Bá tước phu nhân de Monsoreau (phim truyền hình, 1994)

Bá tước phu nhân de Monsoreau (tiếng Nga: Графиня де Монсоро, tiếng Pháp: La dame de Monsoreau) là nhan đề một phim lãng mạn do Vladimir Popkov đạo diễn, xuất phẩm ngày 05 tháng 01 năm 1998 tại Moskva.

Bá tước phu nhân de Monsoreau
Thể loại	Lãng mạn, dã sử, 12+
Định dạng	Phim truyền hình
Kịch bản	Yelena Karavayeshnikova Alexandre Dumas (tiểu thuyết)
Đạo diễn	Vladimir Popkov
Dẫn chuyện	Aleksey Gorbunov
Nhạc phim	Oleg Kiva
Quốc gia	Nga
Ngôn ngữ	Tiếng Nga Tiếng Pháp Tiếng Latin
Sản xuất
Nhà sản xuất	Sergey Zhigunov
Biên tập	Lidya Milioti
Địa điểm	Moskva
Kỹ thuật quay phim	Pavel Nebera
Bố trí camera	Yury Kozelkov
Thời lượng	55 phút x 26 tập
Đơn vị sản xuất	Hãng phim Shans Đài truyền hình Trung ương
Nhà phân phối	Đài truyền hình Trung ương Đài truyền hình Việt Nam [...]
Trình chiếu
Kênh trình chiếu	RTR1 ORT Truyền hình Trung ương NTV OTR [...]
Kênh trình chiếu tại Việt Nam	VTV1
Định dạng hình ảnh	4:3 (1,33:1)
Định dạng âm thanh	DD 2.0
Quốc gia chiếu đầu tiên	Nga Ukraina Ba Lan Việt Nam [...]
Phát sóng	05 tháng 01, 1998
Phát sóng tại Việt Nam	1999
Thông tin khác
Chương trình trước	Hoàng hậu Margot (1994)

Lịch sử

Truyện phim phỏng theo tiểu thuyết cùng tên của tác giả Alexandre Dumas.

Vốn dĩ tiểu thuyết Bá tước phu nhân de Monsoreau (La dame de Monsoreau) gồm 3 tập, thường được coi như phần kế tục Vương hậu Margot (La reine Margot), san hành ngay năm sau - 1846. Mặc dù bối cảnh là thế kỉ XVI, nhưng các tác phẩm này bám sát hiện thực cách mạng Âu châu cùng thời với tác giả, cái khiến độc giả bị cuốn theo là những cuộc tranh đấu vì âm mưu và ái tình. Tuy nhiên, Bá tước phu nhân de Monsoreau đáng coi là cuốn khó đọc và có diễn biến căng thẳng nhất trong các trứ tác Alexandre Dumas. Tại Việt Nam hiện mới có bản dịch của ông Nguyễn Việt Hồng, do Nhà xuất bản Đà Nẵng ấn hành năm 1989. Hồi năm 2001, kênh VTV1 đã cho công chiếu phim truyền hình chuyển thể và lập tức gây nên cơn sốt một thời gian dài.

Truyện khởi sự ngày 02 tháng 09 năm 1578, tức là sáu năm sau thảm sát tuần thánh Barthélemy. Vua Henri Đệ Tam tấn phong bào đệ François làm công tước xứ Anjou, chuẩn bị thiện nhượng vì ngài tuyệt tự (thời này tông chủ Pháp chưa được đức giáo phụ gia miện hoàng đế). Từ lúc này đức vua phải đứng giữa hai phái Angevin (ủng hộ công tước François de France) và Guise (suy tôn công tước Henri de Lorraine). Cho nên quốc vương đành tỏ vẻ là kẻ phù phiếm, thường dắt tên hề Chicot ra hẻm Paris tìm gái hoa.

Tuyến truyện tập trung dần về cuộc đấu trí giữa bá tước trẻ Louis de Bussy (thành viên hội kín Huguenot) và bá tước già Charles de Monsoreau (Montsoreau bỏ chữ T để gợi ý rằng tác phẩm là hư cấu). de Bussy nhờ công trạng trong vụ trấn áp tuần thánh (vết tích để lại là cái thẹo dài trên mặt) nên được anh em vua rất sủng ái, vì thế tuy bẩm tính tàn bạo song y cũng rất cao ngạo. de Bussy rắp tâm quyến rũ nàng Diane de Méridor (nguyên mẫu là phu nhân Françoise de Maridor ; tuy con nhà quyền thế nhưng nhan sắc nàng chỉ tầm trung, cá tính e thẹn), người vợ mới cưới còn son trẻ của lão bá tước de Monsoreau.

Cao trào là khi nhà Guise phát động chính biến, bức vua Henri vào tu viện giam lỏng. Gã hề Chicot bèn liên lạc với de Bussy và bằng hữu cố cách giải cứu. Bá tước de Monsoreau đã biết rõ Diane tư thông với de Bussy, vốn dĩ ông ta cũng chẳng thương xót gì Diane, nên lợi dụng nàng đưa bọn Angevin vào bẫy.

Nội dung

Paris năm 1578, trong thời kì chiến tranh tông giáo, phái Huguenot đứng sau lưng vua Henri xứ Navarre, trong khi người Công giáo hiếu chiến được gia tộc Guise hậu thuẫn. Ở giữa hai thế lực đang tranh đấu vô cùng quyết liệt, vua Henri Pháp quốc tỏ ra mê chuộng sự xa hoa phù phiếm và không đủ khả năng cai trị. Vây lấy Henri là hằng hà sa số nịnh thần chỉ cốt khiến vua lãng phí quốc khố vào những cuộc chơi trác táng. Thỉnh thoảng, ngài cũng vi hành nhưng không phải vì công vụ mà là dạo khắp ngõ hẻm Paris tìm gái hoa.

Tuy ít quan tâm chính triều nhưng Vua Henri tỏ ra rất sủng ái bào đệ là công tước François xứ Anjou, mong có ngày thiện nhượng cho vì ngài không thể có con. Các phe cánh quý tộc và thân hữu Anjou liên tiếp đụng độ nhau. Trong số ấy có bá tước de Bussy, người tha thiết ủng hộ Anjou đăng cơ, đồng thời, ông là thành viên hội kín Huguenot.

Nhà Guise rắp tâm tiếm ngôi, bèn khởi chính biến truất vua Henri rồi bức vào tu viện giam lỏng. Chỉ còn gã hề trung thành Chicot tìm cách liên lạc với de Bussy và đồng đảng hòng lập kế hoạch cứu hoàng đế. Không may, trước đó de Bussy đã tư tình với bá tước phu nhân Diana de Monsoreau, có phu quân là ủng hộ viên Guise. Bá tước de Monsoreau vừa cưỡng bách vừa lợi dụng Diana để mưu hại de Bussy, coi như chặt hết vây cánh Henri.

Rốt cuộc vua Henri đường hoàng trở lại ngôi báu, hưởng những ngày bình an cuối cùng trước khi triều đại lụi tàn. Nhưng nhiều bằng hữu thân thiết phải chịu số phận cay đắng, kể cả de Bussy. Cái giá cho tự do quá đắt.

Nhiều năm sau cái chết của bá tước de Monsoreau, người Paris còn đồn thổi về một cô nương xuất quỷ nhập thần, thường gieo tai họa cho bọn ủng hộ nhà Guise. Người phụ nữ bí hiểm ấy là ai, chỉ Chicot biết.

“ Paris 1578, sáu năm sau vụ đồ sát kinh hoàng nhân tuần thánh Barthélemy. Vua Charles Đệ Cửu đã hoăng, ngôi báu về tay công tước xứ Anjou, trong khi bào đệ Henri đăng cơ tại Ba Lan. Việc này khiến đức bà Catherine de Médicis lấy làm khó chịu, bởi bà chỉ mong ngắm đứa con yêu Henri de Valois trên ngai vàng Pháp quốc. Vậy là cứ ý mẹ, Henri trốn khỏi Ba Lan, bỏ luôn kim miện nước này để trở thành Henri Đệ Tam nước Pháp.
Vị công tước xứ Anjou dần ghê sợ cái mưu thâm của mẹ, để lại đem ngôi cao ra mặc cả. Công tước xứ Guise sớm đón bắt tham vọng đó để mà dung dưỡng, để mà khuyến khích anh em Henri kình chống nhau. Vì kì thực, chính y cũng đang dòm dỏ kim miện nhờ huyết thống cao quý của mình.
Trong lúc ấy, Henri Đệ Tam chỉ bận tâm với lũ sủng thần ăn hại mà dân chúng thường căm ghét và chế nhạo. Công tước xứ Anjou thì được bọn quý nhân Angevin ủng hộ hết lòng, mà cầm đầu phái này là bá tước de Bussy - trang anh hùng hào hoa phong nhã, "đệ nhất kiếm thủ" Pháp quốc. Vả khi cuộc chiến tranh kim miện lên tới đỉnh điểm, các ứng viên phải dùng lại lá bài tẩy là tông giáo. Thế là Công-hội và người Kháng Cách bị lôi vào cuộc.
Pháp quốc đã tới ngưỡng vực một cuộc nội chiến mới. ” — Tựa vào phim

Kĩ thuật

Phim được thực hiện tại Moskva đồng thời với Vương hậu Margot từ năm 1994 đến 1996 mới xong, hậu kì hoàn tất trong năm 1997, được coi như phần tiếp theo của Vương hậu Margot.

Sản xuất

• Điều phối : Igor Novoselov
• Phục trang : Natalya Polyakh, Lyubov Zaytseva
• Trang điểm : Isabella Baykova
• Biên đạo múa : Inga Voronina
• Hòa âm : Marina Nigmatulina

Diễn xuất

• Gabriella Mariani... Diana de Monsoreau (giọng Svetlana Ryabova)
• Aleksandr Domogarov... Bá tước de Bussy
• Yury Belyayev... Bá tước de Monsoreau
• Aleksey Gorbunov... Chicot
• Yevgeny Dvorzhetsky... Henri III của Pháp
• Yevgeny Dvorzhetsky... Henri IV của Pháp
• Yekaterina Vasilyeva... Caterina de' Medici
• Dmitry Maryanov... de Saint-Luc (giọng Aleksey Ivaschenko)
• Irina Bezrukova... Louise xứ Lorraine-Vaudémont
• Boris Klyuev... Công tước Henri de Guise
• Oleg Isayev... Rémy
• Nonna Grishaeva... Gertrude
• Sergey Vinogradov... Quélus
• Bibina Strizhenova... Jeanne de Brissac
• Levan Mskhiladze... Maugiron
• Boris Ivanov... Bá tước de Brissac
• Igor Kayukov... Livarot
• Konstantin Sitnikov... Agrippa d'Aubigné

Phong hóa

Bá tước phu nhân de Monsoreau được chế tác rất công phu, đa phần dùng kỹ thuật góc quay hẹp và không gian chỉ dàn dựng ước lệ. Phim thực hiện trong thời đỉnh thịnh ngắn ngủi của nghệ thuật sân khấu Nga, là sự kế tục tinh hoa sân khấu Tô Liên. Sang đến thập niên 2000 khi điện ảnh và truyền hình Nga biến chuyển phong cách, xuất phẩm càng được đánh giá là kiệt tác bởi nước Nga không còn khả năng sản xuất một bộ phim như vậy nữa.

Bộ phim được trang RusKino chấm 7,0/10 sao, còn tại KinoPoisk đạt tới 9,0/10.

Tại Việt Nam, hầu như ngay sau khi Bá tước phu nhân de Monsoreau lên sóng truyền hình Nga, ban khai thác bản quyền truyền hình trực thuộc Đài Truyền hình Việt Nam đã tìm cách liên lạc với đối tác Nga để nhập khẩu về. Bộ phim được kênh VTV1 giới thiệu ở khung 21:00 hàng tuần đầu năm 1999 gây cơn sốt ái mộ trở lại các tác phẩm Alexandre Dumas như trường hợp D'Artagnan và ba chàng lính ngự lâm thập niên 1980.

Tham khảo

• Hoàng hậu Margot
• Tù nhân đảo If
• D'Artagnan và ba chàng lính ngự lâm
• Chúa tàu Kim Quy

Liên kết

Tài liệu

• Bell, A. Craig (1950). Alexandre Dumas: A Biography and Study. London: Cassell & Co.
• Gorman, Herbert (1929). The Incredible Marquis, Alexandre Dumas. New York: Farrar & Rinehart. OCLC 1370481.
• Hemmings, F.W.J. (1979). Alexandre Dumas, the King of Romance. New York: Charles Scribner's Sons. ISBN 0-684-16391-8.
• Lucas-Dubreton, Jean (1928). The Fourth Musketeer. trans. by Maida Castelhun Darnton. New York: Coward-McCann. OCLC 230139.
• Maurois, André (1957). The Titans, a Three-Generation Biography of the Dumas. trans. by Gerard Hopkins. New York: Harper & Brothers Publishers. OCLC 260126.
• Phillips, Emma Watts (1891). Watts Phillips: Artist and Playwright. London: Cassell & Company.
• Reed, F. W. (Frank Wild) (1933). A Bibliography of Alexandre Dumas, père. Pinner Hill, Middlesex: J.A. Neuhuys. OCLC 1420223.
• Ross, Michael (1981). Alexandre Dumas. Newton Abbot, London, North Pomfret (Vt): David & Charles. ISBN 0-7153-7758-2.
• Schopp, Claude (1988). Alexandre Dumas, Genius of Life. trans. by A. J. Koch. New York, Toronto: Franklin Watts. ISBN 0-531-15093-3.
• Spurr, Harry A. (tháng 10 năm 1902). The Life and Writings of Alexandre Dumas. New York: Frederick A. Stokes, Company. OCLC 2999945.
• Acton, John (1906). “The Huguenots and the League” . Lectures on Modern History . New York: Macmillan. tr. 155–167.
• Audisio, Gabriel (1998). Les Vaudois: Histoire d'une dissidence XIIe – XVIe siecle (bằng tiếng Pháp). Fayard.
• Baird, Henry (1880). History of the Rise of the Huguenots: Vol 2 of 2. Hodder & Stoughton.
• Baird, H. M. (1889). History of the Rise of the Huguenots of France. 1.
• ——— (1889). History of the Rise of the Huguenots of France. 2. New edition, two volumes, New York, 1907.
• Baird, H. M. (1895). The Huguenots and the Revocation of the Edict of Nantes. C. Scribner's sons.
• Baumgartner, Frederic (1988). Henry II: King of France 1547–1559. Duke University Press.
• Babelon, Jean-Pierre (2009). Henri IV. Fayard.
• Benedict, Philip (1996). “Un roi, une loi, deux fois: Parameters for the History of Catholic-Protestant Co-existence in France, 1555–1685”. Trong Grell, O. & Scribner, B. (biên tập). Tolerance and Intolerance in the European Reformation. New York: Cambridge University Press. tr. 65–93. ISBN 0521496942.
• Benedict, Philip (1978). “The Saint Bartholomew's Massacre in the Provinces”. The Historical Journal. 21 2.
• Benedict, Philip (1999). “The Dynamics of Protestant Militancy: France 1555–1563”. Trong Benedict, P; Marnef, G; van Nierop, H; Venard, M (biên tập). Reformation, Revolt and Civil War in France and the Netherlands 1555–1585. Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences.
• Bernstein, Paul; Green, Robert W (1988). History of Civilization Volume 1. Rowman & Littlefield.
• Bryson, David (1999). Queen Jeanne and the Promised Land; Dynasty, Homeland, Religion and Violence in Sixteenth-Century France. Brill Publishing. ISBN 978-9004247512.
• Cairns, Earl (1996). Christianity through the Centuries: A History of the Christian Church. Zondervan. ISBN 978-0310208129.
• Di Bondeno, Agostino (2018). Colloqui di Poissy. Rome: Albatros. ISBN 978-8856793192.
• Carroll, Stuart (2005). Noble Power During the French Wars of Religion: The Guise Affinity and the Catholic Cause in Normandy. Cambridge University Press.
• Carroll, Stuart (2009). Martyrs and Murderers: The Guise Family and the Making of Europe. Oxford University Press.
• ——— (2019). “Political Justice and the Outbreak of the Wars of Religion”. French History. 33 (2): 177–198. doi:10.1093/fh/crz009.
• Castelnau, Michel de (1724). Memoirs of the Reigns of Francis II and Charles IX (ấn bản 2012). Rarebooks.com. ISBN 978-1130283136.
• Clodfelter, Micheal (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (ấn bản 4). Jefferson, North Carolina: McFarland. tr. 14–16, 537. ISBN 978-0786474707. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2022.
• Cloulas, Ivan (1979). Catherine de Médicis. Fayard.
• Constant, Jean-Marie (1984). Les Guise. Hachette.
• Constant, Jean-Marie (1996). La Ligue. Fayard.
• Cottret, Bernard (2000). Calvin: A Biography. McDonald, M Wallace biên dịch. Wm. B. Eerdmans. ISBN 0802831591.
• De Caprariis, Vittorio (1959). Propaganda e pensiero politico in Francia durante le guerre di religione (1559–1572). Napoli: Società Editrice Italiana.
• Diefendorf, Barbara B. (1991). Beneath the Cross: Catholics and Huguenots in Sixteenth-Century Paris. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0195065549.
• Davis, Natalie Zemon (1975). Society and Culture in Early Modern France. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0804708681.
• Durot, Éric (2012). François de Lorraine, duc de Guise entre Dieu et le Roi. Classiques Garnier. ISBN 978-2812406102.
• Estebe, Janine (1968). Tocsin pour une Massacre: La Saison des Saint-Barthélemy. Éditions du Centurion.
• Frieda, Leonie (2005). Catherine de Medici. Phoenix. ISBN 978-0060744922.
• Frieda, Leonie (2006) [2004]. Catherine de Medici: Renaissance Queen of France. Weidenfeld and Nicolson. ISBN 978-1842127254.
• Garnier, Edith (2008). L'Alliance Impie (bằng tiếng Pháp). Editions du Felin.
• van der Lem, Anton (2019). Revolt in the Netherlands: The Eighty Years War, 1568–1648. London: Reaktion Books. tr. 143. ISBN 978-1789140880. Truy cập ngày 9 tháng 7 năm 2022.
• Greengrass, Mark (1986). France in the Age of Henry IV. Longman. ISBN 0582492513.
• ——— (1987). The French Reformation. London: Blackwell. ISBN 0631145168.
• ——— (2007). Governing Passions: Peace and Reform in the French Kingdom, 1576–1585. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199214907.
• Grimm, Harold (1973) [1965]. The Reformation Era 1500–1650. Macmillan. ISBN 978-0023472701.
• Guérard, Albert (1959). France: A Modern History. University of Michigan Press.
• Hamilton, Sarah; Spicer, Andrew (2005). Defining the holy: Sacred space in medieval and early modern Europe. Ashgate Publishing. ISBN 0754651940.
• Holt, Mack (2002). The Duke of Anjou and the Politique Struggle During the Wars of Religion. Cambridge University Press.
• Holt, Mack P. (2005). The French wars of religion, 1562–1629. Cambridge. ISBN 052183872X.
• Hulme, E. M. (1914). The Renaissance, the Protestant Revolution, and the Catholic Reaction in Continental Europe. New York.
• Jouanna, Arlette; Boucher, Jacqueline; Biloghi, Dominique; Thiec, Guy (1998). Histoire et dictionnaire des Guerres de religion. Collection: Bouquins (bằng tiếng Pháp). Paris: Laffont. ISBN 2221074254.
• Jouanna, Arlette (2007). The St Bartholomew's Day Massacre: The Mysteries of a Crime of State. Manchester University Press.
• Kiser, Edward; Drass, Kriss A.; Brustein, William (1994). “The relationship between revolt and war in early modern Western Europe”. Journal of Political & Military Sociology. University Press of Florida. 22 (2): 323–324. JSTOR 45371312. Truy cập ngày 3 tháng 9 năm 2022.
• Knecht, Robert J. (1996). The French Wars of Religion 1559–1598 (ấn bản 2). Longman. ISBN 058228533X.
• ——— (2010). The French Wars of Religion, 1559–1598. Routledge.
• ——— (2000). The French Civil Wars. Modern Wars in Perspective. New York: Longman. ISBN 0582095492.
• ——— (2001). The Rise and Fall of Renaissance France 1483–1610. Oxford: Blackwell. ISBN 0631227296.
• ——— (2002). The French Religious Wars 1562–1598. Osprey Publishing. ISBN 978-1841763958.
• ——— (2007). The Valois: Kings of France 1328–1589 (ấn bản 2). New York: Hambledon Continuum. ISBN 978-1852855222.
• ——— (2014). Catherine de' Medici. Routledge.
• ——— (2014b). The French Civil Wars, 1562–1598. Routledge. ISBN 978-1-317-89510-7.
• ——— (2016). Hero or Tyrant? Henry III, King of France, 1574–1589. Routledge.
• Kohn, George Childs (2013). Dictionary of Wars. Revised Edition. Londen/New York: Routledge. ISBN 978-1135954949.
• Lindberg, Carter (1996). The European Reformations (ấn bản 2009). Wiley Publishing. ISBN 978-1405180689.
• Lindsay, T. M. (1906). A History of the Reformation. 1. T and T Clark.
• ——— (1907). A History of the Reformation. 2.
• Mallett, Michael; Shaw, Christine (2012). The Italian Wars: 1494–1559. Pearson Education. ISBN 978-0582057586.
• McGrath, Alister (1995). The Intellectual Origins of the European Reformation (ấn bản 2003). John Wiley & Sons. ISBN 978-0631229407.
• Nolan, Cathal J. (2006). The Age of Wars of Religion, 1000–1650: An Encyclopedia of Global Warfare and Civilization, Volume 2. London: Greenwood Publishing Group. tr. 1076. ISBN 978-0313337345.
• Salmon, J. H. M. (1975). Society in Crisis: France in the Sixteenth Century. Methuen. ISBN 0416730507.
• Pearson, Hesketh, Henry of Navarre: The King Who Dared (New York: Harper & Rowe, Publishers, 1963).
• Pitts, Vincent (2012). Henri IV of France: His Reign and Age. Johns Hopkins University Press.
• Rady, Martyn (1991). France: Renaissance, Religion and Recovery, 1494–1610. Hodder Education. ISBN 978-0340518045.
• Roberts, Penny (1996). A City in Conflict: Troyes during the French Wars of Religion. Manchester University Press.
• Roelker, Nancy (1968). Queen of Navarre: Jeanne d'Albret 1528–1572. Harvard University Press.
• Roelker, Nancy (1996). One King, One Faith: The Parlement of Paris and the Religious Reformations of the Sixteenth Century. University of California Press. ISBN 0520086260.
• Le Roux, Nicolas (2006). Un Régicide au nom de Dieu: L'Assassinat d'Henri III. Gallimard.
• Spickard, Paul; Cragg, Kevin (2005). A Global History of Christians: How Everyday Believers Experienced Their World. Baker Academic. ISBN 978-0801022494.
• Sutherland, N. M. (1962). “Calvinism and the conspiracy of Amboise”. History. 47 (160): 111–138. doi:10.1111/j.1468-229X.1962.tb01083.x.
• Sutherland, Nicola (1973). The Massacre of St Bartholomew and the European Conflict: 1559–1572. Macmillan. ISBN 978-0064966207.
• Sutherland, N.M. (1984). Princes, Politics and Religion 1547–89. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-0907628446.
• Sutherland, N. M. Catherine de Medici and the Ancien Régime. London: Historical Association, 1966. OCLC 1018933.
• Sutherland, Nicola (1980). The Huguenot Struggle for Recognition. Yale University Press.
• Thompson, J. W. (1909). The Wars of Religion in France, 1559–1576. Chicago: The University of Chicago Press.
• Tilley, Arthur Augustus (1919). The French wars of religion.
• Tulchin, Allan (2006). “The Michelade in Nimes, 1567”. French Historical Studies. 29 1.
• Wood, James (2002). The Kings Army: Warfare, Soldiers and Society during the Wars of Religion in France, 1562–1576. Cambridge University Press.
• Diefendorf, Barbara B. (2010). The Reformation and Wars of Religion in France: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford U.P. ISBN 978-0199809295.
• Frisch, Andrea Forgetting Differences: Tragedy, Historiography, and the French Wars of Religion (Edinburgh University Press, 2015). x + 176 pp. full text online' online review
• Christian Mühling: Die europäische Debatte über den Religionskrieg (1679–1714). Konfessionelle Memoria und internationale Politik im Zeitalter Ludwigs XIV. (Veröffentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz, 250) Göttingen, Vandenhoeck&Ruprecht, ISBN 978-3525310540, 2018.
• Potter, David L. (1997). French Wars of Religion, Selected Documents. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0312175450.
• Salmon, J.H.M., ed. French Wars of Religion, The How Important Were Religious Factors? (1967) short excerpts from primary and secondary sources

Tư liệu

• Thông tin KinoPoisk
• Thông tin KinoTeatr
• Thông tin KinoFilms
• Сериал «Графиня де Монсоро» с рецензиями зрителей
• The Wars of Religion, Part I
• The Wars of Religion, Part II
• French Religious Wars Lưu trữ 17 tháng 7 2012 tại Wayback Machine
• The Wars of Religion Lưu trữ 16 tháng 9 2018 tại Wayback Machine
• The eight wars of religion (1562–1598) in The Virtual Museum of Protestantism