Wikipedia

Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú

Nhánh con của ngữ hệ Nam Á
(Đổi hướng từ Ngữ chi Khơ Mú)

Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú là một nhóm các ngôn ngữ trong ngữ hệ Nam Á được sử dụng chủ yếu ở miền bắc Lào, cũng như ở nước láng giềng như phía bắc Việt Nam và miền nam Vân Nam, Trung Quốc. Tiếng Khơ Mú là ngôn ngữ có nhiều người nói nhất trong nhóm này.

Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú
Phân bố
địa lý		Đông Dương
Phân loại ngôn ngữ họcNam Á
  • Khasi-Khơ Mú
    • Palaung-Khơ Mú
      • Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú
Ngữ ngành con
  • Khao
  • Mlabri
  • Xinh Mun
  • Khơ Mú
Glottolog:khmu1236[1]
{{{mapalt}}}
  tiếng Khơ Mú

Nguồn gốc

sửa

Paul Sidwell (2015) cho rằng quê hương của Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú nằm ở nơi hiện là tỉnh Oudomxay, miền bắc nước Lào.

Ngôn ngữ

sửa

Các ngôn ngữ thuộc Nhóm ngôn ngữ Khơ mú là:

Có một số bất đồng về việc tiếng Bit thuộc Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú hay Palaung; Svantesson tin rằng nó rất có thể thuôc Nhóm ngôn ngữ Palaung và đôi khi nó được đặt trong Nhóm ngôn ngữ Mảng, nhưng hầu hết các phân loại ở đây đều coi chúng thuộc Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú. Tương tự, Diffloth cho rằng tiếng Xinh Mun thuộc Nhóm ngôn ngữ Mảng và tiếng Kháng thuộc Nhóm ngôn ngữ Palaung.

Ngôn ngữ Bumang được phát hiện gần đây cũng có khả năng là thuộc Nhóm ngôn ngữ Khơ Mú hoặc Palaung. Jerold A. Edmondson coi nó có liên quan mật thiết nhất với tiếng Kháng. Ngoài ra, tiếng Quảng Lâm là một ngôn ngữ được chứng thực kém ở Việt Nam có thể liên quan chặt chẽ với tiếng Kháng hoặc tiếng Bit.

Phân loại

sửa

Mối quan hệ qua lại của các ngôn ngữ trong nhóm không chắc chắn. Ethnologue 19 phân loại chúng như sau:

Một phân loại tạm thời trong SEALang[2] giữ lại nhóm Mal–Phrai, nhưng xếp tiếng Khao cùng với tiếng Kháng thay vì tiếng Bit, coi tiếng Khoen là một phương ngữ của tiếng Khơ Mú:

Diffloth & Proschan (1989)

sửa

Chazée (1999), trích dẫn từ Diffloth & Proschan (1989), đã phân loại như sau:

Tuy nhiên, Gérard Diffloth coi Pramic (tức là tất cả các ngôn ngữ Khmuic ngoại trừ Khơ Mú) là một nhánh riêng biệt chịu ảnh hưởng lớn từ tiếng Khơ Mú.[3]

Peiros (2004)

sửa

Ilia Peiros (Peiros 2004:39) đưa ra phân loại sau:

Sidwell (2014)

sửa

Dựa trên sự phát triển của Khơ Mú nguyên thuỷ *aː₁, Paul Sidwell (2014) phân loại nhóm ngôn ngữ Khmuic như sau.

Sự phát triển của tiếng Khơ Mú nguyên thuỷ *aː₁ theo Sidwell (2014):

  • Proto-Khơ Mú: *aː₁
    • Khơ Mú: *aː
    • Proto-Mlabri-Pram: *ɛː
      • Proto-Pray-Pram: *iə
        • Proto-Pramic *iː

Tham khảo

sửa
  1. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, biên tập (2013). "Khmuic". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  2. ^ SEALang SALA: Southeast Asian Linguistics Archives
  3. ^ Sidwell, Paul. 2018. Austroasiatic Studies: state of the art in 2018 Lưu trữ ngày 3 tháng 5 năm 2019 tại Wayback Machine. Presentation at the Graduate Institute of Linguistics, National Tsing Hua University, Taiwan, May 22, 2018.

Đọc thêm

sửa
  • Chazée, Laurent. 1999. The Peoples of Laos: Rural and Ethnic Diversities. Bangkok: White Lotus.
  • Cheeseman, Nathaniel; Paul Sidwell and Anne Osborne. 2017. Khmuic Linguistic Bibliography with Selected Annotations. JSEALS vol. 10 issue 1. pages i-xlvi.
  • Filbeck, David. 1978. T’in: a historical study. Pacifijic Linguistics Series B-49. Canberra: Australian National University. [Includes a reconstruction of Proto-T’inic]
  • Peiros, Ilia J. 2004. Geneticeskaja klassifikacija aystroaziatskix jazykov. Moskva: Rossijskij gosudarstvennyj gumanitarnyj universitet (doktorskaja dissertacija).
  • Sidwell, Paul. 2014. "Khmuic classification and homeland Lưu trữ ngày 3 tháng 2 năm 2016 tại Wayback Machine". Mon-Khmer Studies 43.1:47-56
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Nhóm_ngôn_ngữ_Khơ_Mú&oldid=73502709”