Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cà chua”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 38:
Cà chua được phát triển trên toàn Thế giới do sự tăng trưởng tối ưu của nó trong nhiều điều kiện phát triển khác nhau. Các loại cà chua được trồng trọt phổ biến nhất là loại quả đường kính khoảng 5-6 cm. Hầu hết các giống được trồng đề cho ra trái cây màu đỏ, nhưng một số giống cho quả vàng, cam, hồng, tím, xanh lá cây, đen hoặc màu trắng. Đắc biệt có loại cà chua nhiều màu và có sọc.[[hình:Tomatoseedlings.jpg|nhỏ|phải|Cây giống cà chua trồng trong nhà]]
Cà chua là một trong các loại trái cây vườn phồ biến nhất tại [[Hoa Kỳ]], cùng với [[quả bí]] xanh được người trồng ưa thích.
Một vài thương gia tạo ra ngân hàng cung cấp hạt giống thuần chủng. Định nghĩa về cà chua thuần chủng là mơ hồ, nhưng không giống với các giống thương mại, chúng được côn trùng thụ phấn vào được lai tạo trong 40 năm hoặc lâu hơn.
Khoảng 150 triệu tấn cà chua đã được sản xuất ra trên Thế giới trong năm 2009. Trung Quốc là nước sản xuất cà chua lớn nhất, chiếm khoảng một phần tư sản lượng toàn cầu, tiếp theo là Hoa Kỳ và [[Ấn Độ]]. Các khu vực chế biến tại [[California]] chiếm 90% lượng sản xuất ở Mỹ và 35% lượng sản xuất
Theo [[FAOSTAT]], Những quốc gia sản xuất cà chua nhiều nhất thế giới năm 2009 là :<ref>FAOSTAT, [http://faostat.fao.org/site/567/DesktopDefault.aspx?PageID=567 Crop statistics]</ref>
Dòng 64:
{{-}}
[[hình:Grape tomatoes - various colors upon ripening.jpg|nhỏ|phải|Màu sắc cà chua anh đào khác nhau sau khi chín]]
Dòng 76:
*Loại cà chua ''Slicing'' hay ''globe'' là cà chua thương mại thông thường, dùng được cho nhiều cách chế biến và ăn tươi.
*Loại cà chua ''Beefsteak'' là cà chua lớn thường dùng cho [[bánh mì]]. Thời gian bảo quản ngắn khiến ít được sử dụng trong thương mại.
*Loại cà chua ''Oxheart'' có hình dạng giống như loại [[dâu tây]] lớn.
*Cà chua mận được lai tại để sử dụng trong sản xuất nước sốt cà chua.
Dòng 94:
Cà chua phát triển tốt với 7 giờ chiếu sáng mỗi ngày từ ánh sáng mặt trời. Một phân bón [[NPK]] với tỷ lệ 5-10-10 thường được bán làm phân bón cà chua hoặc phân bón rau, cả phân hữu cơ cũng được sử dụng.
[[hình:Tomato fruitworm.jpg|nhỏ|Sâu cà chua ăn quả cà chua chưa chín]]
Các giống cà chua khác nhau có khả năng kháng bệnh khác nhau. Các phương pháp lai hiện đại tập trung vào việc cải thiện khả năng kháng bệnh của thực vật thuần chủng. Một bệnh cà chua thông thường là bệnh do [[virus khảm thuốc lá]] gây ra. Nhiều hình thức của [[nấm mốc]] và [[bệnh bạc lá]] cũng ảnh hưởng đến cà chua, đó là lý do các giống cà chua thường được đánh dấu với khả năng kháng bệnh cụ thể. Bằng cách sử dụng các chữ cái, phổ biến nhất là: V - héo Verticillium , F - Fusarium héo chủng I, FF - Fusarium héo chủng I và II, N - tuyến trùng , T - virut khảm thuốc lá , và A - Alternaria.
Dòng 102:
Khi bị côn trùng tấn công, cây cà chua sản xuất [[hormone]] peptide và systemin kích hoạt cơ chế phòng thủ, chẳng hạn như sản xuất các chất ức chế protease để làm chậm sự phát triển của côn trùng. Loại hormon này lần đầu tiên được xác định trong cà chua, nhưng những [[protein]] tương tự cũng đã được xác định có trong các loài khác.
Cà chua đã được biến đổi bằng cách sử dụng kỹ thuật di truyền. Việc biến đổi [[gen]] cà chua cho mục đích thương mại tạo ra loại cà chua ''Flavr Savr'', được thiết kế để có tuổi thọ dài hơn. Các nhà khoa học đang tiếp tục phát triển cà chua với những đặc điểm mới không tìm thấy trong các giống trồng tự nhiên, như tăng khả năng kháng sâu hại và thích nghi môi trường. Các dự án khác nhằm mục đích làm phong phú thêm các chất có lợi trong cà chua tốt cho sức khỏe hoặc cung cấp dinh dưỡng cao.
==Tiêu thụ==
[[hình:Tomatosoup.jpg|nhỏ|Món súp cà chua]]
Cà chua được trồng và ăn trên khắp thế giới. Nó được sử dụng bằng nhiều cách khác nhau, bao gồm cả nguyên liệu trong món salad , và chế biến thành nước sốt cà chua hoặc súp cà chua . Cà chua chưa chín màu xanh lá cây cũng có thể được tẩm bột và chiên , được sử dụng để làm cho [[salsa]] , hoặc ngâm. Nước ép cà chua được bán như là một thức uống , và được sử dụng trong [[cocktail]] như Bloody Mary.
Cà chua có nhiều [[axit]], giúp cho nó dễ dàng bảo quản và đóng hộp. Cà chua cũng được bảo quản bằng cách phơi dưới ánh nắng mặt trời.
== Thành phần dinh dưỡng ==
Trong cà chua có chứa rất nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho cơ thể như [[carotene]], [[lycopene]], [[vitamin]] và [[kali]]. Tất cả những chất này đều rất có lợi cho sức khoẻ con người. Đặc biệt cái loại [[vitamin B]], [[vitamin C]] và [[beta carotene]] giúp cơ thể chống lại quá trình [[oxy hoá]] của cơ thể, giảm thiểu nguy cơ tử vong do [[bệnh tim mạch]] và [[ung thư]]<ref>[http://www.suckhoe360.com/Song-khoe/Rau-Cu/Ca-chua-giup-tang-tiet-sua-me-2.php Thành phần dinh dưỡng và ích lợi của cà chua đối với sức khoẻ]</ref>.
{|
|{{Giá trị dinh dưỡng | name=Cà chua đỏ, còn sống | opt1n=Nước | opt1v=95 g | kJ=75 | protein=1 g | fat=0.2 g | carbs=4 g | fiber=1 g | sugars=2.6 g | right=1 | vitC_mg=13}}
|}
[[Lycopen]] được chứng mình có thể bảo vệ cơ thế chống lại quá trình oxi hóa trong nhiều nghiên cứu [[dịch tễ học]]. Cà chua là nguồn nhiều Lycopen, tiêu thụ cà chua có thể làm giảm nguy cơ [[ung thư vú]], ung thư đầu và cổ, có thể chống lại rất mạnh các bệnh thoái hóa thần kinh. Uống nước sốt cà chua xay nhuyễn là giúp trị các triệu chứng [[bệnh tiểu đường
Lá và thân cây cà chua có chứa [[atropine]], [[tomatine]] và [[alkloid tropane]] là độc hại nếu nuốt phải. Trái cà chua chín không chứa các hợp chất này. Việc sử dụng lá cà chua làm trà ([[tisane]]) từng là nguyên nhân của ít nhất một cái chết. Tuy nhiên, mức độ của [[tomatine]] nói chung quá nhỏ để có thể gây nguy hiểm.
Dòng 129:
Cà chua có thể gây hại cho những con chó nếu nó ăn quá nhiều trái cà chua.
Ngày 30 tháng 10 năm 2006, Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ (CDC) công bố cà chua có thể là nguồn gốc của một dịch bệnh bùng phát gây ra 172 bệnh nhân trong 18 tiểu bang. Cà chua có liên quan đến bảy dịch [[salmonella]] từ năm 1990. Năm 2008 dịch này bùng phát khiến nhà chức trách loại bỏ cà chua ra khỏi sạp hàng tạp hóa và nhà hàng trên khắp [[Hoa Kỳ]]
== Một vài hình ảnh về cà chua ==
| |||