Thảo luận:Trần Ứng Long

TRẦN ĐÔ ÚY ĐẠI TƯỚNG QUÂN

Tương truyền, ở huyện Lương Giang, Ái Châu (Thanh Hóa),dưới thới Ngô Vương trị vì, có ông Trần Đồng là lương y,vợ là Phạm Thị Hương.Hai ông bà ăn ở với nhau rất hoà thuận,ngoài tuổi bốn mươi vẫn chưa có con.Ông bà sắm lễ vật vào chùa Cao Đài gần làng để cầu tự. Ít lâu sau,bà có thai,ngày tròn tháng đủ,mồng bảy tháng Giêng năm Nhâm Dần,sinh ra một cậu con trai mặt vuông,tai lớn,mắt phượng,mày thanh,trông thật là khôi ngô,tuấn tú. Ông bà đặt tên con là Trần Công Mẫn.

Lớn lên,Trần Công Mẫn chỉ ăn cơm chay,không bao giờ ăn cá thịt.Ai cũng bảo đúng là con cái nhà Phật.Chàng Mẫn sớm hay đọc sách binh thư,ham tập luyện võ nghệ,cung kiếm.Năm chàng 20 tuổi thì cha mẹ không may qua đời cả.Gia đình Mẫn lúc này, vì lo tang chay cho cha mẹ một lúc,nên gia tài khánh kiệt.Trong nước,lúc này Hậu Ngô suy yếu,thổ hào các nơi nổi lên cát sứ,tự trị từng vùng,sử sách gọi là Loạn Thập nhị Sứ quân,tranh giành nhau không ai chịu ai cả,làm cho nhân dân vô cùng điêu đứng,lầm than.

Trần Công Mẫn muốn cứu dân,giúp nước,nhưng ngặt một nỗi,chỉ có một mình,chưa tìm được ai để nương tựa.Nghe nói ở Bố Hải Khẩu (Thái Bình)có đức Trần Minh Công dung nạp hiền tài,lòng nhân độ lượng,Trần Công Mẫn lên đường những mong tìm được minh chủ để thờ.Trên đường đi,hôm ấy đến làng Thái Duyến thì trời vừa tối.Nhìn phía trước, thấy một trang trại cũng là người họ Trần,tuổi đã ngoài bảy mươi,vốn người nhân hậu,nề nếp gia phong,có một người con gái tên là Trần Thị Xuyến,tuổi vừa đôi mươi, nhan sắc chim sa cá lặn, chăm chỉ quay tơ dệt lụa. Đã có biết bao chàng trai đến ướm hỏi,nhưng chẳng ai lọt được vào cặp mắt xanh của nàng.Cha mẹ thúc giục,nàng chỉ cười thưa:

-Con còn chờ trang hảo hán!

Đêm hôm chàng Mẫn ngủ trọ ở trang trại của lão Trần,vợ chồng lão và con gái đều mộng thấy con sông chảy qua làng có tiếng vang động như tiếng hò reo của đoàn quân thắng trận.Một chiếc thuyền rồng đậu lại bến sông,có con cá hóa rồng từ trong thuyền ấy bay vào giữa nhà ông,hào quang ánh lên chói lọi,rực rỡ,hương thơm ngào ngạt.Trần lão giật mình tỉnh dậy,trong dạ bàng hoàng,không rõ mơ hay thực,chỉ nhìn thấy đúng là có hào quang và hương thơm phát ra từ giường chàng tuổi trẻ đang ngủ trọ.Lão khêu đèn to lên,nhẹ nhàng đến bên giường người khách đang ngủ.Lúc này lão mới nhìn rõ đây là một trang tuấn tú,thần sắc như ngọc,mày cao,mũi lớn,miệng rộng,mặt vuông.Lão nghĩ bụng: “Đúng là một trang hảo hán,có phải thiên duyên con mình chờ đợi đây chăng?”

Sáng sớm hôm sau,khách từ biệt chủ để đi tiếp.Trần lão lưu khách lại đãi cơm rồi cho con gái ra tiếp nước,sửa sang giúp hành trang cho chàng.Trai quốc sắc,nữ thiên hương,càng nhìn vẻ mặt càng nồng uyên ương.Vợ chồng Trần lão mừng lắm cho đôi trai tài,gái sắc kết duyên.

Chàng Mẫn lưu lại ít ngày rồi từ biệt trang trại nhạc phụ và người vợ trẻ để lên đường theo chí hướng.Khi đến Bồ Hải Khẩu,chàng mới biết tin Trần Minh Công, thống soái quân ở đây đã giao toàn bộ binh quyền cho Đinh Bộ Lĩnh kéo quân về động Hoa Lư xây thành, đắp lũy,hùng cứ một phương.Chẳng ngại đường xa dặm thẳng,chàng Mẫn cầm phong thư của Trần Minh Công,một người,một ngựa xăm xăm tìm lối về động Hoa Lư.Qua ba vọng gác nghiêm mật,vào đến khu núi non cao chất ngất,rừng rậm bọc bốn bề, gọi là động Hoa Lư,chàng vào triều kiến Vạn Thắng Vương (Vua Đinh).Vua tôi chưa gặp nhau bao giờ mà vui vẻ,hồ hởi như tình xưa nghĩa cũ.Vạn Thắng Vương xem xong bức thư của Trần Minh Công gửi tới, liền phong cho Trần Công Mẫn làm Tướng tiên phong của đạo quân do Tướng Trần Ứng Long trực tiếp chỉ huy,chuẩn bị xuất quân đánh sứ quân Đỗ Cảnh Thạc ở Đỗ Động Giang (Thanh Oai,Hà Tây).

Thành Đỗ Động rất kiên cố,có dòng Động Giang bao quanh,lại nằm giữa vùng đầm lầy mênh mông,lau sậy ngút ngàn,hoang vu,bên ngoài khó có thể vào đánh được.Hai Tướng quân họ Trần đã hạ được những đồn án ngữ bên ngoài thành Đỗ Động. Đỗ Cảnh Thạc là một mãnh tướng của nhà Ngô,tài thao lược nổi tiếng lúc bấy giờ.Khi mà Hậu Ngô mất, ông kéo quân về lập thành lũy ở đây,thế nghiêng thiên hạ. Đại quân Hoa Lư do hai dũng tướng họ Trần kéo đến đây đánh rất riết. Đỗ Cảnh Thạc rút vào thành nội để cố thủ.Hai tường họ Trần xiết chặt vòng vây,cắt đứt mọi đường tiếp viện vào thành.Thành Đỗ Động hoàn toàn bị cô lập. Đỗ sứ quân tính kế,dùng thuyền chiến vượt sông,mở một đường máu.Sau đó cho phá hết thuyền,chạy vào đóng quân ở bãi đất cao giữa đầm lầy,dựa vào địa hình hiễm trở để nuôi dưỡng,củng cố lực lượng,chớp thời cơ phản công,tiêu diệt đối phương. Đạo quân của hai tướng Trần sau khi chiếm được thành Đỗ Động, để một ít quân giữ thành,dồn binh lực gấp rút đuổi đánh Đỗ sứ quân.Khi vượt qua một rừng tre nứa, đạo quân của Trần tướng công gặp một con sông lớn chắn ngang,không một bóng người,không một con đò.Phía bên kia bờ sông là đầm lấy,lau sậy ngút ngàn,cờ xí của Đỗ sứ quân đang phấp phới bay trên những gò đất cao.Muốn sang đánh sứ quân họ Đỗ thì phải qua được sông này.Nhưng sông lớn,nước sâu,chảy xiết,không một cây cầu,một con đò thì lấy gì để qua sông được?

Hai tướng công họ Trần đang loay hoay tìm kế sách đánh gấp Đỗ sứ quân,nhưng chưa nghĩ ra kế gì.Giữa lúc đó có sắc chỉ của Vạn Thắng Vương ban tới: “Phải chế thuyền nhỏ,vượt sông đánh gấp mới giành thắng lợi”. Tướng Trần Ứng Long hạ lệnh cắm trại,giao cho đạo quân của Trần Công Mẫn quay lại rừng chặt tre nứa,gấp rút đan thành những chiếc thuyền thúng nhỏ,hình bầu dục,thêm hai cái thang chéo giữ cạo cho chắc chắn,và làm chỗ ngồi để bơi thuyền,lại lấy lá cây rừng,giã với đất sét,trộn lẫn nhựa sắn thuyền thật mịn,trát hai mặt thuyền cho nước khỏi ngấm vào.Hàng trăm con thuyền đã được tạo ra chỉ mong mấy ngày đêm.Có thuyền,quân sĩ nhất tề vượt sông.Khi lâm trận cứ hai người khênh một thuyền để làm lá chắn cho những người phía sau tiến lên.Người khỏe thì mỗi người một thuyền làm khiêng đỡ tên, đỡ giáo rất lợi hại.Gặp những khúc lầy lội,họ lại thả thuyền chiến,cho người đun đẩy phía sau, ào ào lướt tới như bơi trên sông nước.Người ta nói, cách đánh thuyền kiểu này là do vua Đinh hướng dẫn cho,lấy kinh nghiệm từ cái thời cờ lau tập trận,”thuyền tre đè thuyền thúng”, thuở sinh thời nhà vua đã làm để đánh đội quân của nữ tướng họ Dương trên sông Hoàng Long xưa.

Đỗ Cảnh Thạc từ các gò đất cao,giàn quân dùng cung nỏ và cần bắn gạch đá để đánh chặn nghĩa quân.Nhưng nhờ những chiếc thuyền chiến độc đáo và lợi hại ấy, quân Hoa Lư xông lên như vũ bão.Quân sĩ Đổ sứ quân sợ hãi,tan rã. Đỗ Mẫn chém đầu ngay tại trận.

Hai tướng họ Trần thu quân thắng lợi, ca khúc khải hoàn,kéo về động Hoa Lư để báo tiệp với Vạn Thắng Vương.

Trên đường về Hoa Lư,các tướng họ Trần cho quân cắm trại, nghỉ lại ở Bảo Ngũ,Thái Duyến.Dân chúng địa phương nô nức thổi cơm,dâng phẩm vật khao quân.Nghĩa quân thao diễn bơi thuyền thúng nan đuổi giặc trên dòng sông Thái ở đây cho dân chúng xem.Tiếng hò reo của quân,dân vang dậy cả một vùng.

Sau khi dẹp tan loạn mười hai sứ quân,non sông thống nhất.Vạn Thắng Vương đăng quang Hoàng đế.Nhà vua phong thưởng cho ba quân tướng sĩ.Trần Công Mẫn được phong chức Đô Úy Đại tướng quân,cấp cho thực ấp ở trang Thái Duyến, Đến ngày 12 tháng 2 năm Kỷ Mão, Đô Úy Đại tướng quân Trần Công Mẫn bỗng nhiên không bệnh mà mất tại thực ấp Thái Duyến,Vua Đinh sắc ban ông là Nam Đô Thành Hoàng,lại ban thêm tiền bạc để nhân dân Thái Duyến lập miếu phụng thờ.Hội làng hàng năm được mở vào ngày tướng quân mất,bao giờ bảy giáp của trang Thái Duyến cũng thi bơi thuyền diễn lại tích thuyền thúng đuổi giặc của 2 tướng quân họ Trần.Rồi nơi đây trù phú,dân cư mở chợ đông vui, để tưởng nhớ 2 tướng quân họ Trần,họ mới đặt tên chợ là chợ Trần,lâu ngày gọi chệch thành chợ Giần (nay thuộc Vụ Bản,Nam Định).

(Truyền thuyết Đinh Lê-Trương Đình Tưởng NXB.VH-DT,2003)