Wikipedia

Isabelle của Pháp (1295-1358)

Isabella của Pháp (tiếng Anh: Isabella of France; 1295 - 22 tháng 8, 1385), đôi khi còn gọi là She-Wolf of France, là Vương hậu nước Anh với tư cách là hôn phối của Quốc vương Edward II của Anh. Bà là đứa con gái duy nhất của Philip IV của Pháp và Joan I của Navarre. Với vị trí Vương hậu, Isabella đương thời rất nổi tiếng vì sắc đẹp mê hoặc của bà, cùng khả năng ngoại giao và trí tuệ cực kì xuất chúng đã khiến bà trở thành một người phụ nữ quyền lực về sau.

Isabella của Pháp
La reine en prière, entourée des armes de France et d'Angleterre.png
Vương hậu nước Anh
Tại vị25 tháng 1, 1308 – 20 tháng 1, 1327
(&0000000000000018.00000018 năm, &0000000000000360.000000360 ngày)
Đăng quang25 tháng 1, năm 1308
Tiền nhiệmMargaret của Pháp
Kế nhiệmPhilippa xứ Hainault
Thông tin chung
Phối ngẫuEdward II của Anh
Hậu duệEdward III của Anh
John của Eltham, Bá tước xứ Cornwall
Eleanor, Bà Bá tước xứ Guelders
Joan, Vương hậu xứ Scotland
Hoàng tộcNhà Capet (khi sinh)
Nhà Plantagenet (kết hôn)
Thân phụPhilip IV của Pháp
Thân mẫuJoan I của Navarre
Sinh1295
Paris, Pháp
Mất(1358-08-22)22 tháng 8 năm 1358 (tuổi 62–63)
Castle Rising, Norfolk, Anh[1]
An tángGrey Friars' Church at Newgate

Isabella đến Vương quốc Anh vào năm 12 tuổi, vào thời điểm cao trào xung đột giữa Quốc vương và các thế lực Nam tước. Người chồng mới của bà nổi tiếng lúc bấy giờ vì dung túng quá mức cận thần của ông, Piers Gaveston, thế nhưng Vương hậu Isabella trái lại còn giúp đỡ Edward trong những năm này, thiết lập một mối quan hệ hữu hảo với Gaveston, đồng thời bà dùng mối quan hệ của mình với triều đình nước Pháp để tăng cường uy tính và thế lực của bản thân. Sau cái chết của Gaveston vào năm 1312 bởi các Nam tước, Edward quay sang sủng ái Hugh Despenser, đồng thời nuôi kế hoạch trả thù các Nam tước, dẫn đến Trận Despenser và bắt đầu một thời kì hỗn loạn nội bộ nước Anh. Isabella không thể khoan thứ dung túng Hugh Despencer và việc này làm căng thẳng quan hệ hôn nhân giữa bà và Edward II.

Trở lại nước Pháp trong vấn đề ngoại giao, Isabella đã gặp gỡ và tư thông với Roger Mortimer, và cả hai cùng đồng ý phế bỏ Edward II cũng như lật đổ dòng họ Despenser. Vương hậu Isabella trở về nước Anh cùng một lực lượng lính đánh thuê vào năm 1326, nhanh chóng chiếm lấy triều đình và khiến quân lính của Edward II ruồng bỏ ông ta mà đầu hàng. Vương hậu phế bỏ Quốc vương, lập con trai mình là Edward Winsor lên ngôi và nắm giữ vai trò nhiếp chính. Nhiều sử gia cho rằng bà đã sắp xếp cuộc ám sát Edward II ngay sau đó. Sau khi nắm quyền, bà trọng dụng người tình Roger Mortimer và sa vào tiêu xài lãng phí, không những vậy bà còn duy trì cuộc chiến tranh tốn kém giữa Anh và Scotland. Năm 1330, Edward III phế bỏ Mortimer và tử hình ông ta. Isabella không bị trừng phạt, nhưng bị giam lỏng cho đến khi qua đời.

Trong văn hóa đại chúng về sau ở Anh, Thái hậu Isabelle trở thành một hình dung nổi tiếng của thuật ngữ Femme fatale, những người phụ nữ có ảnh hưởng đến người khác qua nhan sắc và sự mê hoặc, đồng thời thường dẫn những người đó đến kết cục xấu. Bà nổi tiếng qua các tác phẩm văn học, kịch nghệ, được miêu tả là xinh đẹp nhưng độc ác, ảnh hưởng chính trị qua việc thao túng người khác.

Thiếu thời và cuộc hôn nhânSửa đổi

Isabella sinh ra tại Paris, ngày sinh và năm sinh của bà vẫn chưa được xác định chính xác. Theo Annals of Wigmore, bà được cho là sinh vào năm 1292, và Peter Langtoft cũng xác nhận, dẫn chứng bà đã 7 tuổi vào năm 1299. Những sử gia người Pháp Guillaume de Nangis và Thomas Walsingham nỏi rằng bà đã 12 tuổi khi kết hôn vào tháng 1 năm 1308, đặt giả thiết bà sinh vào giữa tháng 1 năm 1295 và 1296. Theo sắc lệnh của Giáo hoàng Clêmentê V vào tháng 11 năm 1305, cho phép sự hôn nhân có ủy thác của bà, cho thấy khi đó bà vừa 10 tuổi. Theo nguyên tắc kinh điển, bà phải đạt được 7 tuổi trước lễ hứa hôn vào tháng 5 năm 1303, và 12 tuổi trước lễ thành hôn vào tháng 1 năm 1308, đại đa số kết luận rằng bà phải sinh vào khoảng tháng 5 và tháng 10 năm 1295[2].

Isabella được sinh ra trong gia đình tôn tộc danh giá, cai trị phần lớn lãnh thổ của Tây Âu. Bà là con gái của Philip IV của Pháp và Joan I của Navarre, các anh em trai của bà là Louis, Phillip và Charles đều trở thành các Quốc vương nước Pháp. Cha của bà, Quốc vương Phillip nước Pháp, được biết đến là "le Bel" (the Fair) bởi ngoại hình đẹp đẽ nhưng không biểu lộ cảm xúc, được ví như những bức tượng. Ông đã xây dựng một chế độ quân chủ chuyên chế tại Pháp, nhằm thống nhất quyền lực, giải quyết các xung đột trong nước và từ đó bành trướng sự ảnh hưởng của Pháp ra khu vực xung quanh. Nhưng cũng vì thế mà thiếu hụt tài chính là vấn đề dai dẳng trong suốt Triều đại của ông[3]. Mẹ của Isabella qua đời khi bà còn rất nhỏ, những người đương thời nghi ngờ chính Phillip IV đã giết bà, mặc dù việc này có thể là không đúng[4].

Isabella lớn lên trong Château du Louvre và Palais de la Cité ở Paris, được chăm sóc bới bảo mẫu Théophania de Saint-Pierre, và Isabell đã nhận được một nền giáo dục hoàn hảo, được dạy đọc sách và viết, cũng từ đây đã tạo nên niềm yêu thích đọc sách của bà. Theo như thông thường, các người con của Phillip IV đều kết hôn khi còn nhỏ để phục vụ lợi ích chính trị, và Isabella được hứa hôn với Edward II của Anh khi còn trẻ để giải quyết vấn đề giữa nước Anh và nước Pháp về tranh chấp thuộc địa Gascony, và yêu cầu của Pháp đối với Anh giao trả Anjou, Normandy và Aquitaine[5]. Giáo hoàng Bônifaciô VIII đã thúc giục cuộc hôn nhân từ năm 1298 nhưng bị trì hoãn vì những cuộc tranh cãi xung quanh cuộc hôn nhân. Edward I của Anh đã nhiều lần muốn hủy bỏ hôn ước vì những ích lợi chính trị không thể đàm phán được, đến năm 1307 sau khi ông ta qua đời thì cuộc hôn nhân mới được đề xuất tiến hành.

Năm 1308, ngày 25 tháng 1, Isabella và Edward II cuối cùng cũng thành hôn tại Boulogne-sur-Mer. Của hồi môn của bà biểu thị cho sự giàu có và phong cách: hàng trăm bộ được may bằng vải lụa, nhung, tơ tằm cùng vô số những bộ áo lông thú, bên cạnh đó bà còn mang theo 72 nón mũ và mũ ni, cùng với hàng trăm đồ dùng bằng vàng, bạc và 419 lat vải lanh[6]. Vào thời điểm kết hôn, Isabella tầm 12 tuổi và được Geoffrey of Paris miêu tả rằng: "Người đẹp nhất trong những người đẹp....trong vương quốc hay phải nói là khắp cả châu Âu"[7]. Đây không đơn giản chỉ là lời tâng bốc thông thường, mà theo nhiều sử gia nhận định cha bà Phillip IV và các anh trai bà rất đẹp trai, cũng như việc chồng bà Edward II đã đặt biệt danh cho bà là Isabella the Fair. Isabella được mô tả rất giống cha bà, và khác với mẹ bà là Joanna I của Navarre, một người phụ nữ đơn giản và tròn trĩnh[8].

Vương hậu nước AnhSửa đổi

Hạ bệ GavestonSửa đổi

Sự căng thẳng kéo dàiSửa đổi

Sự trở lại của nhà DespenserSửa đổi

Xâm lược nước AnhSửa đổi

Sự căng thẳng ở GasconySửa đổi

Liên kết với Roger MortimerSửa đổi

Chiếm lấy quyền lựcSửa đổi

Cái chết của Vua EdwardSửa đổi

Trở thành nhiếp chínhSửa đổi

Phế truất Mortimer và cuối đờiSửa đổi

Tổ tiênSửa đổi

Hậu duệSửa đổi

Trong văn hóa đại chúngSửa đổi

Tham khảoSửa đổi

  1. ^ Weir 1999, pg. 90.
  2. ^ Weir 2006, pp8-9.
  3. ^ Weir 2006, p.12
  4. ^ Weir 2006, p.14.
  5. ^ Weir 2006, p.13-4
  6. ^ Weir 2006, p.25
  7. ^ Nguyên văn: The beauty of beauties... in the kingdom if not in all Europe.
  8. ^ Costain, p.82; Weir 2006, p.12.

Tư liệu tham khảoSửa đổi

  • Ainsworth, Peter. (2006) Representing Royalty: Kings, Queens and Captains in Some Early Fifteenth Century Manuscripts of Froissart's Chroniques. in Kooper (ed) 2006.
  • Boutell, Charles. (1863) A Manual of Heraldry, Historical and Popular. London: Winsor & Newton.
  • Carpenter, David. (2007a) "What Happened to Edward II?" London Review of Books. Vol. 29, No. 11. ngày 7 tháng 6 năm 2007.
  • Carpenter, David. (2007b) "Dead or Alive." London Review of Books. Vol. 29, No. 15. ngày 2 tháng 8 năm 2007.
  • Castor, Helen. (2011) She-Wolves: The Women Who Ruled England Before Elizabeth, Faber and Faber. ISBN 0571237061
  • Doherty, P.C. (2003) Isabella and the Strange Death of Edward II. London: Robinson. ISBN 1-84119-843-9.
  • Ewan, Elizabeth. "Braveheart." American Historical Review. Vol. 100, No. 4. October 1995.
  • Given-Wilson, Chris. (ed) (2002) Fourteenth Century England. Prestwich: Woodbridge.
  • Holmes, George. (2000) Europe, Hierarchy and Revolt, 1320–1450, 2nd edition. Oxford: Blackwell.
  • Kibler, William W. (1995) Medieval France: an Encyclopedia. London: Routledge.
  • Kooper, Erik (ed). (2006) The Medieval Chronicle IV. Amsterdam: Rodopi.
  • Lord, Carla. (2002) Queen Isabella at the Court of France. in Given-Wilson (ed) (2002).
  • Mortimer, Ian. (2004) The Greatest Traitor: The Life of Sir Roger Mortimer, Ruler of England 1327–1330. London: Pimlico Press.
  • Mortimer, Ian. (2006) The Perfect King: The Life of Edward III, Father of the English Nation. London: Vintage Press. ISBN 978-0-09-952709-1.
  • Myers, A. R. (1978) England in the Late Middle Ages. Harmondsworth: Penguin Books.
  • Neillands, Robin. (2001) The Hundred Years War. London: Routledge.
  • Sumption, Jonathan. (1999) The Hundred Years War: Trial by Battle. Philadelphia: Pennsylvania University Press.
  • Weir, Alison. (1999) Britain's Royal Family: A Complete Genealogy. London: The Bodley Head.
  • Weir, Alison. (2006) Queen Isabella: She-Wolf of France, Queen of England. London: Pimlico Books. ISBN 978-0-7126-4194-4.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Isabelle_của_Pháp_(1295-1358)&oldid=56433281”