Harry Potter và Tên tù nhân ngục Azkaban

Harry Potter và tên tù nhân ngục Azkaban (tiếng Anh: Harry Potter and the Prisoner of Azkaban) là một quyển tiểu thuyết thuộc thể loại giả tưởng kỳ ảo được viết bởi văn sĩ người Anh J. K. Rowling, đây cũng là tập thứ 3 trong bộ truyện Harry Potter. Quyển sách theo chân Harry Potter, cậu phù thủy nhỏ, trong năm học thứ ba của mình tại Trường Phù thủy và Pháp sư Hogwarts. Cùng với hai người bạn thân là Ronald Weasley và Hermione Granger, Harry phát hiện ra Sirius Black, là một tù nhân trốn chạy từ ngục Azkaban, người được tin rằng là một trong những tay sai của chúa tể Voldemort.

Truyện Harry Potter
Harry Potter và Tên Tù nhân ngục Azkaban
Bìa sách phát hành bởi Nhà xuất bản Trẻ
Tác giả	J. K. Rowling
Người dịch	Lý Lan
Minh họa	Cliff Wright (ấn bản Anh Quốc) Mary GrandPré (ấn bản Hoa Kỳ) Jim Kay (ấn bản có minh hoạ)
Thể loại	Kỳ ảo
Nhà xuất bản	Bloomsbury Publishing (Anh Quốc) Arthur A. Levine/Scholastic Press (Hoa Kỳ) Raincoast (Canada 1998–2010) Nhà xuất bản Trẻ (Việt Nam)
Phát hành	8 tháng 7 năm 1999 (1999-07-08) (Anh Quốc) 8 tháng 9 năm 1999 (1999-09-08) (Hoa Kỳ) Tháng 12 năm 2002 (2002-12) (Việt Nam)
Tập	3
Bán ra	55 triệu bản (trên toàn thế giới)
Thời gian	1993 – 1994
Số chương	22
Số trang	317 462 (năm 2014) 435 464 (năm 2013) 516
ISBN	0-7475-4215-5
Tập trước	Harry Potter và Phòng chứa Bí mật
Tập sau	Harry Potter và Chiếc cốc lửa

Quyển sách được xuất bản lần đầu tại Vương Quốc Anh vào ngày 8 Tháng Bảy năm 1999 bởi Nhà xuất bản Bloomsbury và tại Hoa Kỳ vào ngày 8 Tháng Chín năm 1999 bởi Nhà xuất bản Scholastic Inc. Rowling nói tập này bà viết dễ dàng hơn và viết rất nhanh, bà đã hoàn thành nó chỉ mất 1 năm kể từ khi bắt tay vào viết. Cuốn sách đã được bán ra 68,000 bản chỉ trong 3 ngày đầu phát hành ở Hoa Kỳ và kể từ đó đã bán được hơn 3 triệu bàn trên khắp cả nước. Quyển này đã thắng giải Whitbread Children's Book Award vào năm 1999, giải Bram Stoker Award, và giải Locus Award for Best Fantasy Novel vào năm 2000, cũng như vài giải thưởng khác nữa bào gồm của giải Hugo.

Bộ phim điện ảnh dựa theo quyển truyện đã được phát hành vào năm 2004, thu được lợi nhuận hơn $796 triệu và nhận được nhiều lời khen ngợi. Ngoài ra, còn có các trò chơi video games dựa trên tập truyện này.

Bản dịch tiếng Việt được nhà văn Lý Lan dịch và xuất bản bởi Nhà xuất bản Trẻ. Ban đầu, tập truyện được chia nhỏ và in thành 9 cuốn truyện nhỏ và được phát hành theo tiến độ chuyển ngữ. Sau đó, vì lý do tác quyền, quyển này đã được in thành sách vào tháng 12 năm 2002, với bìa sách do Nhà xuất bản Trẻ tự thiết kế, đây cũng là quyển duy nhất trong bộ tác phẩm không sử dụng bìa từ phiên bản của Hoa Kỳ.

Tóm tắt truyện

Sau khi kết thúc năm học thứ 2, Harry phải trải qua kỳ nghỉ hè tồi tệ nữa tại gia đình Dursley. Cậu phải lén thực hành pháp thuật vào buổi đêm, cũng như phải có sự cho phép của dì dượng nếu muốn tham quan làng phù thủy Hogsmeade. Dượng Vernon chỉ đồng ý ký giấy tham quan nếu cậu che giấu khả năng pháp thuật và lễ phép với Marge - em gái của ông ta. Nhưng bà cô này liên tục sỉ vả Harry, thậm chí còn lăng mạ cha mẹ cậu. Harry trong cơn tức giận đã không kiểm soát được năng lực pháp thuật của mình, khiến bà cô phồng lên như quả bóng bay và trôi đi. Harry sau đó lập tức gói ghém hành lý rời khỏi nhà Dursley.

Khi cợn giận lắng xuống, Harry ngồi một mình trong công viên, nghĩ rằng mình sẽ bị đuổi học vì đã sử dụng pháp thuật trước mặt Muggle. Bỗng cậu nhìn thấy một con chó đen đang nhìn chằm chằm vào cậu bên kia đường. Rồi chiếc xe khách Hiệp Sĩ từ đâu xuất hiện. Harry nhanh chóng lên xe để đến quán Cái Vạc Lủng. Trên xe, Harry biết được thông tin Sirius Black - một tên tội phạm nguy hiểm và là tay sai của Chúa tể Voldemort đã trốn thoát khỏi nhà tù Azkaban. Khi đến quán Cái Vạc Lủng, bộ trưởng Bộ Pháp Thuật Conelius Fudge cho biết Harry sẽ không bị đuổi học, nhưng cũng dặn cậu đừng nên đi lung tung vào lúc này. Hermione và Ron cũng như cả gia đình Weasley đều có mặt tại đây. Ông Arthur, bố của Ron nói chuyện riêng với Harry, cảnh báo rằng Sirius Black đang nhắm tới cậu, và cậu phải hết sức cẩn thận.

Hôm sau, Harry, Ron và Hermione lên tàu đến Hogwarts. Họ ngồi cùng toa với giáo sư Remus Lupin, người đang ngủ khi cả ba bước vào. Chuyến tàu đột nhiên dừng lại, và các Giám Ngục - sinh vật canh giữ Azkaban do Bộ Pháp Thuật cử đi tìm Sirius Black xuất hiện. Nhưng bọn chúng đặc biệt quan tâm đến Harry và khiến cậu ngất xỉu, buộc thầy Lupin phải thức dậy và đuổi chúng đi bằng Bùa Hộ Mệnh. Khi Harry tỉnh lại, Lupin giải thích rằng lũ Giám Ngục này đặc biệt quan tâm đến những người có trái tim trong sáng, và sẽ hút cạn những suy nghĩ tốt đẹp, hạnh phúc của họ, không cần biết đó có phải người mà Bộ Pháp Thuật tìm kiếm hay không. Ông cũng trấn an ba đứa rằng ông đã đuổi chúng đi rồi.

Trong bữa tiệc đầu năm, giáo sư Dumbledore phải thông báo với đám học sinh tin tức Sirius Black đã trốn thoát, và các Giám Ngục đã được thiết lập xung quanh trường để bảo vệ. Cụ cũng thông báo về sự thay đổi trong bộ máy giáo viên: Remus Lupin là giáo viên mới của môn Phòng chống Nghệ thuật Hắc ám, và Rubeus Hagrid là giáo viên mới của môn Chăm sóc Sinh vật huyền bí. Năm học thứ 3 cũng là năm mà học sinh sẽ có một môn tự chọn cho riêng mình. Riêng Hermione chọn tham gia tất cả các lớp học, dù giờ học trùng nhau, ngoại trừ môn Tiên tri. Trong lớp Tiên tri, giáo sư Sybill Trelawney yêu cầu đám học sinh đọc lá trà tượng trưng cho tương lai của mình. Nhưng bà đột nhiên sợ hãi khi nhìn vào chén trà của Harry, vì lá trà của cậu có biếu tượng Hung tinh - biểu tượng của cái chết.

Đến lớp Chăm sóc Sinh vật huyền bí, Hagrid giới thiệu với cả lớp con Bằng Mã cưng của ông, Buckbeak, và yêu cầu đám học sinh đến chào hỏi nó. Trong khi Harry làm đúng những gì Hagrid chỉ dẫn và làm thân với Buckbeak, Draco Malfoy lại giở thói ương ngạnh, xông ra khiêu khích Buckbeak, và hậu quả là bị con Bằng Mã đá gãy tay. Thằng nhóc lập tức đi mách bố, và Lucius Malfoy đã gây áp lực lên Bộ Pháp Thuật lẫn Ban Giám Hiệu Hogwarts, ra quyết định tử hình Buckbeak. Tiết học Phòng chống Nghệ thuật Hắc ám của giáo sư Lupin diễn ra nhẹ nhàng hơn. Ông yêu cầu cả lớp đối phó với Ông Kẹ - sinh vật có khả năng biến thành nỗi sợ của người khác, và dùng câu thần chú "Riddikulus" để biến nó thành thứ gây cười. Nhưng khi đến lượt Harry, Lupin đã chặn lại do nỗi sợ của Harry là Giám Ngục và Voldemort, và nó quá nguy hiểm cho cậu cũng như cả lớp.

Trong kỳ nghỉ, các học sinh được đi tham quan làng Hogsmeade. Nhưng vì những biến cố tại gia đình Dursley, dượng Vernon đã không ký giấy tham quan cho Harry, nên cậu phải ở lại. Cậu gặp Lupin trên cây cầu gỗ. Ông nói rằng mình quen biết cha mẹ của Harry, và họ đều là những người tuyệt vời. Buổi tối, các học sinh Nhà Gryffindor khi trở về phòng sinh hoạt chung đã phát hiện bức tranh của Bà Béo bị xé toạc. Bà Béo phải trốn trong bức tranh khác, lẩm bẳm rằng Sirius Black đã đột nhập vào trường, và cụ Dumbledore phải đế đám học sinh ngủ tại đại sảnh. Snape nói rằng bổ nhiệm giáo viên mới vào lúc này là không an toàn, ám chỉ Lupin. Hôm sau, trong lớp Phòng chống Nghệ thuật Hắc ám, Snape thay Lupin lên lớp, đồng thời khẳng định Lupin không có khả năng giảng dạy. Hôm sau, trong trận Quidditch giữa Gryffindor và Hufflepuff, Harry lại chạm mặt Giám Ngục. Chúng khiến cậu ngất xỉu rồi rơi xuống đất, còn cây chổi của cậu bị gãy nát. Cụ Dumbledore rất giận dữ vì chuyện này và lập tức đuổi hết bọn chúng đi.

Gần Giáng Sinh, Harry định lẻn đến Hogsmeade. Cậu được Fred và George đưa cho Bản đồ Đạo tặc, để có thể vào làng bằng lối đi bí mật. Nhưng khi nghe lén cuộc trò chuyện giữa giáo sư McGonagall và bộ trưởng Fudge tại quán Ba Cây Chổi, Harry biết được một sự thật động trời: Sirius Black là cha đỡ đầu của cậu, cũng như là người bạn thân nhất với cha mẹ cậu. Chính hắn đã tiết lộ nơi ở bí mật của gia đình Potter cho Voldemort, và sát hại người bạn chung của họ là Peter Pettigrew. Nổi cơn thịnh nộ, Harry hét lên rằng cậu mong Sirius Black tìm đến cậu để cậu có thể tự tay giết chết hắn.

Sau kỳ nghỉ, Harry tìm đến thầy Lupin để được ông dạy thi triển Bùa Hộ Mệnh - pháp thuật cao cấp có thể đẩy lùi lũ Giám Ngục. Và Harry với tài năng thiên phú đã thi triển thành công. Một đêm nọ, Harry mở Bản đồ Đạo tặc ra xem, và bất ngờ thấy tên Peter Pettigrew, dù thực tế là người đó đã chết từ lâu. Cậu chạy một mạch tới nơi nhưng không thấy ai, thậm chí còn đụng phải giáo sư Snape. Rất may, thầy Lupin xuất hiện kịp thời và đưa Harry về phòng mình. Cậu phân trần với thầy Lupin rằng mình đã nhìn thấy tên của Pettigrew, và tấm bản đồ có thể đã bị hỏng.

Hôm sau, khi lớp Tiên tri kết thúc và chỉ còn lại Harry, giáo sư Trelawney bỗng rơi vào trạng thái thôi miên, nói rằng người hầu của Chúa tể Hắc ám sẽ trở lại với chủ nhân của mình. Sau đó, Harry, Ron và Hermione đến an ủi Hagrid vì vụ hành quyết Buckbeak sắp diễn ra. Trên đường đi, Hermione vì ngứa mắt với Draco nên đã tẩn nó một trận vì tội láo nháo. Tại căn lều, Hagrid trả lại cho Ron con chuột cưng Scabbers đã mất tích từ đầu năm. Nhưng con chuột tuột khỏi tay Ron định bỏ trốn. Ron cố gắng đuổi theo, nhưng một con chó đen to lớn bất ngờ chui ra từ dưới gốc cây Liễu Roi và kéo cậu vào đó. Harry và Hermione phải vật lộn với cái cây để cứu Ron. Hóa ra dưới gốc cây là một đường hầm dẫn tới Lều Hét. Tại đây, cả ba phát hiện ra con chó đen kia chính là Sirius Black. Lupin cũng chạy đến và bất ngờ ôm lấy Sirius như một người bạn thân lâu năm. Ông cũng thú nhận với ba đứa rằng mình là Người Sói, cũng là lý do ông vắng mặt trong vài tiết học. Snape cũng chạy đến, và định giao cả Black và Lupin cho lũ Giám Ngục. Nhưng Harry đã đánh gục Snape, và bắt Black và Lupin phải khai ra toàn bộ sự thật. Sự thật được phơi bày, rằng Black hoàn toàn vô tội và bị đổ oan. Mọi tội trạng mà ông bị cáo buộc là do Peter Pettigrew gây ra. Chính Pettigrew mới là kẻ phản bội cha mẹ Harry, và hắn chính là Scabbers. Black và Lupin ép Pettigrew phải trở lại hình dạng người và chuẩn bị giết hắn để trả thù cho James và Lily, nhưng Harry đã ngăn hai người lại, và quyết định giao Pettigrew cho lũ Giám Ngục. Khi tất cả bước ra khỏi căn lều, trăng tròn đã biến Lupin thành Người Sói, tạo thời cơ cho Pettigrew trốn thoát, và Sirius phải hóa thú để bảo vệ ba đứa nhóc. Cả hai giằng co, và chỉ dừng lại khi Lupin nghe thấy tiếng hú của Người Sói khác. Harry và Sirius đuổi theo, nhưng lũ Giám Ngục bất ngờ xuất hiện và tấn công hai người. Harry trong lúc tuyệt vọng đã thấy một Thần Hộ Mệnh hình con hươu xuất hiện và đẩy lui lũ Giám Ngục.

Tỉnh dậy trong bệnh xá của trường, Harry quả quyết rằng chính cha cậu đã dùng Bùa Hộ Mệnh để cứu cậu và Sirius. Cậu và Hermione cũng cố giải thích với cụ Dumbledore rằng Sirius vô tội. Cụ Dumbledore tin hai đứa, nhưng cũng nói rằng lời nói của hai đứa trẻ 13 tuổi sẽ không thuyết phục được người khác. Cụ cũng nói với Hermione rằng cô bé có một thứ có thể cứu nhiều mạng sống vô tội, và ba lần là đủ trước khi rời đi. Hermione đành phải tiết lộ đó là con quay thời gian mà cô được giáo sư McGonagall tặng hồi năm nhất, cũng là thứ giúp cô có thể tham gia tất cả các lớp học. Cả hai cùng quay về thời gian 3 tiếng trước, giải cứu Buckbeak và giả tiếng sói để thu hút sự chú ý của thầy Lupin trong hình dạng Người Sói. Khi cả hai ở hồ nước lúc Harry và Sirius quá khứ bị Giám Ngục tấn công, chính Harry đã dùng Bùa Hộ Mệnh để cứu bản thân và người cha đỡ đầu. Cả hai cùng Buckbeak sau đó bay đến Tháp Đen, nơi Sirius bị giam cầm để cứu ông. Harry dù rất muốn sống cùng người cha đỡ đầu nhưng không thể, vì Sirius không có bằng chứng vô tội và vẫn sẽ bị truy nã. Nhưng cậu thấy an tâm vì dù sao Sirius cũng đã tự do. Cả hai trở về và gặp cụ Dumbledore. Cụ lập tức hiểu ra nhưng không nói gì, chỉ chúc cả hai ngủ ngon.

Cuối năm học, thầy Lupin sau khi trở lại hình dạng người đã quyết định từ chức, vì thông tin ông là Người Sói đã bị lan truyền ra ngoài. Ông trả lại cho Harry tấm Bản đồ Đạo tặc và rời đi. Harry cũng nhận được món quà từ người cha đỡ đầu Sirius Black là cây chổi Tia Chớp cùng giấy tham quan với tư cách là người giám hộ hợp pháp của cậu.