Nhóm ngôn ngữ Ijaw
Nhóm ngôn ngữ Ijaw, cũng được viết là Ịjọ, là nhóm ngôn ngữ được nói bởi người Ijo ở miền nam Nigeria.
Nhóm ngôn ngữ Ijaw
| |
|---|---|
| Nhóm ngôn ngữ Ịjọ | |
| Sắc tộc | người Ijo |
| Phân bố địa lý | Nam Nigeria |
| Phân loại ngôn ngữ học | Niger-Congo
|
| Ngôn ngữ con: |
|
| ISO 639-2 / 5: | ijo |
| Glottolog: | ijoo1239[1] |
Phân loại sửa
Nhóm ngôn ngữ Ijaw được phân loại truyền thống là một nhánh riêng biệt của ngữ hệ Niger-Congo (có lẽ cùng với tiếng Defaka tạo thành nhóm gọi là Ijo).[2] Các ngôn ngữ này đáng chú ý với thứ tự từ chủ-tân-động (một đặc điểm hiếm thấy ở ngữ hệ Niger-Congo, chỉ chia sẻ với các nhánh họ hàng xa như nhóm ngôn ngữ Mande và nhóm ngôn ngữ Dogon). Giống như nhóm ngôn ngữ Mande và Dogon, nhóm ngôn ngữ Ijo thậm chí không có dấu vết của hệ thống lớp danh từ đặc trưng của ngữ hệ Niger-Congo. Điều này đã thúc đẩy Joseph Greenberg (trong phân loại ban đầu của ông về ngữ hệ Niger-Congo) trong việc mô tả rằng nhóm này sớm tách ra khỏi phần còn lại của ngữ hệ này. Và do đó, nhà ngôn ngữ học Gerrit Dimmendaal nghi ngờ việc đưa nó vào ngữ hệ Niger-Congo, coi nhóm ngôn ngữ Ijo là một ngữ hệ độc lập.[3]
Phân loại nội bộ sau đây dựa theo Jenewari (1989) và Williamson & Blench (2000).
- Đông
- Nkoroo
- Kalabari (Bonny/Ibani, Okrika/Kirike)
- Ijo Đông Nam
- Nembe
- Akassa
- Tây (hay Trung)
Blench (2019) thì đưa nhánh Ijo Đông Nam vào nhánh Tây (hoặc Trung tâm).[4]
Giáo dục và truyền thông sửa
Vào tháng 6 năm 2013, cuốn sách hướng dẫn và đĩa CD audio Izon Fie đã được ra mắt tại một buổi lễ có sự tham gia của các quan chức của chính phủ bang Bayelsa. Đại học Nigeria Delta đang nỗ lực mở rộng phạm vi sách viết bằng ngôn ngữ Ijo. Tập thơ Call of the River Nun của Gabriel Okara cũng đang được dịch.[5]
Xem thêm sửa
Nguồn tham khảo sửa
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Ijo”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Williamson, Kay (ngày 11 tháng 8 năm 2011). A Grammar of the Kolokuma Dialect of Ịjọ (bằng tiếng Anh). Cambridge University Press. ISBN 9780521175265.
- ^ Dimmendaal, Gerrit Jan (ngày 1 tháng 1 năm 2011). Historical Linguistics and the Comparative Study of African Languages (bằng tiếng Anh). John Benjamins Publishing. ISBN 9027211787.
- ^ Blench, Roger (2019). An Atlas of Nigerian Languages (ấn bản 4). Cambridge: Kay Williamson Educational Foundation.
- ^ Garba, Kabir Alabi (ngày 8 tháng 6 năm 2013). “Izon Fie… Popularising An Indigenous Tongue”. The Guardian Nigeria. Truy cập ngày 15 tháng 6 năm 2013.
Tài liệu sửa
- Freemann, R. A., and Kay Williamson. 1967. Ịjọ proverbs. Research Notes (Ibadan) 1:1-11.
- Kouwenberg, Silvia 1994. A grammar of Berbice Dutch Creole. (Mouton Grammar Library 12). Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
- Lee, J. D., and Kay Williamson. 1990. A lexicostatistic classification of Ịjọ dialects. Research in African Languages and Linguistics 1:1.1-10.
- Williamson, Kay. 1963. The syntax of verbs of motion in Ịjọ. J. African Languages 2.150-154.
- Williamson, Kay. 1966. Ịjọ dialects in the Polyglotta Africana. Sierra Leone Language Review 5. 122-133.
- Williamson, Kay. 1969. 'Igbo' and 'Ịjọ', chapters 7 and 8 in: Twelve Nigerian Languages, ed. by E. Dunstan. Longmans.
- Williamson, Kay. 1971. Animal names in Ịjọ. Afr. Notes 6, no. 2, 53-61.
- Williamson, Kay. 1973. Some reduced vowel harmony systems. Research Notes 6:1-3. 145-169.
- Williamson, Kay. 1977. Multivalued features for consonants. Language 53.843-871.
- Williamson, Kay. 1978. From tone to pitch-accent: the case of Ịjọ. Kiabàrà 1:2.116-125.
- Williamson, Kay. 1979. Consonant distribution in Ịjọ. In: Linguistic and literary studies presented to Archibald Hill, ed. E.C. Polome and W. Winter, 3.341-353. Lisse, Netherlands: Peter de Ridder Press.
- Williamson, Kay. 1979. Medial consonants in Proto-Ịjọ. Journal of African Languages and Linguistics 1.73-94.
- Williamson, Kay. 1987. Nasality in Ịjọ. In: Current trends in African linguistics, 4, ed. by David Odden, 397-415.
- Williamson, Kay. 1989. Tone and accent in Ịjọ. In Pitch accent systems, ed. by Harry v.d. Hulst and Norval Smith, 253-278. Foris Publications.
- Williamson, Kay. 2004. The language situation in the Niger Delta. Chapter 2 in: The development of Ịzọn language, edited by Martha L. Akpana, 9-13.
- Williamson, Kay, and A. O. Timitimi. 1970. A note on number symbolism in Ịjọ. African Notes (Ibadan) 5:3. 9-16.
- Williamson, Kay & Timitime, A.O. (197?) 'A note on Ijo number symbolism', African Notes, 5, 3, 9-16.
- Filatei, Akpodigha. 2006. The Ijaw Language Project. (Editor of www.ijawdictionary.com). www.ijawdictionary.com
- Williamson, Kay. 1962. (Republished by Bobbs-Merrill Reprints 1971.). Changes in the marriage system of the Okrika Ịjọ. Africa 32.53-60.
- Orupabo, G. J., and Kay Williamson. 1980. Okrika. In West African language data sheets, Volume II, edited by M.E. Kropp Dakubu. Leiden: West African Linguistic Society and African Studies Centre.