Tiếng Xibe
(đổi hướng từ Tiếng Tích Bá)
Tiếng Xibe (ᠰᡳᠪᡝ ᡤᡳᠰᡠᠨ, sibe gisun, còn gọi là tiếng Sibe hay tiếng Tích Bá) là một ngôn ngữ Tungus, bản ngữ của dân tộc Xibe sống ở Tân Cương miền Tây Bắc Trung Quốc.
Tiếng Xibe
| |
|---|---|
| Tiếng Sibe | |
| ᠰᡳᠪᡝ ᡤᡳᠰᡠᠨ sibe gisun | |
| Phát âm | [ɕivə kisun][1] |
| Sử dụng tại | Trung Quốc |
| Khu vực | Tân Cương[2] |
| Tổng số người nói | 30.000 (2000) |
| Dân tộc | 189.000 người Xibe (2000) |
| Phân loại | Tungus
|
| Hệ chữ viết | Chữ Xibe (biến thể của chữ Mãn) |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | sjo |
| Glottolog | xibe1242[3] |
Âm vị họcSửa đổi
Tiếng Xibe thông hiểu được với tiếng Mãn.[4] Nó có hệ thống 8 nguyên âm thay vì 6 nguyên âm của tiếng Mãn; ngoài ra, hai ngôn ngữ còn có nét khác biệt về hình thái và tiếng Xibe có hệ thống hài hoà nguyên âm phức tạp hơn.[5]
Phu âmSửa đổi
| Môi | Chân răng | Quặt lưỡi | Chân răng-vòm | Ngạc mềm | Lưỡi gà | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tắc | vô thanh | p | t | k | q | ||
| bật hơi | pʰ | tʰ | kʰ | qʰ | |||
| Tắc xát | vô thanh | t͡s | ʈ͡ʂ | t͡ɕ | |||
| bật hơi | t͡sʰ | ʈ͡ʂʰ | t͡ɕʰ | ||||
| Xát | vô thanh | f | s | ʂ | ɕ | x | χ |
| hữu thanh | v | ʐ | |||||
| Mũi | m | n | ŋ | ||||
| R | r | ||||||
| Tiếp cận | w | l | j | ||||
- Hai âm xát /x, χ/ thường hữu thanh hoá thành [ɣ, ʁ] khi đứng sau âm vang (mũi, nước và tiếp cận).
- /s, ɕ/ thường hữu thanh hoá thành [z, ʑ] khi xuất hiện ở giữa từ.
- /m/ có thể trở thành âm môi-răng [ɱ] khi đứng trước /v/.
Nguyên âmSửa đổi
| Trước | Giữa | Sau | ||
|---|---|---|---|---|
| Đóng | i | y | u | |
| Vừa | ə | o | ||
| Nửa mở | ɛ | œ | ||
| Mở | a | |||
Tham khảoSửa đổi
- ^ Li 1986, tr. 1
- ^ S. Robert Ramsey (1987). The Languages of China. Princeton University Press. tr. 216–. ISBN 0-691-01468-X.
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Xibe”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ Gordon 2005, Xibe
- ^ Ramsey 1989, tr. 215
- ^ Li, Shulan; Zhong, Qian (1986). Xibo yu jian zhi / 锡伯语简志. 民族出版社: 新華書店发行, [Peking]: Min zu chu ban she: Xin hua shu dian fa xing.