Kiến trúc vòm

Mái vòm (từ tiếng Latin: domus) là một yếu tố kiến trúc giống với nửa trên rỗng của một hình cầu. Định nghĩa chính xác là một vấn đề gây tranh cãi. Ngoài ra còn có một loạt các hình thức và thuật ngữ chuyên ngành để mô tả chúng. Một mái vòm có thể đặt trên một mái phẳng hoặc trống, và có thể được hỗ trợ bởi các cột hoặc cầu nối mà chuyển đổi sang hình vòm. Một chiếc đèn trên mái có thể bao phủ một lỗ tròn đỉnh vòm và bản thân nó có thể có một mái vòm khác.

Kiến trúc vòm

Mái vòm có một dòng dõi kiến trúc dài kéo dài từ thời tiền sử và chúng đã được xây dựng từ bùn, tuyết, đá, gỗ, gạch, bê tông, kim loại, thủy tinh và nhựa trong nhiều thế kỷ. Biểu tượng liên quan đến mái vòm bao gồm nhà xác, thiên thể và truyền thống chính phủ đã phát triển tương tự theo thời gian.

Mái vòm đã được tìm thấy từ Lưỡng Hà khá sớm, điều này có thể giải thích sự lây lan của hình thức xây dựng này. Chúng được tìm thấy trong kiến trúc Ba Tư, Hy Lạp, La Mã và Trung Quốc trong thế giới cổ đại, cũng như trong số một số truyền thống xây dựng bản địa đương đại. Các cấu trúc mái vòm rất phổ biến trong kiến trúc Hồi giáo Byzantine và thời trung cổ, và có rất nhiều ví dụ từ Tây Âu vào thời Trung cổ. Phong cách kiến trúc thời Phục hưng lan rộng từ Ý trong thời kỳ đầu hiện đại. Những tiến bộ trong toán học, vật liệu và kỹ thuật sản xuất kể từ thời điểm đó dẫn đến các loại mái vòm mới. Các mái vòm của thế giới hiện đại có thể được tìm thấy trên các tòa nhà tôn giáo, phòng lập pháp, sân vận động thể thao và một loạt các cấu trúc chức năng.

Thuật ngữ

So sánh một vòm "thật" nói chung (trái) và vòm corbel (phải)

Một mái vòm là một vòm tròn được làm bằng các đoạn cong hoặc mặt tròn xoay, có nghĩa là một vòm xoay quanh trục thẳng đứng trung tâm của nó. Thuật ngữ được sử dụng là một nguồn gây tranh cãi, với sự không nhất quán giữa các học giả và ngay cả trong các văn bản riêng lẻ, nhưng thuật ngữ "mái vòm" có thể được coi là "từ ngữ để mô tả một yếu tố bao trùm bán cầu hoặc tương tự." Một bán vòm hoặc nửa vòm là một hình bán nguyệt thường được sử dụng, đặc biệt là trong các đỉnh.

Đôi khi được gọi là vòm "giả", vòm cong corbel có thể đạt được hình dạng của chúng bằng cách kéo dài từng lớp đá nằm ngang vào bên trong hơi xa hơn lớp dưới cho đến khi chúng gặp nhau ở trên cùng. Một mái vòm "giả" cũng có thể ám chỉ một mái vòm bằng gỗ. Vòm "thật" được cho là những cấu trúc có trạng thái nén, với các yếu tố cấu thành của voussoirs hình nêm, các khớp nối thẳng với một điểm trung tâm. Tính hợp lệ của điều này là không rõ ràng, vì các mái vòm được xây dựng dưới lòng đất với các lớp đá hình vành đai cũng đang bị nén từ các vùng đất xung quanh. Việc sử dụng thuật ngữ finto của người Ý, có nghĩa là "sai", có thể được bắt nguồn từ thế kỷ 17 trong việc sử dụng hình vòm làm từ thảm lau sậy và vữa thạch cao.

Cũng như các đường cong, "spring" của một mái vòm là cấp độ mà mái vòm cao lên. Đỉnh của một mái vòm là "vương miện". Mặt trong của một mái vòm được gọi là "intrados" và mặt ngoài được gọi là "extrados". "Haunch" là một phần của vòm nằm gần nửa giữa đế và đỉnh.

Từ " cupola " là một từ khác của "mái vòm", và thường được sử dụng cho một mái vòm nhỏ trên mái nhà hoặc tháp pháo. "Cupola" cũng đã được sử dụng để mô tả mặt trong của mái vòm.

Sách tham khảo

• William C. Allen (2001), Senate Document 106-29: History of the United States Capitol: A Chronicle of Design, Construction, and Politics, U.S. Government Printing Office 
• Ambrose, James; Tripeny, Patrick (2011). Building Structures . John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-54260-6.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Arce, Ignacio (2006), “Umayyad Arches, Vaults & Domes: Merging and Re-creation. Contributions to Early Islamic Construction History (conference paper)” (PDF), Second International Congress on Construction History, Queens' College, Cambridge University; 29/03-02/04/2006, tr. 195–220 
• Arun, G. (2006), “Behaviour of Masonry Vaults and Domes: Geometrical Considerations” (PDF), trong Lourenço, P.B.; Roca, P.; Modena, C. và đồng nghiệp, Structural Analysis of Historical Constructions, New Delhi, tr. 299–306, truy cập ngày 6 tháng 10 năm 2018 
• Ashkan, Maryam; Ahmad, Yahaya (tháng 11 năm 2009). “Persian Domes: History, Morphology, and Typologies”. Archnet-IJAR (International Journal of Architectural Research) 3 (3): 98–115. 
• Bagliani, Stefano (tháng 5 năm 2009). “The Architecture and Mechanics of Elliptical Domes” (PDF). Proceedings of the Third International Congress on Construction History, Cottbus. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 10 năm 2013. 
• Bardill, Jonathan (2008). “Chapter II.7.1: Building Materials and Techniques”. Trong Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John; Cormack, Robin. The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925246-6. 
• Barnish, S. J. B. (2007). The Ostrogoths from the Migration Period to the Sixth Century: an Ethnographic Perspective . Woodbridge: The Boydell Press. ISBN 978-1-84383-074-0.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Baumann, Dorothea; Haggh, Barbara (tháng 5 năm 1990). “Musical Acoustics in the Middle Ages”. Early Music 18 (2): 199–210. doi:10.1093/em/xviii.2.199. 
• Betts, Richard J. (tháng 3 năm 1993). “Structural Innovation and Structural Design in Renaissance Architecture”. Journal of the Society of Architectural Historians 52 (1): 5–25. JSTOR 990755. doi:10.2307/990755. 
• Blockley, David (2014). Structural Engineering: A Very Short Introduction. Oxford, UK: Oxford University Press. tr. 144. ISBN 978-0-19-165208-0. 
• Bloom, Jonathan M.; Blair, Sheila S. biên tập (2009). Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-Volume Set. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530991-1. 
• Born, Wolfgang (tháng 4 năm 1944). “The Introduction of the Bulbous Dome into Gothic Architecture and its Subsequent Development”. Speculum 19 (2): 208–221. JSTOR 2849071. doi:10.2307/2849071. 
• Bradshaw, Richard; Campbell, David; Gargari, Mousa; Mirmiran, Amir; Tripeny, Patrick (ngày 1 tháng 6 năm 2002). “Special Structures: Past, Present, and Future” (PDF). Journal of Structural Engineering 128 (6): 691–709. doi:10.1061/(ASCE)0733-9445(2002)128:6(691). 
• Bullough, Donald A. (1991). Carolingian Renewal: Sources and Heritage. Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-3354-4. 
• Burckhardt, Jacob (1987). Murray, Peter, biên tập. The Architecture of the Italian Renaissance. Translated by James Palmes . Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-08049-9. 
• The Technical Educator: an Encyclopædia of Technical Education: Vol. 2. Cassell, Petter and Galpin. 1872. 
• Charlier, Claude (1988), “After a While, Nothing Seems Strange in a Stadium with a 'Lid'”, Smithsonian, truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2013 
• Chen, W. F.; Lui, E. M. (2005). Handbook of Structural Engineering . Boca Raton, Florida: CRC Press. tr. 1768. ISBN 978-1-420-03993-1.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Ching, Francis D. K. (2011). A Visual Dictionary of Architecture (ấn bản 2). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons. tr. 336. ISBN 978-1-118-16049-7. 
• Cipriani, Barbara; Lau, Wanda W. (2006), “Construction Techniques in Medieval Cairo: the Domes of Mamluk Mausolea (1250 A.D.-1517 A.D.)” (PDF), Proceedings of the Second International Congress on Construction History, Cambridge, UK, tr. 695–716 
• Como, Mario (2013). Statics of Historic Masonry Constructions. Springer. ISBN 978-3-642-30131-5. 
• Cowan, Henry J. (1977). “A History of Masonry and Concrete Domes in Building Construction” (PDF). Building and Environment (Great Britain: Pergamon Press) 12: 1–24. doi:10.1016/0360-1323(77)90002-6. 
• Crandall, David P. (2000). The Place of Stunted Ironwood Trees: A Year in the Lives of the Cattle-herding Himba of Namibia. New York, NY: Continuum International Publishing Group, Inc. ISBN 978-0-82641-270-6. 
• Creswell, K. A. C. (tháng 1 năm 1915). “Persian Domes before 1400 A.D.”. The Burlington Magazine for Connoisseurs 26 (142): 146–155. JSTOR 859853. 
• Darling, Janina K. (2004). Architecture of Greece. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32152-8. 
• Denny, Mark (2010). Super Structures: The Science of Bridges, Buildings, Dams, and Other Feats of Engineering. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-9436-7. 
• Dien, Albert E. (2007). Six Dynasties Civilization . Yale University Press. ISBN 978-0-300-07404-8.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Dimčić, Miloš (2011). “Structural Optimization of Grid Shells Based on Genetic Algorithms”. Forschungsbericht 32 (PDF). Stuttgart: Institut für Tragkonstruktionen und Konstruktives Entwerfen. ISBN 978-3-922302-32-2. 
• Dodge, Hazel (1984). Building Materials and Techniques in the Eastern Mediterranean from the Hellenistic Period to the Fourth Century AD . Newcastle University. 
• Dror, Ben-Yosef (2011). “Area F – Soundings in the Fortifications”. Trong Zertal, Adam. El-Ahwat, A Fortified Site from the Early Iron Age Near Nahal 'Iron, Israel: Excavations 1993–2000. BRILL. tr. 162–173. ISBN 978-9-004-17645-4. 
• Dumser, Elisha Ann (2010). “Dome”. Trong Gagarin, Michael; Fantham, Elaine. The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome 1. New York, NY: Oxford University Press, Inc. tr. 436–438. ISBN 978-0-195-17072-6. 
• Earls, Michael W. (1971). “The Development of Structural Form in Franconian Rococo”. Trong Malo, Paul. Essays to D. Kenneth Sargent. Syracuse, New York: The School of Architecture, Syracuse University. tr. 127–139. 
• Fernández, Santiago Huerta; Hernández-Ros, Ricardo Aroca (1989). “Masonry Domes: A Study on Proportion and Similarity” (PDF). 10 Years of Progress on Shell and Spatial Structures: 11–ngày 15 tháng 9 năm 1989 1. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2014. 
• Fleming, John; Honour, Hugh; Pevsner, Nikolaus biên tập (1991). Dictionary of Architecture (ấn bản 4). Penguin Books. ISBN 978-0-14-051241-0. 
• Fletcher, Sir Banister (1996). Dan Cruickshank, biên tập. Sir Banister Fletcher's A History of Architecture (ấn bản 20). Architectural Press. ISBN 978-0-7506-2267-7.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Frankl, Paul; Crossley, Paul (2000). Gothic Architecture . Yale University Press. ISBN 978-0-300-08799-4.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Freely, John; Çakmak, Ahmet S. (2004). Byzantine Monuments of Istanbul. New York, NY: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77257-0. 
• Friedman, Noémi; Farkas, György (2011). “Roof Structures in Motion: On Retractable and Deployable Roof Structures Enabling Quick Construction or Adaptation to External Excitations” (PDF). Concrete Structures. tr. 41–50. 
• Fuentes, P.; Huerta, S. (2010). “Islamic Domes of Crossed-arches: Origin, Geometry and Structural Behavior”. Trong Chen, Baochun; Wei, Jiangang. ARCH'10 – 6th International Conference on Arch Bridges, October 11–13, 2010 (PDF). Fuzhou, Fujian, China. tr. 346–353. ISBN 978-953-7621-10-0. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2014. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2015. 
• Fusco, Annarosa Cerutti; Villanni, Marcello (2003). “Pietro da Cortona's Domes between New Experimentations and Construction Knowledge”. Trong Huerta, S. Proceedings of the First International Congress on Construction History, Madrid, 20th–24th January 2003 (PDF). Madrid: I. Juan de Herrera. tr. 579–591. ISBN 978-84-9728-070-9. 
• The history of galvanotechnology in Russia (Russian), Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 3 năm 2012 
• Gayle, Margot; Gayle, Carol (1998). Cast-iron architecture in America: the significance of James Bogardus . W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-73015-9.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Giustina, Irene (2003), “On the art and the culture of domes. Construction in Milan and Lombardy in the late sixteenth and in the first half of the seventeenth century” (PDF), Proceedings of the First International Congress on Construction History, Madrid, Spain: Sociedad Española de Historia de la Construcción, tr. 1033–1042 
• Grabar, Oleg (tháng 12 năm 1963). “The Islamic Dome, Some Considerations”. Journal of the Society of Architectural Historians 22 (4): 191–198. JSTOR 988190. doi:10.2307/988190. 
• Grabar, Oleg (tháng 3 năm 1990). “From Dome of Heaven to Pleasure Dome”. Journal of the Society of Architectural Historians 49 (1): 15–21. JSTOR 990496. doi:10.2307/990496. 
• Grupico, Theresa (2011). “The Dome in Christian and Islamic Sacred Architecture” (PDF). The Forum on Public Policy 2011 (3): 14. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2014. 
• Gye, D. H. (1988). “Arches and Domes in Iranian Islamic Buildings: An Engineer's Perspective”. Iran 26: 129–144. JSTOR 4299807. doi:10.2307/4299807. 
• Hamilton, George Heard (1983). The Art and Architecture of Russia . Yale University Press. ISBN 978-0-300-05327-2.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Hassan, Ahmad Sanusi; Mazloomi, Mehrdad; Omer, Spahic (2010). “Sectional Analysis of Pendentive Dome Mosques During Ottoman Era” (PDF). Canadian Social Science 6 (5): 124–136. Truy cập ngày 22 tháng 2 năm 2015. 
• Hill, Donald Routledge (1996). A history of engineering in classical and medieval times . New York, NY: Routledge. ISBN 978-0-415-15291-4.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Hillenbrand, Robert (1994). Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-10133-2. 
• Hitchcock, Don, Mezhirich – Mammoth Camp, truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2009 
• Höcker, Christoph (2000). Architecture. Laurence King Publishing. ISBN 978-1-856-69159-8. 
• Hourihane, Colum biên tập (2012). The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-539536-5. 
• Howard, Deborah (1991). “Venice and Islam in the Middle Ages: Some Observations on the Question of Architectural Influence”. Architectural History 34: 59–74. JSTOR 1568594. doi:10.2307/1568594. 
• Huerta, Santigo (2007). Oval Domes: History, Geometry and Mechanics. Nexus Network Journal 9 (2). tr. 211–248. ISBN 978-3-7643-8444-9. doi:10.1007/978-3-7643-8699-3_4. 
• Jeffery, George (2010). A Brief Description of the Holy Sepulchre Jerusalem and Other Christian Churches in the Holy City: With Some Account of the Mediaeval Copies of the Holy Sepulchre Surviving in Europe . Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-01604-9. 
• Johnson, Mark J. (2009). The Roman Imperial Mausoleum in Late Antiquity (ấn bản 1). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-51371-5. 
• Karydis, Nikolaos D. (2012). The Early Byzantine Domed Basilicas of West Asia Minor. An Essay in Graphic Reconstruction. (PDF). Late Antique Archaeology 9 (1). tr. 357–381. ISBN 9789004309777. doi:10.1163/22134522-12340013. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2015. 
• Kayili, Mutbul (2005). “Acoustic Solutions in Classic Ottoman Architecture” (PDF). Publication ID 4087. FSTC (Foundation for Science Technology and Civilisation) Limited. tr. 1–15. 
• Kern, Chris, Jefferson's Dome at Monticello, truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2009 
• Kies, Lisa, Russian Church Design, Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 7 năm 2012, truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2014 
• Kohlmaier, Georg; Von Sartory, Barna (1991). Houses of Glass: a Nineteenth-Century Building Type. Translated by John C. Harvey . MIT Press. ISBN 978-0-262-61070-4.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Krautheimer, Richard (1980). “Success and Failure in Late Antique Church Planning”. Trong Weitzmann, Kurt. Age of Spirituality: A Symposium. New York: Metropolitan Museum of Art. tr. 121–140. ISBN 978-0-87099-229-2. 
• Krautheimer, Richard (1986). Early Christian and Byzantine Architecture (ấn bản 4). Yale University Press. ISBN 978-0-300-05294-7. 
• Kruft, Hanno-Walter (1994). History of Architectural Theory . Princeton Architectural Press. ISBN 978-1-568-98010-2. 
• Kuban, Doğan (1985). Muslim Religious Architecture, Part II. Leiden, The Netherlands: E. J. Brill. ISBN 978-90-04-07084-4. 
• Kuban, Doğan (1987). “The Style of Sinan's Domed Structures”. Muqarnas 4: 72–97. JSTOR 1523097. doi:10.2307/1523097. 
• Kuiper, Kathleen (2011). The Culture of China. The Rosen Publishing Group. ISBN 978-1-61530-183-6. 
• Lancaster, Lynne C. (2005). Concrete Vaulted Construction in Imperial Rome: Innovations in Context . Hong Kong: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-84202-0.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Langmead, Donald; Garnaut, Christine (2001). Encyclopedia of Architectural and Engineering Feats (ấn bản 3). ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-112-0. 
• Larson, Olga Popovic; Tyas, Andy (2003). Conceptual Structural Design: Bridging the Gap Between Architects and Engineers . Thomas Telford. ISBN 978-0-72773-235-4. 
• Lehmann, Karl (1945), “The Dome of Heaven”, trong Kleinbauer, W. Eugène, Modern Perspectives in Western Art History: An Anthology of Twentieth-Century Writings on the Visual Arts (Medieval Academy Reprints for Teaching) 25, University of Toronto Press (xuất bản 1989), tr. 227–270, ISBN 978-0-8020-6708-1 
• Leick, Gwendolyn biên tập (2003), “Dome”, A Dictionary of Ancient Near Eastern Architecture, London and New York: Taylor & Francis, ISBN 978-0-203-19965-7 
• Hong Kong Museum of History: Branch Museums: "Lei Cheng Uk Han Tomb", Leisure and Cultural Services Department, Ngày 9 tháng 1 năm 2014, truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2014 
• Levy, Matthys; Salvadori, Mario (2002). Why buildings Fall Down: How Structures Fail . W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-31152-5. 
• Lippincott, Kristen (2008). DK Eyewitness Books: Astronomy. Penguin. ISBN 978-0-756-64349-2. 
• Lucore, Sandra K. (2009), “Archimedes, the North Baths at Morgantina, and Early Developments in Vaulted Construction”, trong Kosso, Cynthia; Scott, Anne, The nature and function of water, baths, bathing, and hygiene from antiquity through the Renaissance, Leiden, The Netherlands: Brill, tr. 43–59, ISBN 978-9-004-17357-6 
• MacDonald, William (1958). “Some Implications of Later Roman Construction” (PDF). Journal of the Society of Architectural Historians 17 (4): 2–8. JSTOR 987944. 
• Mainstone, Rowland J. (2001). Developments in Structural Form (ấn bản 2). Architectural Press. ISBN 978-0-7506-5451-7. 
• Makowski, Z. S. (1962). “Braced Domes, Their History, Modern Trends and Recent Developments”. Architectural Science Review 5 (2): 62–79. doi:10.1080/00038628.1962.9696050. 
• Marche, Jordan (2005). Theaters of Time and Space: American Planetaria, 1930–1970. Rutgers University Press. ISBN 978-0-813-53766-5. 
• Mark, Robert; Billington, David P. (1989). “Structural Imperative and the Origin of New Form”. Technology and Culture 30 (2): 300–329. JSTOR 3105106. doi:10.2307/3105106. 
• Marrucchi, Giulia; Belcari, Riccardo (2007). Art of the Middle Ages: Masterpieces in Painting, Sculpture and Architecture. New York: Barnes & Noble, Inc. ISBN 978-0-7607-8887-5. 
• McClendon, Charles B. (2005). The Origins of Medieval Architecture: Building in Europe, A.D 600–900 . Yale University Press. ISBN 978-0-300-10688-6.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• McVey, Kathleen E. (1983). “The Domed Church as Microcosm: Literary Roots of an Architectural Symbol”. Dumbarton Oaks Papers 37: 91–121. JSTOR 1291479. doi:10.2307/1291479. 
• Melaragno, Michele G. (1991). An Introduction to Shell Structures: the Art and Science of Vaulting . New York, New York: Van Nostrand Reinhold. ISBN 978-1-4757-0225-5. 
• Michell, George; Zebrowski, Mark (1987). The New Cambridge History of India: Architecture and Art of the Deccan Sultanates. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-56321-5. 
• Miller, Judith; Clinch, Tim (1998). Classic Style . Simon and Schuster. ISBN 978-0-684-84997-3.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Minke, Gernot (2012). Building with Earth: Design and Technology of a Sustainable Architecture (ấn bản 3). Berlin, Germany: Walter de Gruyter. ISBN 978-3-034-60872-5.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Mitchell, James H. (1985). “The Noble Dome”. The Antioch Review 43 (3): 261–271. JSTOR 4611482. doi:10.2307/4611482. 
• Moffett, Marian; Fazio, Michael W.; Wodehouse, Lawrence (2003). A World History of Architecture . London: Laurence King Publishing. ISBN 978-1-856-69371-4.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Needham, Joseph; Gwei-Djen, Lu (1962). Science and Civilisation in China: Physics and Physical Technology, Volume 4. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-07060-7. 
• “The Catholic Encyclopedia”. New Advent. Truy cập ngày 26 tháng 10 năm 2010. 
• Newman, John; Pevnser, Nikolaus biên tập (1972). The Buildings of England: Dorset. Yale University Press. ISBN 978-0-300-09598-2. 
• Nickel, Lukas (2015), “Bricks in Ancient China and the Question of Early Cross-Asian Interaction”, Arts Asiatiques (École française d’Extrême-Orient) 70: 49–62, JSTOR 26358183, doi:10.3406/arasi.2015.1883 
• Nobile, Marco Rosario; Bares, Maria Mercedes (2015). “The use of 'false vaults' in 18th century buildings of Sicily”. Construction History 30 (1): 53–70. JSTOR 44215897. 
• Nuttgens, Patrick (1997). The Story of Architecture. Hong Kong: Phaidon Press Limited. ISBN 978-0-7148-3616-4. 
• Ochsendork, John; Freeman, Michael (2010). Guastavino Vaulting: The Art of Structural Tile . Princeton Architectural Press. ISBN 978-1-56898-741-5.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• O'Kane, Bernard (1995), Domes, Encyclopædia Iranica, truy cập ngày 28 tháng 11 năm 2010 
• Ousterhout, Robert G. (2008). Master Builders of Byzantium . Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. ISBN 978-1-934536-03-2. 
• Ousterhout, Robert (2008). “Chapter II.7.2: Churches and Monasteries”. Trong Jeffreys, Elizabeth; Haldon, John; Cormack, Robin. The Oxford Handbook of Byzantine Studies. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-925246-6. 
• Overy, R. J. (2004). The Dictators: Hitler's Germany and Stalin's Russia . New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-02030-4.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Palmer, Douglas; Pettitt, Paul; Bahn, Paul G. (2005). Unearthing the past: the great archaeological discoveries that have changed history . Globe Pequot. ISBN 978-1-59228-718-5.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Palmer, Allison Lee (2009). The A to Z of Architecture. Scarecrow Press. ISBN 978-0-810-87058-1. 
• Peterson, Andrew (1996). The Dictionary of Islamic Architecture. Routledge. ISBN 978-0-203-20387-3. 
• Pevsner, Nikolaus (1978). Derbyshire. Revised by Elizabeth Williamson . Yale University Press. ISBN 978-0-140-71008-3. 
• Porter, Arthur Kingsley (1928). Spanish Romanesque Sculpture, Volume 1 . Hacker Art Books.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Ramaswany, G. S.; Eekhout, Mick (2002). Analysis, Design and Construction of Steel Space Frames . London, UK: Thomas Telford, Ltd. tr. 242. ISBN 978-0-727-73014-5. 
• Rasch, Jürgen (1985). “Die Kuppel in der römischen Architektur. Entwicklung, Formgebung, Konstruktion”. Architectura 15: 117–139. 
• Rizzoni, Giovanni (2009). “The Form of Parliaments & European Identity”. Trong Rorato, Laura; Saunders, Anna. The Essence and the Margin: National Identities and Collective Memories in Contemporary European Culture. The Netherlands: Rodopi. tr. 183–198. ISBN 978-9-042-02571-4. 
• Robison, Elwin C. (tháng 12 năm 1991). “Optics and Mathematics in the Domed Churches of Guarino Guarini”. Journal of the Society of Architectural Historians 50 (4): 384–401. JSTOR 990663. doi:10.2307/990663. 
• Rosser, John H. (2011). Historical Dictionary of Byzantium (ấn bản 2). Scarecrow Press. ISBN 978-0-810-87477-0. 
• Rovero, L.; Tonietti, U. (2012). “Structural behaviour of earthen corbelled domes in the Aleppo's region”. Materials and Structures 45: 171–184. doi:10.1617/s11527-011-9758-1. 
• Saka, M. P. (2007). “Optimum geometry design of geodesic domes using harmony search algorithm”. Advances in Structural Engineering 10 (6): 595–606. doi:10.1260/136943307783571445. 
• Schütz, Bernhard (2002). Great Cathedrals . Harry N. Abrams, Inc. ISBN 978-0-810-93297-5.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Sear, Frank (1983). Roman Architecture . Cornell University Press. ISBN 978-0-8014-9245-7. Roman architecture.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Skempton, A. W. (2002). A biographical dictionary of civil engineers in Great Britain and Ireland: 1500–1830 . Thomas Telford. ISBN 978-0-7277-2939-2.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• About Russian Domes and Cupolas, skypalace.org, Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 7 năm 2011 
• Smith, Earl Baldwin (1950). The Dome: A Study in the History of Ideas. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-03875-9. 
• Spiers, R. Phené (1911), “Vault”, trong Chisholm, Hugh, The Encyclopædia Britannica: A Dictionary of Arts, Sciences, Literature, and General Information. Eleventh Edition. 27, Cambridge, England: University Press, tr. 956–961 
• Stephenson, Davis; Hammond, Victoria; Davi, Keith F. (2005). Visions of Heaven: the Dome in European Architecture . Princeton Architectural Press. ISBN 978-1-56898-549-7.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Stewart, Charles Anthony (2008). Domes of Heaven: The Domed Basilicas of Cyprus . ProQuest. ISBN 978-0-549-75556-2.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Tabbaa, Yasser (1985). “The Muqarnas Dome: Its Origin and Meaning”. Muqarnas 3: 61–74. JSTOR 1523084. doi:10.2307/1523084. 
• Tappin, Stuart (2003). “The Structural Development of Masonry Domes in India”. Trong Huerta, S. Proceedings of the First International Congress on Construction History, Madrid, 20th–24th January 2003 (PDF). Madrid: I. Juan de Herrera. tr. 1941–1952. ISBN 978-84-9728-070-9. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 11 tháng 12 năm 2009. 
• Tsan-wing, NG; Kin-wah, LEUNG (2001). “Deformation Survey for the Preservation of Lei Cheng Uk Han Tomb”. The 10th FIG International Symposium on Deformation Measurements. Session VIII: Structural Deformations. 19 – ngày 22 tháng 3 năm 2001. (PDF). Orange, California, USA. tr. 294–301. ISBN 978-0-86078-686-3. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2004. 
• Wallis, Kendall (2010). “Bearing Bandmann's Meaning: A Translator's Introduction by Kendall Willis”. Trong Bandmann, Günter. Early Medieval Architecture as Bearer of Meaning. Translated by Kendall Wallis. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-50172-9. 
• Ward, Clarence (1915). Mediaeval Church Vaulting . Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-404-06836-3.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Wilkie, David S.; Morelli, Gilda A. (2000). “Forest Foragers: A Day in the Life of Efe Pygmies in the Democratic Republic of Congo”. Cultural Survival Quarterly 24 (3). Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2010. 
• Winter, Frederick E. (2006). Studies in Hellenistic Architecture . Toronto, Canada: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-3914-9.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Wittkower, Rudolf (1963), “S. Maria della Salute: Scenographic Architecture and the Venetian Baroque”, trong Kleinbauer, W. Eugène, Modern Perspectives in Western Art History: An Anthology of Twentieth-Century Writings on the Visual Arts (Medieval Academy Reprints for Teaching) 25, University of Toronto Press (xuất bản 1989), tr. 165–192, ISBN 978-0-8020-6708-1 
• Wittkower, Rudolf (1999). Art and Architecture in Italy 1600–1750: III. Late Baroque. Revised by Joseph Conners and Jennifer Montagu (ấn bản 6). Yale University Press. ISBN 978-0-300-07941-8. 
• Wright, G.R.H. (2009). Ancient Building Technology, Volume 3: Construction (2 Vols) . BRILL. ISBN 978-9-004-17745-1.  Bảo trì CS1: Văn bản dư (link)
• Yaghan, Mohammad Ali Jalal (2003). “Gadrooned-Dome's Muqarnas-Corbel: Analysis and Decoding Historical Drawings”. Architectural Science Review 46 (1): 69–88. doi:10.1080/00038628.2003.9696966. 
• Zagraevsky, Sergey, The shapes of domes of ancient Russian churches (Russian), RusArch.ru, Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 1 năm 2013