|
'''Ngô Từ''' hiệu là Duyên ý Dụ vương, là con của [[Ngô Kinh]]. Ngô Kinh sau gặp được tù trưởng Lê Khoáng (Bố Lê Lợi) cùng vợ là bà Trịnh Thị Thương đưa về nhà nuôi, giao phó việc cày cấy . Lê Khoáng thấy Ngô Kinh là người nhanh nhẹn ngay thẳng, tỏ lòng yêu mến coi như tay chân rồi dạm Lê Thị Mười cho Kinh. Giờ dần ngày mùng hai tháng hai năm canh Tuất (1370) sinh ra Ngô Từ, rồi Ngô Tức, Ngô Khiêm, Ngô Đam và Ngô thị Ngọc San.
Lê Khoáng thấy Ngô Từ tính hạnh giống bố ,mừng lắm. Lại được nghe tổ tiên Ngô Kinh mối đùn thành Mộ càng thêm yêu mến. Sai con út là [[Lê Lợi]] nuôi . Từ được yêu quý như con đẻ. Lớn lên được giao trông nom việc trong nhà rất đắc lực, rồi hỏi vợ cho Từ là Đinh Thị Ngọc Kể, Con gái người bà con thân thích Đinh Lễ. Năm Đinh Dậu (1417) tại Lam Cung, Lê Lợi vời Từ đến bàn rằng: “ Quân Minh xâm lược bờ cõi nước ta, giết hại sinh dân, nay càng lấn ép, ta muốn dấy quân đánh dẹp, ý nhà ngươi thế nào ?”. Từ thưa: “ Chúa công đã nói thế, thật là phúc cho bốn bể, bố con trên nhờ công chúa công sinh thành đâu giám một ngày xa dời chúa công. Nếu khởi binh thì thần phụ Ngô Kinh ở lại giữ gìn căn cứ, còn thần xin theo xa giá ra trận để báo đức lớn của chúa công”. Vua khuyên rằng: “ Binh, lương hai việc trong lúc gây dựng nước nhà là vô cùng bức thiết, nhà ngươi nên ở lại giữ gìn căn cứ, thu nhận nhân tài hào kiệt để ta cùng chủ tướng chuyên ý bàn mưu tính kế, ra quân là công việc hàng đầu . Bên trong việc điều binh lương, bên ngoài bắt kẻ gian nhòm ngó, việc đó khanh hoàn toàn đảm nhận . Người xưa coi công trạng giữ gìn căn cứ ngang với công đánh giặc. Ngươi hiểu sâu lời ta nói”. Đêm rằm tháng tám năm đó Ngô Từ mộng thấy thượng đế hội các thần bàn rằng : “ Nước Nam nhổ cực, lầm than đã nhiều, song thời vận chưa tới . Lê Lợi dấy quân làm sao đương nổi người Minh, nên sai Thất tào tinh quân Ngô Từ can gián mới hòng tránh được tai hoạ “ . Thượng đế bèn gọi Ngô Từ đến nghe lệnh. Từ thưa rằng: “ Việc khởi binh, chúa công tôi đã quyết, khó lấy lời mà can gián “. Bỗng có vị sứ mặc áo bào đỏ tiến ra, tâu rằng: “ Người đó chẳng đợi thời vận giấy binh sợ rằng rơi vào miệng sói, xin thượng đế chở che cho tai nạn này (về sau Lê Lai nằm mộng thấy ngôi sao đỏ trôi vào miệng và nuốt đi) Thượng đế nhận lời lại sai ban ngọc ấn đế bên cạnh cho Ngô Từ. ấn có bốn chữ “ Hưng quốc thành thốc”. Từ chưa hiểu ý nghĩa ra sao, thượng đế nói: “ cha ngươi Ngô Kinh phong Hưng quốc công , cháu ngoại thành tôn hưng thành trung hưng, cha con về sau đều giúp rập các triều chính thống, hưng quốc là cha ngươi, thành quốc là cháu ngươi . Trong chũ thành ( ) có chữ đinh ( ) năm đinh sẽ thành công ( Năm đinh mùi Lê Thái tổ bình định thiên hạ ). Ngô Từ vái lạy từ biệt thượng đế. Khi tỉnh dạy lấy làm lạ. Từ can thái tổ rằng : “ Chúa thượng dấy quân đánh dẹp , đó thật là việc nghĩa cử. Đêm qua thần xem thiên văn thấy tế tinh chưa sáng ngại việc binh chẳng tiện , nên thế nào ?” Thái tổ nói : “ Việc này có vận trời” bèn dấy binh.
Ngô Từ trinh tiến cử mưu thần [[Nguyễn Trãi ]], rất được lòng vua . Người ta thường gọi là trương lương nước Nam. Lại tiến cử đinhĐinh liệtLiệt , bùiBùi bịBị... đều là hàng danh tướng . Người ta thường ví hai vị này là sầm bệnh , Ngô Hán . Năm mậu tuất ( 1418) vua khởi binh ở Nam Sơn. Lúc bấy giờ giặc Minh vây bức , quân ta nhỏ yếu . Vua đóng quân ở Trịnh Cao (Giáp Ai Lao). Lê Lai đổi áo bào để chết thay vua . Vua chốn được vào núi Chí Linh luyện tập quân sĩ. Ngô Từ giữ gìn căn cứ , trông nom của cải , khi thì bổ sung quân số cho mặt trận khi thì dùng kỳbinhkỳ binh đánh đuổi giặc Minh không một tên chạy thoát khi chúng vào cướp phá Lam Kinh. Phàm những điều mà vua dặn dò, Bố con Ngô Từ đều thực hiện được như lời, vì thế bảo toàn được căn cứ . Năm Quý Mão( 1423) vua trở lại LanLam Sơn , ban thưởng công lao, phong Ngô Kinh là kiện tướng hầu, Ngô Từ là Bàng khê hầu . Năm Mậu Thân (1428) thiên hạ bình định, phong các công thần Lê Vấn, Phạm Văn Xảo v.v... Nhânnhân dịp này nhà Vua nói với các tướng: “ Các“Các khanh theo trẫm ra trận, được cung cấp đầy đủ lương thực, đó là công lao của bố con Ngô Từ. Trẫm khi chưa khởi binh thì Ngô Kinh là gia nô của tiên khảo, Ngô Từ là nô thần của trẫm. Ban đầu xướng nghĩa, Từ là người quyết mưu trước nhất. Trẫm cùng với các khanh mưu việc thiên hạ, ẩn náu nơi núi rừng trông nhờ vào bố con Ngô Từ giữ gìn căn cứ, cung đốn lương thảo, điều động binh sĩ. Xưa kia Hán cao tổ được thiên hạ quy công cho Tiêu Hà giữ đất Quan trung cung đốn không ngừng lương thảo là công bậc nhất. Nay bố con Ngô Từ đã có công giữ gìn căn cứ, lại có thành tích đánh giặc, đáng được thăng đệ nhất công thần. Nhà vua bèn thăng thụ Ngô Kinh làm Thái phó hưng quốc công, Ngô Từ làm Thái bảo, Chương khánh công, được ban quốc tính (Hai chữ hưng quốc nay mới nghiệm đúng. Ngô Kinh thường theo vua đi đánh dẹp, có nhiều công lao, sự việc ghi trong sử ký. Khi vua Thánh Tông lên ngôi, ban thưởng các công thần lại giữ nguyên họ cũ). Năm Quý Sửu Lê Thái Tổ mất. Thái tông văn hoàng đế lên ngôi, đến [[Ngô Thị Ngọc Giao ]] về hậu cung sinh ra ThánhTông[[Lê Thánh Tông]] thuần hoàng đế. Thái Tông đặt tên từ đường thờ Ngô Kinh là Phúc quang từ đường. ThánhTôngThánh Tông lên ngôi xây điện Thừa Hoa trên nền cũ của từ đường. Từ đó về sau đời đời chịu quốc ân. ▼
Ngày 8 tháng 3 năm quý dậu đời vua Nhân Tông thứ 11. Ngô Từ mất, thọ 84 tuổi.
▲Ngô Từ trinh tiến cử mưu thần Nguyễn Trãi , rất được lòng vua . Người ta thường gọi là trương lương nước Nam. Lại tiến cử đinh liệt , bùi bị... đều là hàng danh tướng. Người ta thường ví hai vị này là sầm bệnh , Ngô Hán . Năm mậu tuất ( 1418) vua khởi binh ở Nam Sơn. Lúc bấy giờ giặc Minh vây bức , quân ta nhỏ yếu . Vua đóng quân ở Trịnh Cao (Giáp Ai Lao). Lê Lai đổi áo bào để chết thay vua . Vua chốn được vào núi Chí Linh luyện tập quân sĩ. Ngô Từ giữ gìn căn cứ , trông nom của cải , khi thì bổ sung quân số cho mặt trận khi thì dùng kỳbinh đánh đuổi giặc Minh không một tên chạy thoát khi chúng vào cướp phá Lam Kinh. Phàm những điều mà vua dặn dò, Bố con Ngô Từ đều thực hiện được như lời, vì thế bảo toàn được căn cứ . Năm Quý Mão( 1423) vua trở lại Lan Sơn , ban thưởng công lao, phong Ngô Kinh là kiện tướng hầu, Ngô Từ là Bàng khê hầu . Năm Mậu Thân (1428) thiên hạ bình định, phong các công thần Lê Vấn, Phạm Văn Xảo v.v... Nhân dịp này nhà Vua nói với các tướng: “ Các khanh theo trẫm ra trận, được cung cấp đầy đủ lương thực, đó là công lao của bố con Ngô Từ. Trẫm khi chưa khởi binh thì Ngô Kinh là gia nô của tiên khảo, Ngô Từ là nô thần của trẫm. Ban đầu xướng nghĩa, Từ là người quyết mưu trước nhất. Trẫm cùng với các khanh mưu việc thiên hạ, ẩn náu nơi núi rừng trông nhờ vào bố con Ngô Từ giữ gìn căn cứ, cung đốn lương thảo, điều động binh sĩ. Xưa kia Hán cao tổ được thiên hạ quy công cho Tiêu Hà giữ đất Quan trung cung đốn không ngừng lương thảo là công bậc nhất. Nay bố con Ngô Từ đã có công giữ gìn căn cứ, lại có thành tích đánh giặc, đáng được thăng đệ nhất công thần. Nhà vua bèn thăng thụ Ngô Kinh làm Thái phó hưng quốc công, Ngô Từ làm Thái bảo, Chương khánh công, được ban quốc tính (Hai chữ hưng quốc nay mới nghiệm đúng. Ngô Kinh thường theo vua đi đánh dẹp, có nhiều công lao, sự việc ghi trong sử ký. Khi vua Thánh Tông lên ngôi, ban thưởng các công thần lại giữ nguyên họ cũ). Năm Quý Sửu Lê Thái Tổ mất. Thái tông văn hoàng đế lên ngôi, đến Ngô Thị Ngọc Giao về hậu cung sinh ra ThánhTông thuần hoàng đế. Thái Tông đặt tên từ đường thờ Ngô Kinh là Phúc quang từ đường. ThánhTông lên ngôi xây điện Thừa Hoa trên nền cũ của từ đường. Từ đó về sau đời đời chịu quốc ân.
Dụ Vương(Ngô Tự) xưa phụng sự Lê Thái Tổ, năm Quý Sửu (1433) vua mất. Thái Tông Văn Hoàng Đế lên ngôi . Vua nhớ công lao Dụ Vương bậc bầy tôi huân cựu của triều đình, đến thăm nhà. Thấy cô Lê thị Ngọc Xuân bèn đem về hậu cung,. Sau cô Ngô thị Ngọc Dao theo chị vào cung, vua trông thấy rất ưng ý, đưa vào chầu cho làm chức tiệp thư. Vua cho ở cung khánh Phương và sinh ra thánh Tông.
Ngày 8 tháng 3 năm quý dậu đời vua Nhân Tông thứ 11. Ngô Từ mất, thọ 84 tuổi . Năm Kỷ mão (1459) Nhân Tông bị giết. Các đại thần rước Thánh Tông lên ngôi ( hai chữ “ thành quốc” đến đây mới nghiệm ) Suy tôn mẹ làm Quang thục hoàng thái Hậu . Gia phong cho Ngô Kinh là Bảo Chính công thần Thái phó Hưng quốc công, ban tên thuỵ là trung hiền thượng sĩ. Cấp ruộng tự điền 300 mẫu ở các sách Ngộc Khê, Trấn nam, Châu thôn... thuộc huyện Lương Giang.
Bà (vợ Ngô Từ) hiệu là Thắng Thiện, chánh quận phu nhân. Vinh phong cho Ngô Từ là bảo chính công thần, tả kim ngô vệ tướng quân chỉ nội đại hành khiển thượng tướng quân, chương khánh công phụ quốc chính , gia phong là duyên ý Dụ Vương, ban tên thuỵ là Bàng Khê thượng sĩ. Tặng phong cho bà ngoại Đinh thị Ngọc Kế là Thái phi quốc phu nhân, hiệu là Diện Thiện. Cấp ruộng tự điềnở hai huyện Đông Thành, Yên Phong, các xã An Lập, Đông lâu ...là 600 mẫu . ở xã Giang biệu huyện Vĩnh ninh là 400 mẫu . ở quê ngoại xã An Lão huyện Thư Trì là 200 mẫu . Tại Động phang trên 2000 nghìn mẫu là ruộng ăn lộc của tổ bà Đinh thị Huệ . Về sau số ruộng này chuyển sang Tự Điền. Nhân dân vùng này chịu trách nhiệm trông nom cày cấy . Xây dựng Thuần Mậu đường làm nơi thờ cúng các cụ bên ngoại, giao cho nhân dân quanh vùng coi giữ, thờ phụng. Năm Quý Mùi triều Quang Thuận thứ tư vua trở lại Lam Kinh, đến lôi giang viếng thămThuần mậu đường. Năm canh dần, tháng hai triều Hồng Đức năm đầu (1470) vua vâng mênh hoàng thái Hậu thăm Thuần mậu đường, xây dựng điện Thừa Hoa, đó là canh y điện của thái Hậu vậy . Năm quý tị Hồng Đức thứ tư (1473) vua lại về thăm Thuần mậu đường.
|
