Danh sách sultan Brunei

bài viết danh sách Wikimedia

Sultan của Bruneinguyên thủ quốc giaquân chủ chuyên chế của Brunei. Ông cũng là người đứng đầu chính phủ với tư cách là Thủ tướng.[1] Kể từ khi giành lại độc lập từ tay Anh vào năm 1984, chỉ có duy nhất đương kim Sultan đang trị vì, mặc dù thể chế hoàng gia có niên đại từ thế kỷ 14.[2]

Sultan của Brunei
Đương nhiệm
Hassanal Bolkiah vào năm 2023
Hassanal Bolkiah
Chi tiết
Trữ quân kế vịAl-Muhtadee Billah
Quân chủ đầu tiênMuhammad Shah
Hình thành1405

Sultan của Brunei có thể được coi là đồng nghĩa với sự cầm quyền của nhà Bolkiah, với hậu duệ bắt nguồn từ vị sultan thứ nhất, tạm thời bị gián đoạn bởi vị sultan thứ 14 là Abdul Hakkul Mubin lần lượt bị phế bỏ bởi một thành viên của nhà Bolkiah. Không rõ từ khi nào mà dòng họ này bắt đầu được biết đến với tên gọi 'Nhà Bolkiah' và cho dù nó được đặt theo tên của vị vua hiện tại Hassanal Bolkiah, hay là sultan thứ sáu Bolkiah.

Danh hiệu đầy đủ của Sultan là: Bệ hạ Sultan và Yang Di-Pertuan của Brunei Darussalam.[1]

Danh sách Sultan sửa

Sau đây là danh sách sultan của Brunei kể từ năm 1368:[2]

Tên gọi Trị vì Chú thích
Từ Đến
1 Muhammad Shah / Awang Alak Betatar 1368[3] 1402 Thành lập Hồi quốc Brunei.[3]
2 Abdul Majid Hassan / Maharaja Karna 1402 1408 Mất ở Nam Kinh, Trung Quốc.
3 Ahmad / Awang Pateh Berbai 1408 1425
4 Sharif Ali 1425 1432 Không có mối quan hệ phả hệ trực tiếp với người tiền nhiệm, nhưng lại được chọn vì ông là con rể của vị sultan trước đó (Ahmad) và còn thành thạo giáo lý Hồi giáo.
5 Sulaiman 1432 1485 Con của sultan tiền nhiệm, Sharif Ali. Thoái vị để nhường ngôi sultan cho con là Bolkiah.
6 Bolkiah 1485 1524 Con của sultan tiền nhiệm, Sulaiman
7 Abdul Kahar 1524 1530 Con của sultan tiền nhiệm, Bolkiah
8 Saiful Rijal 1533 1581 Cháu của sultan tiền nhiệm, Abdul Kahar. Giữa phía Brunei và Tây Ban Nha đã nổ ra cuộc Chiến tranh Castilla.
9 Shah Berunai 1581 1582 Con của sultan tiền nhiệm, Saiful Rijal
10 Muhammad Hassan 1582 1598 Người em của sultan tiền nhiệm, Shah Berunai, và là con của vị sultan thứ 8, Saiful Rijal.
11 Abdul Jalilul Akbar 1598 1659 Con của sultan tiền nhiệm, Muhammad Hassan
12 Abdul Jalilul Jabbar 1659 1660
13 Muhammad Ali 1660 1660 Bị vị vua kế nhiệm Abdul Hakkul Mubin giết chết, làm dấy lên cuộc nội chiến Brunei.
14 Abdul Hakkul Mubin 1660 1673 Bắt đầu cuộc nội chiến Brunei bằng cách giết chết người tiền nhiệm Muhammad Ali, rồi sau bị cháu của Muhammad AliMuhyiddin giết chết và lên nối ngôi sultan.
15 Muhyiddin 1673 1690 Cháu của Muhammad Ali đã báo thù cho cái chết của ông bằng cách sát hại người tiền nhiệm Abdul Hakkul Mubin, do đó kết thúc cuộc nội chiến Brunei.
16 Nassaruddin 1690 1710
17 Hussin Kamaluddin 1710 1730 Trị vì lần thứ nhất
18 Muhammad Alauddin 1730 1737
19 Hussin Kamaluddin 1737 1740 Trị vì lần thứ hai
20 Omar Ali Saifuddin I 1740 1795
21 Muhammad Tajuddin 1795 1807
22 Muhammad Jamalul Alam I 1804 1804
23 Muhammad Kanzul Alam 1807 1826
24 Muhammad Alam 1826 1828
25 Omar Ali Saifuddin II 1828 1852 Brunei nhượng lại miền Sarawak cho James Brooke.
26 Abdul Momin 1852 30 tháng 5 năm 1885 Brunei nhượng lại miền đông Bắc Borneo.
27 Hashim Jalilul Alam Aqamaddin 30 tháng 5 năm 1885 10 tháng 5 năm 1906 Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland thiết lập chế độ bảo hộ lên Brunei vào năm 1888.
28 Muhammad Jamalul Alam II 10 tháng 5 năm 1906 11 tháng 9 năm 1924
29 Ahmad Tajuddin 11 tháng 9 năm 1924 4 tháng 6 năm 1950
30 Omar Ali Saifuddien III 4 tháng 6 năm 1950 4 tháng 10 năm 1967 Thoái vị; qua đời ngày 7 tháng 9 năm 1986.
31 Hassanal Bolkiah 4 tháng 10 năm 1967 Hiện tại Brunei giành lại độc lập từ Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland vào năm 1984.

Nghi vấn sửa

Các ghi chép lịch sử sớm nhất về các Sultan của Brunei không được biết rõ do thiếu thốn nguồn sử liệu về lịch sử buổi đầu dựng nước của Brunei. Ngoài ra đã có một nỗ lực nhằm Hồi giáo hóa lịch sử nước này, với "chính sử" không phù hợp với nguồn thư tịch nước ngoài được kiểm chứng Batu Tarsilah - cuốn gia phả ghi chép về các triều vua của Brunei - chưa được bắt đầu mãi cho đến năm 1807. Vì vậy, phần nhiều sự diễn giải về lịch sử dựa trên các nguồn thư tịch và truyền thuyết sơ khai của Trung Quốc. Xem chừng những năm đầu của Hồi quốc Brunei lại phụ thuộc vào sự ủng hộ của Trung Quốc, và có lẽ những vị Sultan thuở ban đầu đều có gốc gác Trung Quốc. Hơn nữa những vị Sultan đầu tiên có thể đã du nhập tôn giáo ngoại lại như Hindu giáo hay Phật giáo, với tên gọi ban đầu cho thấy rõ nguồn gốc này.

Xem thêm sửa

Tham khảo sửa

  1. ^ a b “Prime Minister”. The Prime Minister's Office of Brunei Darussalam. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2011.
  2. ^ a b “Sultan-Sultan Brunei” (bằng tiếng Mã Lai). Government of Brunei. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2011.
  3. ^ a b Elisseeff, Vadime (tháng 1 năm 2000). “Chapter 8: A Brunei Sultan of the Early Fourteenth Century – A Study of an Arabic Gravestone”. The Silk Roads: Highways of Culture and Commerce. Berghahn Books. tr. 145–157. ISBN 978-1-57181-222-3. Truy cập ngày 26 tháng 12 năm 2013.