Tiếng Kyrgyz hay tiếng Kirghiz (кыргызча, قىرعىزچه‎, kyrgyzcha, phát âm [qɯɾʁɯztʃɑ] hay кыргыз тили, قىرعىز تيلى‎, kyrgyz tili, phát âm [qɯɾʁɯz tili]) là một ngôn ngữ Turk được nói bởi khoảng 4 triệu người tại Kyrgyzstan cũng như tại Trung Quốc, Afghanistan, Kazakhstan, Tajikistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan, Pakistan và Nga. Tiếng Kyrgyz là thành viên trong nhánh Kyrgyz–Kipchak của nhóm ngôn ngữ Kypchak, và có quan hệ gần với tiếng Kazakh.

Tiếng Кyrgyz
кыргызча
قىرگىچه
qırğızça
кыргыз тили
قىرگىز تيلى
qırğız tili
Phát âmIPA: [qɯɾʁɯztʃɑ], IPA: [qɯɾʁɯz tili]
Sử dụng tạiKyrgyzstan (chính thức), Afghanistan, Tân Cương (Trung Quốc), Tajikistan, Nga, Pakistan
Tổng số người nói4,3 triệu (2009)
Phân loạiTurk
Hệ chữ viếtChữ Kirin, chữ Ba Tư-Ả Rập, trước đây viết bằng chữ Latinh
Hệ chữ nổi tiếng Kyrgyz)
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại
 Kyrgyzstan
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1ky
ISO 639-2kir
ISO 639-3kir
Glottologkirg1245[1]
Linguasphere44-AAB-cd
Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.
Một người đàn ông nói tiếng Kyrgyz

Tiếng Kyrgyz ban đầu được viết bằng chữ Turk cổ,[2] sau đó bằng chữ Ba Tư-Ả Rập. Từ năm 1928 đến 1940, bảng chữ cái Latinh được sử dụng. Sau đó, do chính sách chung của Liên bang Xô Viết, bảng chữ cái Kirin trở nên phổ biến và còn được dùng tới nay.

Chú thích sửa

  1. ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Kirghiz”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
  2. ^ Кызласов И. Л., Рунические письменности евразийских степей (Kyzlasov I.L. Runic scripts of Eurasian steppes), Восточная литература (Eastern Literature), Moscow, 1994, pp. 80 on, ISBN 5-02-017741-5, with further bibliography.

Tham khảo sửa

  • Kara, Dávid Somfai (2003), Kyrgyz, Lincom Europa, ISBN 3895868434
  • Krippes, Karl A. (1998). Kyrgyz: Kyrgyz-English/English-Kyrgyz: Glossary of Terms. Hippocrene Books, New York. ISBN 0-7818-0641-0.

Đọc thêm sửa

  • Library of Congress, Country Studies, Kyrgyzstan
  • Comrie, Bernard. 1983. The languages of the Soviet Union. Cambridge: Cambridge University Press
  • Beckwith, Christopher I. 1987/1993. "The Tibetan Empire in Central Asia." Princeton: Princeton University Press
  • Tchoroev, Tyntchtykbek. 2003. The Kyrgyz.; in: The History of Civilisations of Central Asia, Vol. 5, Development in contrast: from the sixteenth to the mid-nineteenth century /Editors: Ch. Adle and Irfan Habib. Co-editor: Karl M. Baipakov. – UNESCO Publishing. Multiple History Series. Paris. – Chapter 4, p. 109 – 125. (ISBN 92-3-103876-1)

Liên kết ngoài sửa