HuuBinhPham

Phương pháp luận nghiên cứu khoa học

Phương pháp luận nghiên cứu khoa học là một môn học giúp sinh viên học tập những cơ sở lý luận và rèn luyện kỹ năng làm việc theo phương pháp nghiên cứu khoa học. Nghiên cứu khoa học là một hoạt động đặc biệt, chuyên tìm hiểu những điều chưa biết. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, muốn tìm hiểu những điều chưa biết thì người nghiên cứu phải biết đặt ra giả thuyết về điều chưa biết, theo đó quá trình tìm kiếm được thực hiện. Bộ môn này hướng dẫn đưa ra một giả thuyết nghiên cứu, đặt các giả thiết tình huống, để tiếp đó chứng minh hoặc bác bỏ giả thuyết.

Khái niệm

Trong bất cứ hoạt động nào của mình, con người cũng cần có phương pháp: từ phương pháp giải một bài toán đến phương pháp học tập nói chung; từ phương pháp ứng cử con người với nhau đến phương pháp đạt được thành công việc thực hiện hoài bão của mình.
Môn học  phương pháp luận nghiên cứu khoa học là một môn học về phương pháp thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học, là công việc tìm tòi, khám phá những điều mà khoa học chưa biết.
Trong buổi sơ khai của khoa học, nghiên cứu khoa học dường như chỉ là công việc của những người có tài năng thiên bẩm, những người mà ta gọi là nhà thông thái. Giai đoạn tiếp theo, các thế hệ những nhà nghiên cứu đã truyền lại kinh nghiệm nghiên cứu cho nhau, tổng kết những kỹ năng của nghiên cứu. Dần dần lý luận về nghiên cứu hình thành. Khái niệm "Phương pháp luận" chính là Lý luận về phương pháp.
Vì vậy, môn học phương pháp luận nghiên cứu khoa học trước hết được hiểu là môn học cung cấp cho người đọc hệ thống lý luận về phương pháp nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, trong môn học này người học không chỉ nghiên cứu "lý luận" về nghiên cứu khoa học, mà quan trọng hơn là luyện "kỹ năng" nghiên cứu khoa học.

Tính chất

Phương pháp luận nghiên cứu khoa học trình bày từ các khái niệm ban đầu khoa học là gì, cho đến trình tự logic của nghiên cứu khoa học, các phương pháp thu thập và xử lý thông tin và cuối cùng là cơ sở của đạo đức khoa học. Trong toàn bộ nội dung, mối quan tâm lớn nhất là khâu trình tự logic của nghiên cứu khoa học. Các giáo sư cho biết: "trình tự logic là của nghiên cứu khoa học là khâu yếu nhất của sinh viên và nghiên cứu sinh hiện nay".

Mục đích, ý nghĩa môn học

Trước đây, môn học này chỉ dành cho bậc thạc sĩ trở nên, những người trở thành nhà nghiên cứu. Tuy nhiên, bây giờ môn học này đã được áp dụng cho bậc đại học với mục đích nâng cao hiệu quả học tập. Học tập ở bậc có điểm khác cơ bản với học tập ở bậc trung học: ở bậc trung học, học sinh được thầy, cô truyền tụ những tri thức chung nhất mà một người bình thường cần được trang bị; còn ở bậc đại học, sinh viên không chỉ được truyền tụ những lý thuyết và ứng dụng, mà còn được gợi ý khám phá "cái mới". Môn học Phương pháp luận nghiên cứu khoa học chính là nhằn cung cấp cho sinh viên các kiến thức và kỹ năng thực hiện quá trình khám phá đó.
Theo xu hướng tiến bộ của xã hội, tỷ lệ lao động thù công ngày càng giảm, tỷ lệ lao động trí tuệ ngày càng tăng, số người làm nghiên cứu khoa học cũng ngày càng tăng. Đoa cũng chính là một trong những lý do sinh viên phải được chuẩn bị những kỹ năng và kiến thức về phương pháp nghiên cứu khoa học.

Tóm tắt trình bày nghiên cứu

1. Tên đề tài:
2. Lý do chọn đề tài:
 - Tầm quan trọng của vấn đề
 - Tính cấp thiết của vấn đề
 - Lý do khác...
3. Tình hình nghiên cứu về vấn đề (Lịch sử nghiên cứu vấn đề):
 - Trên thế giới
 - Ở trong nước
4. Mục đích nghiên cứu:
5. Mục tiêu nghiên cứu:
 - Về nghiên cứu lý luận
 - Về nghiên cứu thực tiễn
6. Nhiệm vụ (nội dung) nghiên cứu:
 - Về nghiên cứu lý luận
 - Về nghiên cứu thực tiễn
7. Câu hỏi nghiên cứu:
8. Khách thể nghiên cứu, mẫu nghiên cứu:
9. Giả thuyết nghiên cứu:
10. Phạm vi (giới hạn) nghiên cứu:
 - Về nội dung
 - Về không gian
 - Giới hạn khác
11. Phương pháo nghiên cứu:
 - Phương pháp thu thập thông tin: sử dụng những phương pháp nào?
 - Phương pháp xử lý thông tin: sử dụng những phương pháo nào?
12. Sản phẩm và phạm vi áp dụng:
 - Một bài báo được đăng lên tạp chí chuyên ngành
 - Báo cáo tổng hợp về độ dài... trang và các chuyên đề cụ thể, mỗi chuyên đề... trang với thông tin phong phú, có chất lượng:
 - Phạm vi áp dụng
Ví dụ: Nghiên cứu được đăng trên Wikipedia áp dụng trên toàn cầu
13. Dự kiến những người tham gia thực hiện đề tài:
14. Dự trù kinh phí: