Tiếng Kyrgyz
Tiếng Kyrgyz hay tiếng Kirghiz (кыргызча, قىرعىزچه, kyrgyzcha, phát âm [qɯɾʁɯztʃɑ] hay кыргыз тили, قىرعىز تيلى, kyrgyz tili, phát âm [qɯɾʁɯz tili]) là một ngôn ngữ Turk được nói bởi khoảng 4 triệu người tại Kyrgyzstan cũng như tại Trung Quốc, Afghanistan, Kazakhstan, Tajikistan, Thổ Nhĩ Kỳ, Uzbekistan, Pakistan và Nga. Tiếng Kyrgyz là thành viên trong nhánh Kyrgyz–Kipchak của nhóm ngôn ngữ Kypchak, và có quan hệ gần với tiếng Kazakh.
| Tiếng Кyrgyz | |
|---|---|
| кыргызча قىرگىچه qırğızça кыргыз тили قىرگىز تيلى qırğız tili | |
| Phát âm | phát âm tiếng Kyrgyz: [qɯɾʁɯztʃɑ], phát âm tiếng Kyrgyz: [qɯɾʁɯz tili] |
| Sử dụng tại | Kyrgyzstan (chính thức), Afghanistan, Tân Cương (Trung Quốc), Tajikistan, Nga, Pakistan |
| Tổng số người nói | 4,3 triệu (2009) |
| Phân loại | Turk
|
| Hệ chữ viết | Chữ Kirin, chữ Ba Tư-Ả Rập, trước đây viết bằng chữ Latinh Hệ chữ nổi tiếng Kyrgyz) |
| Địa vị chính thức | |
Ngôn ngữ chính thức tại |  Kyrgyzstan |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-1 | ky |
| ISO 639-2 | kir |
| ISO 639-3 | kir |
| Glottolog | kirg1245[1] |
| Linguasphere | 44-AAB-cd |
Tiếng Kyrgyz ban đầu được viết bằng chữ Turk cổ,[2] sau đó bằng chữ Ba Tư-Ả Rập. Từ năm 1928 đến 1940, bảng chữ cái Latinh được sử dụng. Sau đó, do chính sách chung của Liên bang Xô Viết, bảng chữ cái Kirin trở nên phổ biến và còn được dùng tới nay.
Chú thích
sửa- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, biên tập (2013). "Kirghiz". Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Кызласов И. Л., Рунические письменности евразийских степей (Kyzlasov I.L. Runic scripts of Eurasian steppes), Восточная литература (Eastern Literature), Moscow, 1994, pp. 80 on, ISBN 5-02-017741-5, with further bibliography.
Tham khảo
sửa- Kara, Dávid Somfai (2003), Kyrgyz, Lincom Europa, ISBN 3895868434
- Krippes, Karl A. (1998). Kyrgyz: Kyrgyz-English/English-Kyrgyz: Glossary of Terms. Hippocrene Books, New York. ISBN 0-7818-0641-0.
Đọc thêm
sửa- Library of Congress, Country Studies, Kyrgyzstan
- Comrie, Bernard. 1983. The languages of the Soviet Union. Cambridge: Cambridge University Press
- Beckwith, Christopher I. 1987/1993. "The Tibetan Empire in Central Asia." Princeton: Princeton University Press
- Tchoroev, Tyntchtykbek. 2003. The Kyrgyz.; in: The History of Civilisations of Central Asia, Vol. 5, Development in contrast: from the sixteenth to the mid-nineteenth century /Editors: Ch. Adle and Irfan Habib. Co-editor: Karl M. Baipakov. – UNESCO Publishing. Multiple History Series. Paris. – Chapter 4, p. 109 – 125. (ISBN 92-3-103876-1)
Liên kết ngoài
sửa
Có sẵn phiên bản Tiếng Kyrgyz của Wikipedia, bách khoa toàn thư mở
- Kyrgyz language Lưu trữ ngày 5 tháng 6 năm 2011 tại Wayback Machine
- Root Vowels and Affix Vowels: Height Effects in Kyrgyz Vowel Harmony Lưu trữ ngày 13 tháng 1 năm 2007 tại Wayback Machine
- Kyrgyz exercises Lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2014 tại WebCite (in Japanese)
- The Talking Kyrgyz Phrasebook
- Кыргыз тили Lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2008 tại Wayback Machine – Kyrgyz language resources (in Russian)
- Кербен Translit Lưu trữ ngày 22 tháng 10 năm 2020 tại Wayback Machine - Easy Kyrgyz-Cyrillic–Latin converter
- Kyrgyz Cyrillic–Arabic–Latin converter
- Kyrgyz–Russian–English Dictionary Lưu trữ ngày 15 tháng 2 năm 2012 tại Wayback Machine
- Kyrgyz Latin Alphabet
- Kyrgyz-Turkish Dictionary Lưu trữ ngày 23 tháng 2 năm 2012 tại Wayback Machine
- Russian-Kyrgyz Kyrgyz-Russian Dictionary Lưu trữ ngày 11 tháng 12 năm 2009 tại Wayback Machine