Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Điền Tề”

 

==Lịch sử ==

Đầu thời kỳ [[Xuân Thu]], nước [[Khương Tề|Tề]] của họ Khương là một nước lớn, cương vực phía đông tới vùng bờ biển Đông Trung Hoa, phía tây tới [[Hoàng Hà]], phía nam tới [[Thái Sơn]], phía bắc tới Vô Lệ Thủy (nay là phía nam huyện [[Diêm Sơn]], tỉnh Hà Bắc). Cuối thời Xuân Thu, quyền lực dần dần bị chuyển sang tay đại thần họ Trần (sau này là họ Điền).

 

Họ Quy trong thị tộc Điền xuất phát từ con trai của [[Trần Lệ công]] là Trần Hoàn. Các âm Trần và Điền cổ là gần giống như nhau, vì thế sử sách cũ chép thành Điền. Năm [[672 TCN]], do nội loạn tại nước Trần, công tử Trần Hoàn chạy sang Tề, phục vụ dưới trướng [[Tề Hoàn công]] Khương Tiểu Bạch. Từ Trần Hoàn truyền qua 5 đời tới [[Điền Hoàn tử]] Vô Vũ, mở ra thời kỳ cường thịnh của thị tộc Điền (Trần). Những năm sau đó họ Điền cùng các họ Thôi, Khánh, Loan, Cao (hậu duệ của [[Tề Huệ công]] Khương Nguyên), Quốc, Cao (hậu duệ của [[Tề Văn công]] Khương Xích) và các họ Bảo, Hám thay nhau nắm giữ quyền bính tại Tề.

 

Điền Tề kể từ thời kỳ lập nước cho tới giữa thời Chiến Quốc đã trở thành một trong bảy nước gọi là thất hùng. Thái công Điền Hòa là Tề hầu đời thứ nhất của nhà Chu, do năm [[386 TCN]] [[Chu An Vương]] đã buộc phải thừa nhận Điền Hòa là Tề hầu của Chu. Cháu của Thái công Hòa là [[Tề Hoàn công (Điền Tề)|Hoàn công]] Điền Ngọ tại Lâm Truy lập ra [[học cung Tắc Hạ]], lập ra hiệu đại phu, chiêu tụ hiền sĩ trong thiên hạ. Đến thời [[Tề Uy vương|Uy vương]], [[Tề Tuyên vương|Tuyên vương]] tại Tắc Hạ nhân tài nhiều vô kể, trở thành trung tâm văn hóa học thuật ở phía đông. Tề Uy vương trọng dụng [[Trâu Kỵ]] làm tướng quốc, tiến hành cải cách chính trì làm cho nước Tề trở thành hùng mạnh. Năm [[353 TCN]], nước Tề đánh bại nước Ngụy tại [[trận Quế Lăng]]. Năm 341 TCN, nước Tề lại đánh bại nước Ngụy tại [[trận Mã Lăng]]. Năm 334 TCN, Tề Uy vương cùng [[Ngụy Huệ vương]] họp tại Từ Châu, chính thức xưng vương. Cuối thời Uy vương, giữa tướng quốc Trâu Kỵ và tướng quân [[Điền Kỵ]] phát sinh sự tranh giành quyền bính. Năm [[322 TCN]], Điền Kỵ tấn công Lâm Truy, truy tìm Trâu Kỵ, nhưng không thắng, phải chạy sang nước [[Sở (nước)|Sở]].

 

Năm [[314 TCN]], tại [[Yên (nước)|Yên]] phát sinh loạn [[Tử Chi]]. Nghe theo lời khuyên của [[Mạnh Tử|Mạnh Kha]], [[Tề Tuyên vương]] sai tướng [[Khuông Chương]] đem quân tấn công Yên, chỉ trong một thời gian ngắn đã chiếm được Yên. Binh lực của Tề khi đó là cực mạnh. Năm [[301 TCN]], Tề liên hợp cùng [[Hàn (nước)|Hàn]], Ngụy tấn công Sở, đánh bại Sở. Giai đoạn năm [[298 TCN]]-[[296 TCN]], Tề lại liên hợp cùng Hàn, Ngụy tấn công [[Tần (nước)|Tần]], tiến tới [[Hàm Cốc Quan]], buộc Tần phải cầu hòa. Năm [[288 TCN]], Tề cùng Tần cxưng đế ở hai phía đông, tây. Năm sau, [[Tô Tần]], [[Lý Đoái]] hợp quân cùng [[Triệu (nước)|Triệu]], Tề, Sở, Ngụy, Hàn tấn công Tần, bãi vu [[Thành Cao]]. Năm [[286 TCN]], [[Tề Mẫn vương]] tiêu diệt nước [[Tống (nước)|Tống]]. Năm [[284 TCN]], [[Yên Chiêu vương]] dùng [[Nhạc Nghị]] làm thượng tướng quân, hợp quân các nước Yên, Tần, Hàn, Triệu, Ngụy tấn công Tề, tiến vào Lâm Truy, liên tục hạ trên 70 thành trì của Tề. Tôn thất nước Tề chạy tới Cử và Tức Mặc. Tề Mẫn vương chạy tới Cử, bị [[Náo Xỉ]] giết chết. [[Vương tôn Cổ]] cùng người đất Cử giết Náo Xỉ, lập con của Mẫn vương là Pháp Chương làm [[Tề Tương vương]]. Yên dẫn quân sang phía đông bao vây Tức Mặc, quân sĩ trong thành cử [[Điền Đan]] làm tướng. Quân hai bên giằng co trong vòng 5 năm. Năm [[279 TCN]], [[Điền Đan]] tổ chức phản công, sử dụng “hỏa ngưu trận” đánh bại quân Yên, thu phục lại các thành trì cùng đất đai trước đó của Tề. Nước Tề tuy được phục hồi, nhưng nguyên khí đã suy kiệt, từ đó trở đi không thể sánh cùng Tần.

 

 

==Sự kiện ==