Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Thế kỷ 20”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
|||
Dòng 10:
'''[[Thế kỷ]] 20''' là khoảng thời gian tính từ [[thời điểm]] năm [[1901]] đến hết năm [[2000]], nghĩa là bằng 100 năm, trong [[lịch Gregory]] (tức là lịch cổ).Nhưng theo lịch thiên văn, [[Thế kỷ]] 20 được tính từ ngày 1/1/1900 và kết thúc vào ngày 31/12/1999.
== [[Thập niên 1910]] ==
* [[1910]]: Bắt đầu cuộc [[cách mạng Mexico]]. [[Geogre V]] trở thành vua của [[Vương quốc Anh và Bắc Ireland|Vương quốc Anh]] và hoàng đế của [[Ấn Độ]]. [[Liên minh Nam Phi]] được thành lập. [[Bồ Đào Nha]] chính thức bãi bỏ [[chế độ quân chủ]]. [[Nhật Bản]] xâm lược [[Triều Tiên]]. [[Sao chổi Halley]] trở lại.
* [[1911]]: [[Roald Amundsen]] trở thành người đầu tiên đạt chân đến [[Nam Cực]]. [[New Delhi]] trở thành thủ đô của [[Ấn Độ thuộc Anh]]. [[Ernest Rutherford]] khám phá ra các [[hạt nhân nguyên tử]]. Cuộc [[chiến tranh Italia-Thổ Nhĩ Kỳ]] kết thúc với việc [[Libya]] trở thành [[thuộc địa]] của [[Ý]]
*[[1912]]: [[Cách mạng Tân Hợi]] thắng lợi, lật đổ [[nhà Thanh]]. [[Đại hội Dân tộc Phi]] được thành lập. [[Maroc]] trở thành một [[nước bảo hộ]] của [[Pháp]]. Vụ chìm tàu [[Titanic]]. [[Chiến tranh Balkan lần thứ nhất]] bùng nổ. [[Woodrow Wilson]] được bầu làm Tổng thống thứ 28 của Hoa Kỳ. [[Arizona]] trở thành bang cuối cùng được sáp nhập vào [[Liên bang]]. [[Hoa Kỳ]] chiếm đóng [[Nicaragua]].
* [[1913]]: [[Niels Bohr]] công thức hoá mô hình gắn kết đầu tiên của hạt nhân nguyên tử, và trong quá trình mở đường cho cơ học lượng tử.Kết thúc [[Chiến tranh Balkan lần thứ hai|chiến tranh vùng Balkan]]. [[George I của Hy Lạp|George I]] của Hy Lạp bị ám sát. Công ty [[Ford Motor Company|Ford Motor]] giới thiệu dây chuyền lắp ráp tự động đầu tiên.
* [[1914]]: [[Gavrilo Princip]] [[Ám sát Quận công Franz Ferdinand của Áo|ám sát]] thái tử [[Franz Ferdinand]] của [[Áo]] tại [[Sarajevo]], bùng nổ [[Thế chiến I]]. [[Vương quốc Anh và Bắc Ireland|Vương quốc Anh]] thiết lập [[Vương quốc Hồi giáo Ai Cập]] trở thành một [[xứ bảo hộ]]. Khánh thành [[kênh đào Panama]]. Đức Thánh Cha [[Benedict XV]] trở thành [[Giáo hoàng]].
* [[1915]]: Thảm hoạ [[diệt chủng Armenia]]. Khí độc lần đầu được sử dụng trong chiến tranh, tại [[Trận Ypres lần thứ nhất|trận Ypres]]
* [[1916]]: Cuộc nổi dậy Lễ phục sinh ở [[Ireland]]. [[Thời kỳ quân phiệt]] bắt đầu ở Trung Quốc. [[Chiến dịch Gallipoli]] thất bại. [[Xe tăng]] lần đầu đưa vào sử dụng ở [[trận sông Somme]]. [[Grigory Rapustin]] bị ám sát. [[Trận Verdun (1917)|Trận Verdun]].
* [[1917]]: [[Cách mạng tháng 10 Nga]] đưa những người [[cộng sản]] lên nắm quyền, bùng nổ [[Nội chiến Nga]]. Mỹ tham gia thế chiến I cùng [[Phe Hiệp ước|phe Hiệp ứoc]]. [[Ba Lan]] giành độc lập.
* [[1918]]: Thế chiến I kết thúc. [[Wilhelm II của Đức|Wilhelm II]] thoái vị. [[Đại dịch cúm ở Tây Ban Nha]]. [[Ukraina]] và [[Belarus]] giành độc lập. [[Nội chiến Phần Lan]]. Anh chiếm [[Palestine]].
* [[1919]]: [[Hiệp ước Versailles]] trừng phạt [[Đức]] và đem lại lợi ích cho các nước thắng trận. [[Cách mạng Đức]] lật đổ [[chế độ quân chủ]], thiết lập chế độ [[Cộng hòa Weimar|cộng hoà Weimar]]. [[Estonia]] giành độc lập. [[Hội Quốc Liên]] được thành lập. [[Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)|Chiến tranh Nga-Ba Lan 1919]]. [[Đảng phát xít Italia]] được thành lập. [[Quốc tế Cộng sản|Quốc tế cộng sản]] được thành lập. [[Tổ chức Lao động Quốc tế]] được thành lập. Ernest Rutherford phát hiện ra [[proton]].
== [[Thập niên 1920]] ==
*[[1920]]: [[Hi Lạp]] khôi phục lại chế độ quân chủ. [[Chiến tranh Armenia-Thổ Nhĩ Kỳ]]. [[Armenia]] và [[Azerbaijan]] sáp nhập với [[Liên Xô]]. [[Mohandas Gandhi]] đề ra phong trào kháng chiến bất bạo động.
*[[1921]]: [[Siêu lạm phát]] ở [[Đức]]. [[Gruzia]] sáp nhập vào [[Liên Xô]]. Triều đại [[Pahlavi]] lên nắm quyền ở [[Iran]]. [[Albert Einstein]] giành giải thưởng [[Nobel Vật lý]].
*[[1922]]: [[Đế chế Ottoman]] sụp đổ. Tỉnh [[Bắc Ireland]] được thành lập ở Vương quốc Anh. Liên hợp các quốc gia [[Mỹ Latinh]] gồm [[Costa Rica]], [[Honduras]], [[Guatemala]] và [[El Salvador]] tan rã. Ai Cập giành quyền tự trị từ [[Đế chế Anh]]. [[Benito Mussolini]] lên nắm quyền ở [[Italy]]. Phát hiện ra mộ của [[Tutankhamen]]. [[Liên bang Xô viết]] được thành lập, trở thành nhà nước cộng sản đầu tiên của nhân loại. Hoà ước [[Washington]] được ký kết.
*[[1923]]: [[Tạp chí Times]] xuất bản số đầu tiên. Cuộc đảo chính do [[Adolf Hitler]] cầm đầu nhằm lật đổ chế độ [[cộng hoà Weimar]] bất thành. [[Động đất Kanto]] giết chết 105.000 người ở [[Nhật Bản]]. Nước [[cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ]] được thành lập. Công ty Wait Disney được thành lập.
*[[1924]]: [[Vladimir Lenin]] qua đời. [[Cuộc nổi dậy tháng Tám]] ở Georgia chống chính quyền [[Xô viết]]. [[Geogre Gershwin]] sáng tác bản [[Rhapsody in Blue]]. [[Luật di cư Mỹ năm 1924]] hạn chế đáng kể số người nhập cư từ nước ngoài.
*[[1925]]: Mussolini thiết lập [[chế độ độc tài]] ở [[Ý]]. [[Vô tuyến truyền hình]] đầu tiên được tạo ra bởi [[John Logie Baird]]. [[Điều uớc quốc tế Locarno]] được ký kết.
*[[1926]]: [[Hirohito]] trở thành hoàng đế [[Nhật Bản]]. Các cuộc đảo chính ở [[Ba Lan]], [[Hi Lạp]] và [[Bồ Đào Nha]] thiết lập chính quyền độc tài.
*[[1927]]: [[Joseph Stalin]] trở thành nhà lãnh đạo Liên Xô. [[Vương quốc Anh và Ireland]] chính thức đổi thành [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]]. [[Ả Rập Saudi]] giành độc lập. Chuyến bay vượt [[Đại Tây Dương]] của [[Charles Lindbergh]]. [[Dân số]] [[thế giới]] đạt 2 tỷ người.
*[[1928]]: [[Alexander Fleming]] phát hiện ra [[penicillin]]. Kết thúc [[thời kỳ quân phiệt]] ở [[Trung Quốc]]. [[Malta]] trở thành thành viên [[Khối Liên hiệp Anh]]. Vua [[Zog I]] nắm quyền tại [[Albania]]. [[Phong trào Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế]] được thành lập. Nhân vật [[chuột Mickey]] ra đời.
*[[1929]]:Thị trường chứng khoán [[Phố Wall]] sụp đổ, bắt đầu cuộc [[Đại suy thoái]]. Giáo hoàng [[Pius XVI]] ký [[hiệp ước Lateran]] với [[Benito Mussolini]]. [[Vatican]] được công nhận là một [[nhà nước]] có chủ quyền. Trao[[giải Oscar]] đầu tiên.
== [[Thập niên 1930]] ==
*[[1930]]: [[Clyde Tombaugh]] phát hiện ra [[Sao Diêm Vương]]. Cuộc diễu hành muối của [[Mohandas Gandhi]] chống chế độ thuế của thực dân [[Anh]]. Các cuộc đảo chính quân sự ở [[Peru]] và [[Brazil]]. [[World Cup]] lần đầu được tổ chức ở [[Uruguay]].
*[[1931]]: Lũ lụt ở Trung Quốc giết chết 2,5 triệu người. [[Nam Phi]] giành độc lập. Toà nhà [[Empire State]] được xây dựng. [[Cộng hoà Tây Ban Nha đệ nhị]] được thành lập. Nước [[Cộng hoà Xô viết Trung Hoa]] được thành lập bởi [[Mao Trạch Đông]]. Nhật Bản xâm lăng [[Mãn Châu]].
*[[1932]]: [[Đảng Quốc xã]] vươn lên trở thành đảng lớn nhất trong [[quốc hội Đức]]. Cuộc đảo chính quân sự ở [[Chile]]. Kênh truyền hình [[BBC]] lần đầu được phát sóng. Phát hiện ra [[Neutron]].
*[[1933]]: [[Adolf Hitler]] trở thành [[thủ tướng Đức]]. Công bố [[chính sách kinh tế mới]] ở [[Mỹ]] nhằm khôi phục kinh tế dưới tác động của Đại suy thoái. [[Nhật Bản]] và [[Đức]] rút khỏi [[Hội Quốc Liên]].
*[[1934]]: Cuộc [[Vạn lý Trường chinh]] của [[Mao Trạch Đông]]. [[Hoa Kỳ]] trao quyền tự trị cho [[Philippines]]. Hitler gây ra sự kiện [[Đêm những con dao dài]], sát hại các đối thủ của ông ta. [[Paul Hindenburg]] qua đời. [[Hitler]] tự xưng là [[Fuhrer]] của nước Đức.
*[[1935]]: [[Chiến tranh Italy - Abyssinian lần thứ hai]] kết thúc với việc [[Abyssinian]] trở thành thuộc địa của [[Ý]]. [[Ba Tư]] được đổi tên thành [[Iran]]. Ban hành Đạo luật phân biệt chủng tộc Nuremberg ở [[Đức]].
*[[1936]]: [[Nội chiến Tây Ban Nha]] bùng nổ. [[Đại thanh trừng]] bắt đầu dưới thời [[Stalin]]. Cuộc nổi dậy của người [[Ả Rập]] ở [[Palestine]] phản đối làn sóng nhập cư của người [[Do Thái]].
*[[1937]]: Nhật Bản bắt đầu cuộc xâm lược [[Trung Quốc]]. Vụ [[thảm sát Nam Kinh]]. [[Neville Chamberlain]] trở thành thủ tướng [[Vương quốc Anh]]. Vua[[Geogre VI]] suýt bị ám sát bởi những người trong quân đội [[Cộng hoà Ireland]]. Cái chết của [[Geogre Gershwin]] và [[Maurice Ravel]].
*[[1938]]: [[Áo]] sáp nhập vào [[Đức]]. [[Hiệp ước Munich]] đỉnh cao của chính sách nhượng bộ giữa [[Anh]], [[Pháp]] với phát xít Đức. [[Đêm kính vỡ]] ở [[Đức]], chiến dịch tiêu diệt người [[Do Thái]] của [[Hitler]]. [[Superman]] lần đầu xuất hiện trên trang bìa của [[DC Comics]]
*[[1939]]: [[Nội chiến Tây Ban Nha]] chấm dứt. [[Francisco Franco]] trở thành nhà độc tài của [[Tây Ban Nha]]. [[Hiệp ước Xô-Đức|Hiệp ước Molotov-Ribbentrop]] giữa [[Đức]] và [[Liên Xô]]. [[Đức quốc xã]] xâm lược Ba Lan, bùng nổ [[Thế chiến II]]. 16 ngày sau, [[Liên Xô]] tấn công [[Ba Lan]] từ phía đông.
== [[Thập niên 1940]] ==
*[[1940]]: [[Đức quốc xã]] xâm lược [[Đan Mạch]], [[Na Uy]], [[Bỉ]], [[Hà Lan]], [[Luxembourg]] và [[Pháp]]. [[Thảm sát Katyn]]. Các quốc gia vùng [[Baltic]] bị sáp nhập vào [[Liên Xô]]. [[Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan]]. [[Winston Churchill]] trở thành thủ tướng của [[Vương quốc Anh]]. [[Trận chiến nước Anh]], trận không chiến lớn đầu tiên trong lịch sử, gây nên những tổn thất lớn cho quân Đức trong kế hoạch xâm lược Anh.
*[[1941]]: Chiến dịch [[Holocaust]] được mở rộng. [[Trận chiến Trân Châu Cảng]], dẫn tới việc [[Hoa Kỳ]] chính thức tuyên chiến với [[phe Trục]]. Phát xít Đức mở [[chiến dịch Barbarossa]] nhằm thôn tính [[Liên Xô]]. [[Cuộc vây hãm Tobruk]] đánh dấu thất bại đầu tiên của lục quân Đức trong thế chiến II. [[Trận Leningrad]].
*[[1942]]: [[Hiến chương Đại Tây Dương]] được ký kết. [[Trận Midway]]. [[Trận El Alamein lần thứ hai]], [[trận Guadalcanal]] và [[trận Stalingrad]] tạo nên bước ngoặt của cuộc chiến tranh. Cuộc giam giữ công dân Mỹ gốc [[Nhật Bản]] ở Mỹ bắt đầu. [[Dự án Manhattan]] được tiến hành.
*[[1943]]: [[Trận vòng cung Kursk]] kết thúc với thất bại của quân Đức và trở thành cuộc tấn công cuối cùng của họ ở [[mặt trận phía Đông]]. [[Hội nghị Tehran]] với sự tham gia của nguyên thủ 3 nước Đồng minh. [[Cách mạng Xanh]] bắt đầu.
*[[1944]]: [[Trận Normandy|D-Day]], quân Đồng minh mở mặt trận thứ hai ở [[Tây Âu]]. Máy tính điện tử đầu tiên, [[Colossus]] đi vào hoạt động. [[Trận Leyte]].
*[[1945]]: Vụ đánh bom Dresden của Mỹ-Anh làm 25,000 người chết ở thành phố [[Dresden]] thuộc [[Đức]]. [[Trận Berlin]]. [[Hội nghị Yalta]]. Cái chết của [[Franklin Delano Roosevelt]],[[Adolf Hitler]] và [[Benito Mussolini]]. [[Vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki]]. [[Thế chiến II]] kết thúc. [[Hội nghị Potsdam|Tuyên bố Postdam]] khởi nguồn của sự chia rẽ Đông- Tây. [[Liên Hợp Quốc]] được thành lập. [[Nội chiến Trung Quốc]] bùng nổ trở lại. [[Triều Tiên]] giành độc lập và bị chia cắt. Chủ tịch [[Hồ Chí Minh]] đọc bản [[Tuyên ngôn độc lập]] khai sinh nước [[Việt Nam Dân chủ Cộng hoà]]. Cái chết của [[Anne Frank]] và [[Béla Bartók]]. [[Indonesia]] giành độc lập. [[Tòa án Nürnberg]] xét xử tội ác Đức quốc xã.
*[[1946]]: [[Ý]] trở thành nước cộng hoà. [[Jordan]] giành độc lập. [[Thực dân Pháp]] quay trở lại xâm lược [[Đông Dương]]. Hình ảnh đầu tiên chụp [[Trái Đất]] từ không gian. [[Bhumibol Adulyadej]] trở thành vua của [[Thái Lan]]. [[Philippines]] tuyên bố độc lập.
*[[1947]]: [[Ấn Độ]] và [[Pakistan]] giành độc lập. [[Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lần thứ nhất]].Máy bay X-1 trở thành [[máy bay]] đầu tiên vượt qua tốc độ âm thanh. [[Học thuyết Truman]] được công bố nhằm ngăn chặn sự bành trướng của [[chủ nghĩa cộng sản]]. [[CIA]] được thành lập.
*[[1948]]: Thành lập nhà nứoc [[Israel]]. [[Chiến tranh Ả Rập-Israel]] bùng nổ. [[Cuộc phong tỏa Berlin]] của [[Liên Xô]]. [[Kế hoạch Marshall]]. [[OECD]] và [[Tổ chức Y tế thế giới]] được thành lập. [[Mohandas Gandhi]] bị ám sát. [[Miến Điện]] giành độc lập.
*[[1949]]: Tổ chức [[NATO]] được thành lập. Nước [[Đức]] bị chia cắt thành hai quốc gia [[Cộng hoà Liên bang Đức]] và [[Đông Đức|Cộng hoà dân chủ Đức]]. [[COMECON]] được thành lập bởi [[Liên Xô]] và các nước [[Đông Âu]]. Phân chia vùng [[Kashmir]]. Nước [[Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa]] được thành lập. [[Liên Xô]] chế tạo thành công [[bom nguyên tử]], phá vở thế độc quyền hạt nhân của [[Hoa Kỳ]].
==Thập niên [[1950]]==
*[[1950]]: Bùng nổ [[chiến tranh Triều Tiên]]. [[Lhamo Dondrub]] trở thành [[Đạt Lai Lạt Ma]] của Tây Tạng.
*[[1951]]: [[Chương trình Colombo]] đi vào hoạt động. [[Hiệp ước San Francisco]] kết thúc sự chiếm đóng của Mỹ đối với Nhật Bản và chính thức kết thúc chiến sự giữa hai cường quốc này.
*[[1952]]: [[Cộng đồng phòng thủ châu Âu]] được thành lập. [[Cách mạng Ai Cập]] do [[Gamal Abdel Nasser]] lãnh đạo lật đổ vua Farouk và kết thúc sự chiếm đóng của Anh. [[Hiệp ước Bonn- Paris]] chấm dứt sự chiếm đóng của quân Đồng minh với [[Tây Đức]]. Kích nổ quả [[bom khinh khí]] đầu tiên. Chuyến bay phản lực thương mại đầu tiên. [[Khởi nghĩa Mau Mau]] bùng nổ ở [[Kenya]].
*[[1953]]: [[Campuchia]] giành độc lập. Khám phá ra [[ADN]]. Cuộc chinh phục đỉnh núi [[Everest]] đầu tiên. [[Mohammed Mossadeq]] bị lật đổ ở [[Iran]]. Kết thúc [[Chiến tranh Triều Tiên]]. Cái chết của [[Joseph Stalin]]. Cuộc tranh giành quyền lực bắt đầu giữa [[Georgy Malenkov]] và [[Nikita Khrushchev]]. Sự nghiệp âm nhạc của [[Elvis Presley]] được mở ra.
*[[1954]]: [[Liên minh Tây Âu]] được thành lập. [[Toà án tối cao Hoa Kỳ]] ra nghị quyết cấm phân biệt chủng tộc ở các [[trường công]] trên toàn Liên bang. [[Liên Xô]] xây dựng nhà máy điện [[hạt nhân]] đầu tiên. [[Chiến dịch Điện Biên Phủ]] thắng lợi, Pháp rút khỏi [[Đông Dương]] và [[Việt Nam]] bị chia cắt làm 2 miền. [[Chiến tranh Algeria]] bùng nổ.
*[[1955]]: [[Nikita Khrushchev]] trở thành nhà lãnh đạo của Liên Xô. Ký kết [[Hiệp ước Warsaw]]. [[Nội chiến Sudan lần thứ nhất]] bùng nổ. [[CENTO]] được thành lập.
*[[1956]]: [[Sudan]] và [[Tunisia]] giành độc lập. [[Đệ ngũ Cộng hòa Pháp]] được thành lập. [[Sự kiện năm 1956 ở Hungary|Cách mạng Hungary]] bị nghiền nát bởi [[Hồng quân]] [[Liên Xô]]. [[Khủng hoảng kênh đào Suez]].
*[[1957]]: [[Sputnik 1]] được phóng vào [[vũ trụ]], khởi đầu kỷ nguyên vũ trụ của [[loài người]]. [[Ghana]] giành độc lập. [[Hiệp ước Rome]] được ký kết.
*[[1958]]: [[Nạn đói lớn ở Trung Quốc]] giết chiết khoảng 3 triệu người. [[NASA]] được thành lập. Phát minh ra [[băng cassette]].
*[[1959]]: [[Cách mạng Cuba]] thắng lợi. [[Síp]] và [[Singapore]] giành độc lập. [[Alaska]] và [[Hawaii]] được sáp nhập vào [[Hoa Kỳ]]. [[Đạt Lai Lạt Ma]] bị trục xuất khỏi [[Tây Tạng]]. Ca nhiễm [[AIDS]] đầu tiên trong lịch sử. [[Chiến tranh Việt Nam]] bùng nổ. [[Richie Valens]], [[Buddy Holly]] và [[The Big Bopper]] chết trong một tai nạn máy bay. [[Dân số]] thế giới đạt 3 tỷ người
==[[Thập niên 1960]]==
*[[1960]]: [[Hiệp hội mậu dịch tự do châu Âu]] hình thành. Sự cố tên lửa U-2 đốt nóng sự căng thẳng giữa hai [[siêu cường]]. Năm châu Phi: 17 quốc gia [[Châu Phi|Lục địa đen]] giành độc lập. Vụ ám sát [[Patrice Lumumba]] khởi đầu cuộc [[Khủng hoảng Congo]]. Vụ thảm sát Sharpeville ở [[Nam Phi]]. Chuyến thám hiểm đầu tiên tới khu vực sâu nhất [[Trái Đất]], [[rãnh Mariana]]. [[Laser]] được phát minh. Ban nhạc [[The Beatles]] được thành lập. [[Muhammad Ali]] giành huy chương vàng [[Olympic 1960]] ở [[Roma]].
*[[1961]]: [[Đại nhảy vọt]] kết thúc ở Trung Quốc sau cái chết của 20 triệu người. [[Bức tường Berlin]] được xây dựng. [[Yuri Gagarin]] trở thành người đầu tiên bay vào [[vũ trụ]]. Tổng thư ký [[Liên Hợp Quốc]] [[Dag Hammarskjöld]] chết trong một tai nạn [[máy bay]].
*[[1962]]: [[Khủng hoảng tên lửa Cuba]]. [[Algérie]] giành độc lập. Cái chết của [[Marilyn Monroe]]. [[Chiến tranh Indonesia- Malaysia]]. Một cuộc đảo chính lật đổ nền [[quân chủ]] và thành lập nước [[Cộng hòa Ả Rập Yemen]] dẫn tới cuộc [[nội chiến]] tại nước này. [[Chiến tranh Trung-Ấn]].
*[[1963]]: [[Kenya]] giành độc lập. Bài phát biểu "[[Tôi có một giấc mơ]]" của [[Martin Luther King]]. Vụ ám sát tổng thống [[John Kennedy]].
*[[1964]]: [[Leonid Brezhnev]] nắm quyền ở [[Liên Xô]]. [[Malta]], [[Malawi]] và [[Tanzania]] giành độc lập. Luật dân quyền bãi bỏ sự [[phân biệt chủng tộc]] ở [[Mỹ]]. Xung đột vũ trang ở [[Colombia]]. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Hỏa]].
*[[1965]]: [[Winston Churchill]] và [[Malcolm X]] qua đời. Khủng hoảng Công gô kết thúc với việc [[Joseph Mobutu]] trở thành nhà độc tài của nước này.[[Các vụ giết người tại Indonesia 1965-1966|Vụ thanh trừng chống Cộng]] tại Indonesia sát hại 500.000 người. [[Chiến tranh Án Độ- Pakistan lần 2]].
*[[1966]]: [[Cách mạng Văn hóa]] tại Trung Quốc. [[Lesotho]], [[Botswana]] và [[Barbados]] giành độc lập.
*[[1967]]: [[Chiến tranh Sáu ngày]]. [[Nội chiến Nigeria]] bùng nổ sau tuyên bố độc lập của nước [[Cộng hòa Biafra]]. [[ASEAN]] được thành lập.
*[[1968]]: Vụ ám sát [[Martin Luther King]] và [[Robert Kennedy]]. Cuộc khởi nghĩa [[Mùa xuân Praha]] bị dập tắt bởi can thiệp quân sự từ các nước Đông Âu. Các cuộc biểu tình tháng Năm tại [[Pháp]]. [[Tổng công kích Tết Mậu Thân]] tại Việt Nam.
*[[1969]]: Con người lần đầu tiên đặt chân lên [[Mặt Trăng]]. Phát minh ra [[ARPANET]], tiền thân của [[internet]] ngày nay. [[Muammar Gaddafi]] lật đổ vua Idiris và trở thành tổng thống nước [[Cộng hòa Ả Rập Libya]].
==[[Thập niên 1970]]==
*[[1970]]: [[Nội chiến Nigeria]] kết thúc với sự sáp nhập trở lại của nước [[Cộng hòa Biafra]] sau cái chết của 3 triệu người. Các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Ba Lan. Bùng nổ [[Nội chiến Campuchia]]. Phê chuẩn [[Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân]]. Chuyến bay đầu tiên của máy bay [[Boeing 747]]. [[Bão Bhola]] giết 500.000 người ở [[Pakistan]]. [[Tháng Chín đen tối]] tại [[Jordan]]. Cái chết của [[Gamal Abdel Nasser]]. [[Anwar Sadat]] trở thành Tổng thống [[Ai Cập]]. Khủng hoảng tháng Mười tại [[Canada]].
*[[1971]]: [[Bangladesh]] giành độc lập từ [[Pakistan]]. Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lần 3. Phát hiện ra [[vi mạch]]. [[Idi Amin]] nắm quyền tại [[Uganda]]. Tổ chức [[Hòa bình xanh]] được thành lập.
*[[1972]]: Ngày Chủ nhật đẫm máu ở [[Bắc Ireland]]. Tổng thống [[Ferdinand Marcos]] ban lệnh thiết quân luật tại [[Philippines]]. [[Thảm sát Munich]] diễn ra ở [[Olympic 1972|Thế vận hội mùa hè 1972]] tại [[Đức]].
*[[1973]]: Đảo chính tại [[Chile]]. [[Chiến tranh Yom Kippur]]. [[Vụ Watergate]] bị phanh phui. Trạm không gian đầu tiên, [[Skylab]] được xây dựng. Cái chết của [[Pablo Picasso]]. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Mộc]].
*[[1974]]: [[Thổ Nhĩ Kỳ]] chiếm đóng [[Síp]]. Cách mạng tại [[Bồ Đào Nha]] xóa bỏ chế độ [[độc tài]]. Hoàng đế [[Haile Selassie I]] của [[Ethiopia]] bị lật đổ trong một cuộc đảo chính quân sự. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Thủy]]. Dân số thế giới đạt 4 tỷ người. [[Richard Nixon]]từ chức. [[Angola]] và [[Mozambique]] giành độc lập.
*[[1975]]: Kết thúc [[Chiến tranh Việt Nam]] và sự sụp đổ của [[Việt Nam Cộng hòa]]. Cái chết của [[Francisco Franco]]. [[Juan Carlos I]] trở thành vua [[Tây Ban Nha]]. [[Dmitri Shostakovich]] chết. [[Nội chiến Campuchia]] kết thúc với chiến thắng cho quân [[Khmer Đỏ]]. Chế độ diệt chủng của [[Pol Pot]].
*[[1976]]: Phát hiện ca nhiễm virus [[Ebola]] đầu tiên. Cái chết của [[Mao Trạch Đông]]. Kết thúc [[Cách mạng Văn hóa]]. [[Apple Inc.|Máy tính Apple]] được phát minh.
*[[1977]]: [[Máy tính cá nhân]] đầu tiên được bán ra. Khởi động [[Chương trình Voyager]]. Cái chết của [[Elvis Presley]]. [[Thảm họa Tenerife]] đánh dấu tai nạn khủng khiếp nhất trong lịch sử hàng không.
*[[1978]]: Khám phá ra vệ tinh của [[Sao Diêm Vương]], [[Charon]]. [[Tuvalu]] giành độc lập. Ca [[sinh sản vô tính]] đầu tiên. Bùng nổ [[Xung đột biên giới Việt Nam-Campuchia (1975-1979)|Chiến tranh Việt Nam- Campuchia]] và chiến tranh [[Uganda]]- [[Tanzania]]. [[Chiến tranh Afganistan]] bùng nổ. [[Đặng Tiểu Bình]] bắt đầu cải cách kinh tế ở [[Trung Quốc]].
*[[1979]]: [[Bệnh đậu mùa]] tận diệt. Bùng nỏ [[Chiến tranh Afghanistan (1978–1992)|Chiến tranh Liên Xô - Afganistan]]. Chiến tranh giành độc lập ở [[Zimbabwe]] kết thúc. [[Cách mạng Iran]] bùng nổ. Vua [[Reza Pahlavi]] buọc phải lưu vong. Chuyến thăm của giáo hoàng [[John Paul II]] tại [[Ba Lan]] làm dấy lên phong trào [[Công đoàn Đoàn kết]]. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Thổ]]. [[Margaret Thatcher]] trở thành [[Thủ tướng Anh]]. [[Trung Quốc]] thực hiện [[chính sách một con]]. [[Xung đột biên giới Việt Nam-Campuchia (1975-1979)|Chiến tranh Việt Nam- Campuchia]] kết thúc với sự sụp đổ của [[Khmer Đỏ]] và 1,7 triệu người chết. [[Chiến tranh biên giới Việt-Trung]] bùng nổ. [[Cách mạng Nicaragua]].
==[[Thập niên 1980]]==
*[[1980]]: [[Rhodesia]] giành độc lập và đổi tên thành [[Zimbabwe]]. [[Vanuatu]] giành độc lập. [[Ronald Reagan]] trở thành [[Tổng thống Hoa Kỳ]]. Nữ hoàng Beatrix lên ngôi tại [[Hà Lan]]. [[Chiến tranh Iran-Iraq]] bùng nổ. [[Nội chiến El Salvador]] bùng nổ. Cái chết của [[John Lennon]].
*[[1981]]: [[Palau]] giành độc lập. Chuyến bay đầu tiên của [[tàu con thoi]]. Vụ ám sát [[Anwar Sadat]].
*[[1982]]: Cái chết của [[Leonid Brezhnev]], [[Yuri Andropov]] trở thành lãnh đạo của Liên Xô. [[Israel]] xâm lược [[Liban]].[[Chiến tranh Falkland]] nổ ra giữa [[Argentina]] và [[Vương quốc Anh]]. [[Thảm sát Hama]] tại [[Syria]] khiến 10.000 người chết.
*[[1983]]: [[GPS]] lần đầu được sử dụng cho mục đích dân sự. [[Brunei]] giành độc lập. Chế độ độc tài ở [[Argentina]] sụp đổ. Mỹ xâm lược [[Grenada]]. [[Nội chiến Sudan lần 2]]. Vụ đánh bom đại sứ quán Hoa Kỳ ở [[Beirut]].
*[[1984]]: Cái chết của [[Yuri Andropov]]; [[Konstantin Chernenko]] trở thành nhà lãnh đạo Liên Xô. [[Nạn đói 1983 – 1985 ở Ethiopia|Nạn đói bùng nổ ở Ethiopia]]. Cuộc đình công của [[thợ mỏ]] tại [[Anh]]. [[Indira Gandhi]] bị ám sát.
*[[1985]]: [[Live Aid]]. Cái chết của Konstantin Chernenko; [[Mikhail Gorbachev]] trở thành nhà lãnh đạo [[Liên Xô]]. Chế độ độc tài quân sự ở [[Brazil]] sụp đổ.
*[[1986]]: Thảm họa tàu không gian [[Challenger]] và [[Thảm họa Chernobyl]] ở [[Liên Xô]]. Nội chiến tại [[Nam Yemen]]. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Thiên Vương]]. Sự trở lại của [[Sao chổi Halley]]. Kết thúc chế độ độc tài ở [[Philipines]]. [[Việt Nam]] bắt đầu tiến hành [[Đổi Mới]].
*[[1987]]: Ngày thứ Hai đen tối, thị trường chứng khoán thế giới khủng hoảng. Phong trào [[Intifada]] giữa [[Israel]] và [[Palestine]] bùng nổ. Dân số thế giới đạt 5 tỷ người.
*[[1988]]: Chương trình [[Perestroika|cải tổ]] được tiến hành ở [[Liên Xô]]. Kết thúc [[Chiến tranh Iran-Iraq]]. Chế độ độc tài của [[Augusto Pinochet]] tại [[Chile]] sụp đổ. Đảo chính quân sự tại [[Myanmar]]. [[Đường hầm eo biển Manche]] được xây dựng.
*[[1989]]: [[Bức tường Berlin]] sụp đổ. [[Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu|Chế độ cộng sản ở Đông Âu sụp đổ]]. [[Sự kiện Thiên An Môn|Vụ thảm sát Quảng trường Thiên An Môn]] tại Trung Quốc. Chế độ độc tài ở [[Paraguay]] đi đến hồi kết. Cái chết của Hoàng đế [[Hirohito]]. Sự cố tràn dầu Exxon Valdez. Hình ảnh cận cảnh đầu tiên của [[Sao Hải Vương]]. [[Nội chiến Liberia lần thứ nhất]] bùng nổ.
==[[Thập niên 1990]]==
*[[1990]]: [[Tim Berners-Lee]] phát minh ra [[World Wide Web]]. [[Tái thống nhất nước Đức]]. [[Kính viễn vọng không gian Hubble]] lần đầu được sử dụng. [[Chiến tranh vùng Vịnh]] bùng nổ. [[Aung San Suu Kyi]] bị lực lượng vũ trang [[Myanmar]] quản thúc. Bắc Yemen và Nam Yemen thống nhất thành nước [[Cộng hòa Yemen]].
*[[1991]]: [[Liên Xô tan rã]] thành 15 nước cộng hòa độc lập. [[SNG]] được thành lập. [[Boris Yeltsin]] trở thành Tổng thống đầu tiên của nước [[Liên bang Nga]]. Bùng nổ nội chiến tại [[Somalia]], [[Sierra Leone]] và [[Algérie]]. [[Chiến tranh vùng Vịnh]] kết thúc.
*[[1992]]: [[Hiệp ước Maastricht]] chính thức thành lập [[Liên minh châu Âu]]. [[Bill Clinton]] trở thành Tổng thống nước Mỹ. Chế độ độc tài ở Albania và Hàn Quốc sụp đổ. [[Chiến tranh Bosnia]] bùng nổ. Bạo loạn ở [[Los Angeles]] xung quanh phán quyết tha bổng những người tham gia trong vụ đánh đập [[Rodney King]].
*[[1993]]: [[Tiệp Khắc]] tách thành 2 nhà nước [[Cộng hòa Séc]] và [[Slovakia]]. [[Eritrea]] giành độc lập. Vụ đánh bom [[Trung tâm thương mại thế giới]]. [[Cuộc bao vây Waco]].
*[[1994]]: Chế độ phân biệt chủng tộc [[Apartheid]] chấm dứt tại [[Nam Phi]]. [[Nelson Mandela]] trở thành tổng thống da đen đầu tiên của nước này. [[Chiến tranh Chechnya]] lần thứ nhất bắt đầu. Vụ ám sát [[Juvenal Habyarimana]] và [[Cyprien Ntaryamira]] gây nên [[Nạn diệt chủng Rwanda]]. Cái chết của [[Kim Nhật Thành]]. [[Kim Chính Nhật]] trở thành lãnh đạo tối cao của [[Bắc Triều Tiên]].
*[[1995]]: Thành lập [[Tổ chức Thương mại Thế giới]]. Trùm khủng bố Mỹ [[Timothy McVeigh]] gây nên vụ đánh bom khủng bố ở thành phố [[Oklahoma]]. [[Thảm sát Srebrenica]]. Vụ ám sát [[Yitzhak Rabin]]. Nạn đói ở [[Bắc Triều Tiên]] bắt đầu. [[Áo]], [[Phần Lan]] và [[Thụy Điển]] gia nhập [[Liên minh châu Âu]].
*[[1996]]: [[Chiến tranh Congo lần thứ nhất]] bùng nổ. Chế độ độc tài ở [[Đài Loan]] sụp đổ. [[Cừu Dolly]] trở thành [[động vật có vú]] đầu tiên [[nhân bản vô tính]] thành công. [[Taliban]] lên nắm quyền ở [[Afghanistan]].
*[[1997]]: [[Hồng Kông]] chính thức được chuyển giao chủ quyền từ [[Anh]] sang [[Trung Quốc]]. [[Zaire]] đổi tên thành nước [[Cộng hòa Dân chủ Congo]]. [[Diana]], công nương xứ Wales bị chết trong một tai nạn xe hơi ở [[Paris]].
*[[1998]]: [[Osama Bin Laden]] tuyên bố chống lại Phương Tây. [[Chiến tranh Congo lần thứ 2]] bùng nổ. Hiệp định [[GFA]] đem lại hướng giải quyết cho những rắc rối tại [[Bắc Ireland]]. [[Nạn đói ở Bắc Triều Tiên]] giết chết 2,5 triệu người.
*[[1999]]: [[Euro|Đồng Euro]] lần đầu được ra mắt và sau đó trở thành đồng tiền chính thức của hầu hết các nước [[EU]]. Nội chiến Nam Tư kết thúc. [[Hugo Chavez]] trở thành Tổng thống của [[Venezuela]]. [[Chiến tranh Chechnya lần thứ hai]] và [[Nội chiến Liberia lần 2]] bắt đầu. Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan lân thứ tư. Cuộc khủng hoảng ở [[Đông Timor]] dẫn đến 1400 người chết. [[Thảm sát Trường Trung học Columbine]] tại [[Colorado]], Mỹ. [[Bill Clinton]] được thượng viện Mỹ tha bổng sau scandal tình ái. [[Dân số thế giới]] đạt 6 tỷ người.
==[[Thập niên 2000]]==
*[[2000]]: Lễ kỷ niệm [[thiên niên kỷ 3]]. [[Israel]] chấm dứt sự chiếm đóng với [[Liban]]. [[Vladimir Putin]] trở thành Tổng thống [[Nga]]. Quân đội Anh khởi động [[Chiến dịch Palliser]], kết thúc cuộc nội chiến tại [[Sierra Leone]]. [[Trạm vũ trụ quốc tế]] bắt đầu hoạt động. Hội nghị thượng đỉnh [[Triều Tiên|liên Triều]] đầu tiên.
== Sinh ==
| |||