Tiếng Gongduk
Tiếng Gongduk hay Tiếng Gongdu (chữ Tạng: དགོང་འདུས་; Wylie: Dgong-'dus) là một ngôn ngữ Hán-Tạng được nói bởi khoảng 2.000 người ở một vài ngôi làng cách biệt tọa lạc gần sông Kuri Chhu tại Gongdue Gewog của huyện Mongar, miền đông Bhutan. Tên của các ngôi làng là Bala, Dagsa, Damkhar, Pam, Pangthang, và Yangbari (Ethnologue).
Tiếng Gongduk | |
|---|---|
| Gongdukpa Ang དགོང་འདུས་ | |
| Khu vực | Bhutan |
| Tổng số người nói | 2.000 (2006)[1] |
| Phân loại | Hán-Tạng
|
| Hệ chữ viết | Chữ Tạng |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | goe |
| Glottolog | gong1251[2] |
Tiếng Gongduk có hình thái động từ phức tạp, mà theo Ethnologue là thừa hưởng từ ngôn ngữ Tạng-Miến nguyên thủy,[1] và rất khác biệt về mặt từ vựng.[3] Trên cơ sở này, nó có vẻ là không thuộc về phân nhóm lớn nào và nên được đặt vào nhóm riêng của chính nó.[3][4]
Từ vựngSửa đổi
Từ vựng tiếng Gongduk do van Driem (2014) thu thập.[5]
Từ vựng cơ bảnSửa đổi
- rek ‘đầu’
- rukɤŋ ‘xương’
- əŋ ‘ngôn ngữ, miệng’
- dɤŋli ‘nước’
- wɤ ‘mưa’
- yər ‘vực’
- dɤ ‘muối’
- ɤn ‘răng’
- koŋ ‘cây’
- diŋ ‘gỗ’
- me ‘gạt’
- dola ‘cơm hay kê vàng chín’
- choŋnən ‘bắp, ngô’
- ɤwɤ ‘chuối’
- taɦ ‘thịt’
- wərə ‘lúa rẫy’
- khərəŋ ‘kê hay bắp chín’
- don ‘lợn, heo’
- nor ‘quạ’
- kurtə ‘ngựa’
- kəitɤ ‘chim’
- əkəm ‘trứng’
- jə ‘ngày’
- lei ‘tháng’
- oloʔk ‘con, trẻ con’
- ŋidɤ ‘người’
- aroʔk ‘bạn bè’
- duʔ ‘làng’
- kiŋ ‘nhà’
- nikkələŋ ‘cầu thang’
- θok ‘đồ cúng’
- goŋduʔ ‘Gongduk’
Số đếmSửa đổi
- ti ‘1’
- niktsə ‘2’
- towə ‘3’
- diyə, piyə ‘4’
- ŋəwə ‘5’
- qukpə ‘6’
- ðukpə ‘7’
- yitpə, hetpə ‘8’
- ɢuwə ‘9’
- deyə ‘10’
- deθəti ‘11’
- deθəniktsə ‘12’
- deθətowə ‘13’
- khəe ‘hai mươi (20)’
- khəe ŋəwə ‘năm hai mươi (100)’
Chú thíchSửa đổi
- ^ a ă Tiếng Gongduk tại Ethnologue. 18th ed., 2015.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert và đồng nghiệp biên tập (2013). “Gongduk”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ a ă Blench, R. & Post, M. W. (2013). Rethinking Sino-Tibetan phylogeny from the perspective of Northeast Indian languages
- ^ Himalayan Languages Project. “Gongduk”. Himalayan Languages Project. Truy cập ngày 6 tháng 11 năm 2009.
- ^ van Driem, George. 2014. Gongduk Nominal Morphology and the phylogenetic position of Gongduk. Paper presented at the 20th Himalayan Languages Symposium, Nanyang Technological University, Singapore, 16 July 2014.
Tài liệuSửa đổi
- Dzongkha Development Authority; Dasho Sangay Dorji; Col. Wangdi Tshering; Namgay Thinley; Gyembo Dorji; Phuntsho Wangdi; Lekyi Tshering; Sangay Phuntsho (2005). དགོང་འདུས་རྫོང་ཁ་ཨིན་སྐད་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད། (Gongduk-Dzongkha-English Dictionary). Thimphu: Dzongkha Development Authority. tr. 115. ISBN 99936-663-1-9.
- van Driem, George L (Karma Tshering of Gaselô) (1998). Dzongkha. Languages of the Greater Himalayan Region. Leiden: Research School CNWS, School of Asian, African, and Amerindian Studies. tr. 32–33. ISBN 90-5789-002-X.
- van Driem, George L (2007). “Endangered languages of Bhutan and Sikkim”. Trong Brenzinger, Matthias. Language diversity endangered. Trends in linguistics. Studies and monographs. Walter de Gruyter. tr. 314–15. ISBN 3-11-017050-7.
Liên kết ngoàiSửa đổi
- ELAR archive of Documentation of the flora and fauna of Gongduk