<sub>3</sub>) liên quan đến các phần khác của khí quyển, mặc dù vẫn còn nhỏ so với các loại khí khác trong tầng bình lưu. Tầng ozon chứa ít hơn 10 ppm (phần triệu) ozon, trong khi nồng độ ozon trung bình trong toàn bộ bầu khí quyển của Trái Đất là khoảng 0,3 ppm. Tầng ozon chủ yếu được tìm thấy ở phần dưới của tầng bình lưu, từ khoảng {{Convert|15|to|35|km}} trên Trái Đất, mặc dù độ dày của nó thay đổi theo mùa và theo địa lý.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ozonelayer.noaa.gov/science/basics.htm|title=Ozone Basics|date = ngày 20 tháng 3 năm 2008 |website=NOAA}}</ref>
Tầng ozon được phát hiện vào năm 1913 bởi các nhà vật lý người [[Pháp]] Charles Fabry và Henri Buisson. Các phép đo của mặt trời cho thấy rằng bức xạ được phát ra từ bề mặt của nó và chạm tới mặt đất trên Trái Đất thường phù hợp với quang phổ của một [[Vật đen|vật thể màu đen]] với nhiệt độ trong khoảng 5.500–6.000 K (5.227–5.727 ℃), ngoại trừ việc không có bức xạ dưới bước sóng khoảng 310 nm ở đầu cực tím của phổ. Nó đã được suy luận rằng bức xạ bị mất đang được hấp thụ bởi một cái gì đó trong khí quyển. Cuối cùng, phổ của bức xạ bị thiếu chỉ phù hợp với một hóa chất duy nhất là ozon.<ref>{{Chú thích tạp chí|last=McElroy|first=C.T.|last2=Fogal|first2=P.F.|year=2008|title=Ozone: From discovery to protection|journal=Atmosphere-Ocean|volume=46|pages=1–13|doi=10.3137/ao.460101}}</ref> Các tính chất của nó được khám phá chi tiết bởi nhà khí tượng học người Anh [[GMB Dobson|G. M. B. Dobson]], người đã phát triển một [[Quang phổ kế|máy đo quang phổ]] đơn giản (Dobsonmeter) có thể được sử dụng để đo ozon trong tầng bình lưu từ mặt đất. Từ năm 1928 đến 1958, Dobson đã thiết lập một mạng lưới các trạm theo dõi ozon trên toàn thế giới, tiếp tục hoạt động cho đến ngày nay. “[[Đơn vị Dobson]]”, một thước đo thuận tiện về số lượng ozon trong khí quyển, được đặt tên để vinh danh ông.
Tầng ozon hấp thụ 97 đến 99% ánh sáng cực tím tần số trung bình của Mặt trời (từ [[bước sóng]] khoảng 200 nm đến 315 nm), nếu không sẽ có khả năng làm ảnh hướng đến các dạng sinh vật sống tiếp xúc gần bề mặt.<ref name="NASA">{{Chú thích web|url=http://www.nas.nasa.gov/About/Education/Ozone/ozonelayer.html|title=Ozone layer|access-date = ngày 23 tháng 9 năm 2007}}</ref>
Năm 1976, nghiên cứu khí quyển cho thấy tầng ozon đã bị các hóa chất được phát hành bởi ngành công nghiệp, chủ yếu là [[chlorofluorocarbon]]s (CFC), làm cho cạn kiệt. Những lo ngại về việc tăng bức xạ UV do [[Suy giảm ozon|sự suy giảm ozon]] đe dọa sự sống trên Trái Đất, bao gồm ung thư da gia tăng ở người và các vấn đề sinh thái khác,<ref>An Interview with Lee Thomas, EPA’s 6th Administrator. [http://www.epaalumni.org/history/video/interview.cfm?id=28 Video], [https://www.epaalumni.org/userdata/pdf/60740780F5ACB3D5.pdf#page=1 Transcript] (see p13). ngày 19 tháng 4 năm 2012.</ref> dẫn đến việc cấm các hóa chất, và bằng chứng mới nhất là sự suy giảm ozon đã chậm lại hoặc chấm dứt. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã chỉ định ngày 16 tháng 9 là [[Ozon|Ngày quốc tế bảo tồn tầng ozon.]]
[[Sao Kim]] cũng có tầng ozon mỏng ở độ cao 100 km so với bề mặt hành tinh.<ref name="venus ozone">{{Chú thích web|url=http://www.space.com/13244-venus-atmosphere-ozone-layer.html|title=Scientists discover Ozone Layer on Venus|author=SPACE.com staff|date=ngày 11 tháng 10 năm 2011|website=SPACE.com|publisher=Purch|access-date=ngày 3 tháng 10 năm 2015}}</ref>
==Tham khảo==
{{Tham khảo|33em}}
== Liên kết ngoài ==
{{Thể loại Commons|Ozone layer}}
* {{Britannica|437240|Ozone layer}}
*[http://www.ccpo.odu.edu/SEES/ozone/oz_class.htm Stratospheric ozone: an electronic textbook]
*[http://www.unep.org/ozone/Public_Information/4Aii_PublicInfo_Facts_OzoneLayer.asp Ozone Layer Info] {{Webarchive|url=https://archive.is/20040702045343/http://www.unep.org/ozone/Public_Information/4Aii_PublicInfo_Facts_OzoneLayer.asp |date=2004-07-02 }}
*The [http://www.copernicus-stratosphere.eu CAMS stratospheric ozone service] delivers maps, datasets and validation reports about the past and current state of the ozone layer.
*{{Dmoz|Science/Environment/Ozone_Layer}}
{{Thanh chủ đề|Hệ Mặt Trời|Thiên nhiên}}
{{Kiểm soát tính nhất quán}}
{{Khí quyển Trái Đất}}
[[Thể loại:Tia tử ngoại]]
[[Thể loại:Sự suy giảm ôzôn]]
| |||