Khởi nghĩa Kim Điền
Khởi nghĩa Kim Điền là một cuộc nổi dậy vũ trang được chính thức tuyên bố bởi Hồng Tú Toàn vào ngày 11 tháng 1 năm 1851 cuối thời nhà Thanh.[1] Cuộc nổi dậy được đặt theo tên của căn cứ nghĩa quân ở Kim Điền, một thị trấn ở Quảng Tây trong huyện cấp thị Quế Bình ngày nay. Nó đánh dấu sự khởi đầu của cuộc nổi dậy Thái Bình Thiên Quốc.
| Khởi nghĩa Kim Điền | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Một phần của Cuộc nổi dậy Thái Bình Thiên Quốc | |||||||
| |||||||
| Tham chiến | |||||||
 Nhà Thanh | Thái Bình Thiên Quốc | ||||||
| Chỉ huy và lãnh đạo | |||||||
|
Chu Phụng Kỳ Lý Điện Nguyên Y Khắc Thản Bố † | Hồng Tú Toàn | ||||||
| Lực lượng | |||||||
| 7,000+ | 20,000+ | ||||||
| Thương vong và tổn thất | |||||||
| 1,000+ | Không xác định | ||||||
| Khởi nghĩa Kim Điền | |||||||
| Phồn thể | 金田起義 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Giản thể | 金田起义 | ||||||
| |||||||
Nguồn gốc
sửaVào năm thứ 23 niên hiệu Đạo Quang (1843), Hồng Tú Toàn, Phùng Vân Sơn và Hồng Nhân Can đã thành lập Bái Thượng đế giáo (拜上帝教), một giáo phái Kitô dị giáo, ở Hoa huyện (花縣; quận Hoa Đông, tỉnh Quảng Đông ngày nay). Năm sau, họ đi đến Quảng Tây để truyền bá giáo lý của họ cho những người dân nông dân. Sau đó, Hồng Tú Toàn trở lại Quảng Đông để truyền bá về đức tin của mình, trong khi Phùng Vân Sơn vẫn ở khu vực Tử Kinh Sơn (紫荊山) để tập hợp những người như Dương Tú Thanh và Tiêu Triều Quý tham gia giáo phái của họ.
Chuẩn bị
sửaKhoảng năm 1849, một nạn đói đã xảy ra ở Quảng Tây và Thiên Địa Hội nổi dậy chống lại nhà Thanh.
Vào tháng 2 năm 1850, một quân đoàn địa phương đã đi qua một số ngôi làng thờ cúng Kitô giáo và đe dọa sẽ giết chết những người cải đạo.[2] Đáp lại, Phùng Vân Sơn bắt đầu kêu gọi các cuộc nổi dậy công khai để bảo vệ Kitô giáo.[3] Vào tháng 7 năm 1850, các nhà lãnh đạo của Bái Thượng đế giáo đã hướng dẫn những người theo họ tập hợp tại Kim Điền và nhanh chóng thành lập được một lực lượng 10.000-30.000 người.[4] Để chuẩn bị cho một cuộc nổi dậy, Hồng đã tổ chức những người này thành các toán quân nhỏ. Tổng số tướng lĩnh và quân sĩ gia nhập đạt 13.155 vào cuối tháng đó, và các cấp bậc dân sự cũng được tạo ra để kiểm soát lực lượng còn lại.
Quân đội triều đình nhà Thanh ở Quảng Tây không quá mạnh, chỉ có khoảng 30.000 quân, và đã bận rộn với việc đàn áp cuộc nổi loạn của Thiên Địa Hội. Hồng Tú Toàn và những người theo ông ta đã có thể xây dựng lực lượng riêng của mình mà không bị triều đình chú ý.
Diễn biến
sửaVào tháng 12 âm lịch năm 1850, Lý Điện Nguyên (李殿元), chỉ huy quân đội nhà Thanh tại Quế Bình, đã dẫn quân của mình bao vây một trong những căn cứ của Hồng Tú Toàn tại Hoa Châu sơn thôn (花洲山人村), huyện Bình Nam (平南縣) cố gắng tiêu diệt nghĩa quân. Tuy nhiên, Hồng Tú Toàn và Phùng Vân Sơn đã được cứu bởi quân tiếp viện được gửi đến bởi Dương Tú Thanh, và họ trở về Kim Điền. Vào ngày đầu tiên của tháng 1 âm lịch năm 1851, một lực lượng triều đình do Chu Phụng Kỳ (周鳳歧) chỉ huy cùng các cộng sự của ông là Lý Điện Nguyên và Y Khắc Thản Bố (伊克坦布) đã phát động một cuộc tấn công vào Kim Điền. Tuy nhiên, quân khởi nghĩa đã lường trước được cuộc tấn công này và đã tổ chức một cuộc phục kích gần Tứ Vượng Vu (思旺圩) và Thái Giang thôn (蔡江村), cách Kim Điền 5 km. Quân đội triều đình đã bị nghĩa quân đánh bại và Y Khắc Thản Bố bị giết.
Tham khảo
sửa- ^ Michael, F.H. and C.-l. Chang. The Taiping Rebellion: History and Documents, Volume 1: History. Seattle: University of Washington Press, 1966. p.91
- ^ Franz H. Michael, The Taiping Rebellion: History 37 (1966)
- ^ Franz H. Michael, The Taiping Rebellion: History 37 (1966)
- ^ Franz H. Michael, The Taiping Rebellion: History 39 (1966)