Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Vật lý vật chất ngưng tụ”

Năm 1823, [[Michael Faraday]], lúc đó là trợ lý trong phòng thí nghiệm của Davy, đã hóa lỏng thành công [[clo]] cũng như mọi nguyên tố khí được biết thời đó, ngoại trừ nitơ, hiđrô và [[ôxy]].<ref name=goodstein /> Ngay sau đó vào năm 1869, nhà hóa học người Ireland [[Thomas Andrews (nhà khoa học)|Thomas Andrews]] nghiên cứu [[sự chuyển pha]] từ chất lỏng thành chất khi và ông đưa ra thuật ngữ [[điểm giới hạn (nhiệt động học)|điểm giới hạn]] nhằm miêu tả điều kiện khi mà chất khí và chất lỏng không thể phân biệt được thành những pha rõ ràng,<ref name=thomasandrews>{{cite journal|last=Rowlinson|first=J. S.|title=Thomas Andrews and the Critical Point|journal=Nature|year=1969|volume=224|issue=8|doi=10.1038/224541a0|pages=541|bibcode = 1969Natur.224..541R }}</ref> và nhà vật lý người Hà Lan [[Johannes van der Waals]] đã đưa ra một khuôn khổ lý thuyết cho phép tiên đoán hành xử của vật chất tại điểm giới hạn dựa trên những đo đạc tại nhiệt độ cao hơn giới hạn này.<ref name=atkins>{{chú thích sách|last=Atkins|first=Peter|last2=de Paula|first2=Julio|title=Elements of Physical Chemistry|year=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-1-4292-1813-9}}</ref> Năm 1908, [[James Dewar]] và H. Kamerlingh Onnes đã hóa lỏng thành công hiđrô và khí mới được phát hiện là [[heli]].<ref name=goodstein />

 

 

Năm 1911, chỉ ba năm sau khi heli được hóa lỏng, Onnes đang làm việc tại [[Đại học Leiden]] khám phá ra tính [[siêu dẫn]] của [[thủy ngân]], khi ông quan sát điện trở của nguyên tố này đột ngột biến mất khi nhiệt độ của thủy ngân giảm xuống dưới một giá trị xác định.<ref name=vanDelft2010>{{cite journal|last=van Delft|first=Dirk|coauthors=Kes, Peter |title=The discovery of superconductivity|journal=Physics Today|date=September 2010|volume=63|issue=9|doi=10.1063/1.3490499|url=http://www.lorentz.leidenuniv.nl/history/cold/DelftKes_HKO_PT.pdf|accessdate=7 April 2012|bibcode = 2010PhT....63i..38V|pages=38 }}</ref> Hiện tượng này hoàn toàn gây ra sự ngạc nhiên đối với cộng đồng vật lý thời đó, và nó vẫn chưa được giải thích trong vài thập kỷ về sau.<ref name=Slichter-AIP-supercond>{{chú thích web|last=Slichter|first=Charles|title=Introduction to the History of Superconductivity|url=http://www.aip.org/history/mod/superconductivity/01.html|work=Moments of Discovery|publisher=American Institute of Physics|accessdate=13 June 2012}}</ref> [[Albert Einstein]], năm 1922, nói về những lý thuyết đuơng thời về tính siêu dẫn là “khi chúng ta chưa có một lý thuyết cơ học lượng tử về những hệ phức hợp thì còn xa mới có một lý thuyết giải thích cho những ý tưởng mơ hồ này”.<ref name=Schmalian-2010>{{cite journal|last=Schmalian|first=Joerg|title=Failed theories of superconductivity|year=2010|arxiv=1008.0447|bibcode = 2010MPLB...24.2679S |doi = 10.1142/S0217984910025280|journal=Modern Physics Letters B|volume=24|issue=27|pages=2679 }}</ref>

[[Bẫy ion|Bẫy ion lạnh]] trong dàn quang học là một công cụ thực nghiệm thường gặp trong vật lý vật chất ngưng tụ cũng như trong vật lý [[quang học]], [[phân tử]], [[nguyên tử]].<ref name=schmeid-iontrap2008>{{cite journal|last=Schmeid|first=R.|coauthors=Roscilde, T.; Murg, V.; Porras, D. and Cirac, J. I.|title=Quantum phases of trapped ions in an optical lattice|journal=New Journal of Physics|year=2008|volume=10|doi=10.1088/1367-2630/10/4/045017|arxiv = 0712.4073 |bibcode = 2008NJPh...10d5017S|issue=4|pages=045017 }}</ref> Kỹ thuật này bao gồm sử dụng laser bước sóng khả kiến để tạo ra những vị trí [[giao thoa]], mà hoạt động như một "dàn", tại đó đặt các ion hay nguyên tử có nhiệt độ rất thấp.<ref name=greiner-nature2008>{{cite journal|last=Greiner|first=Markus|coauthors=Fölling, Simon |title=Condensed-matter physics: Optical lattices|journal=Nature|year=2008|volume=453|pages=736–738|doi=10.1038/453736a|bibcode = 2008Natur.453..736G|issue=7196|pmid=18528388 }}</ref> Nguyên tử lạnh trong các dàn quang học được sử dụng như những "máy mô phỏng lượng tử", tức là chúng hoạt động như những hệ điều khiển được mà có thể dùng để mô hình hóa sự hoạt động của những hệ phức tạp.<ref name=buluta-science2009>{{cite journal|last=Buluta|first=Iulia|coauthors=Nori, Franco |title=Quantum Simulators|journal=Science|year=2009|volume=326|issue=5949|doi=10.1126/science.1177838|bibcode = 2009Sci...326..108B|pages=108–11|pmid=19797653 }}</ref> Đặc biệt, chúng được sử dụng trong các dàn một chiều, hai chiều và ba chiều trong mô hình Hubbard với các tham số cho trước,<ref name=jaksch-aop2005>{{cite journal|last=Jaksch|first=D.|coauthors=Zoller, P. |title=The cold atom Hubbard toolbox|journal=Annals of Physics|year=2005|volume=315|issue=1|pages=52–79|doi=10.1016/j.aop.2004.09.010|arxiv = cond-mat/0410614 |bibcode = 2005AnPhy.315...52J }}</ref> và để nghiên cứu sự chuyển pha đối với trật tự chất lỏng spin (spin liquid) và [[nhiệt độ Néel]].<ref name=schmeid-iontrap2008 />

 

 

==Ứng dụng==

{{vật lý}}

 

{{liên kết bài chất lượng tốt|en}}