Diễm Lộc (nghệ sĩ chèo)

Diễm Lộc tên đầy đủ là Phan Thị Lộc (sinh năm 1938) là nghệ sĩ chèo, diễn viên truyền hình Việt Nam, bà nổi tiếng với vai diễn Xúy Vân trong vở chèo Kim Nham. Diễn xuất của bà trong vai này được xem là kinh điển và ít ai sánh được, tên tuổi của bà còn đi kèm với Xúy Vân trong từ điển bách khoa toàn thư của Việt Nam và Liên Xô. Sau khi về hưu, bà tham gia một số phim truyền hình và thành công ngay với bộ phim đầu tay năm 2001.

Nghệ sĩ nhân dân

Diễm Lộc
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Phan Thị Lộc
Ngày sinh	1938 (85–86 tuổi)
Nơi sinh	Hà Nội, Liên bang Đông Dương
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Diễn viên
Sự nghiệp điện ảnh
Nghệ danh	Diễm Lộc
Vai trò	Diễn viên
Năm hoạt động	1996 - 2015
Vai diễn	Bà Bơ trong Nắng chiều
Sự nghiệp sân khấu
Nghệ danh	Diễm Lộc
Vai trò	Diễn viên
Năm hoạt động	1956 - 1985
Thể loại	Chèo
Vai diễn	Xúy Vân trong Kim Nham
Giải thưởng
Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13 2001 Nữ diễn viên chính phim video xuất sắc

Thuở nhỏ

Phan Thị Lộc sinh năm 1938 tại Ba Vì - Sơn Tây, mồ côi cha khu mới 5 tuổi. 3 anh em bà được mẹ đưa theo đến sống tại Láng Hạ, Hà Nội.

Sự nghiệp

Khi còn thiếu niên Diễm Lộc đã bộc lộ năng khiếu chèo được chọn tham gia các hoạt động văn nghệ địa phương với vai diễn Xúy Vân. Khi Bộ Văn hóa tổ chức một lớp dạy chèo tại Gia Lâm trong 3 tháng, Diễm Lộc đã tham gia và được nghệ nhân Dịu Hương phát hiện tài năng. Sau khi nghe Diễm Lộc hát thử “Duyên phận phải chiều”, Dịu Hương và nhà viết kịch Lưu Quang Thuận đánh giá cao khả năng của bà. Năm 1956, Diễm Lộc được nghệ sĩ Lưu Quang Thuận tuyển về làm diễn viên cho đoàn chèo của Sở văn hóa Hà Nội. Năm 1957 Diễm Lộc được tuyển vào Đoàn Chèo Cổ Phong khi đoàn mới được thành lập, bà may mắn được đạo diễn Trần Huyền Trân tuyển vào vở Kim Nham, vở diễn chuẩn bị cho hoạt động ra mắt của Đoàn chèo, với sự chỉ dẫn của nghệ sĩ Dịu Hương, Diễm Lộc được đi diễn khắp Hà Nội với vai diễn Xúy Vân. Một thời gian sau, Diễm Lộc chuyển sang Đoàn 1 của Nhà hát Chèo Việt Nam, thời điểm này nghệ sĩ Trần Bảng đang cải biên lại vở Kim Nham để phù hợp với thời đại, phù hợp vai trò của phụ nữ trong thời đại mới. Tên vở Kim Nham cũng được ông đổi thành Xúy Vân. Trong những ngày đầu tại Nhà hát, bà luôn trang điểm kỹ chờ đợi cơ hội được đóng một vai chính. Nghệ sĩ nhân dân Trần Bảng sau này đã giao vai diễn Xúy Vân cho bà, sự thay đổi trong kịch bản khiến những kinh nghiệm diễn mà Diễm Lộc có được bấy nhiêu năm qua không còn phù hợp. Sự mới mẻ của kịch bản đã tạo ra cú sốc với khiến khán giả, một Xúy Vân khác hẳn với những Xúy Vân trước đây đã tạo cơ hội giúp Diễm Lộc nổi bật lên như một ngôi sao sáng trong làng Chèo thời bấy giờ. Vai diễn Xúy Vân đã đem về cho bà một huy chương vàng tại Hội diễn sân khấu năm 1962. Năm 1969, cuộc sống của Diễm Lộc có sự thay đổi khi bà ly hôn và một mình nuôi con. Năm 1986, dường như sự thành công của bà quá lớn, đã phần nào ảnh hưởng đến cơ hội và bước tiến của "một số cá nhân" nên bà đã nhận được quyết định nghỉ hưu non. Khoảng cuối thập niên 1990, Diễm Lộc bắt đầu tham gia đóng phim truyền hình.

Năm 2001, Diễm Lộc tham gia bộ phim điện ảnh truyền hình Nắng chiều của Đài truyền hình Việt Nam, với bộ phim này bà đã giành được giải Nữ diễn viên chính xuất sắc hạng mục Phim video tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13, lúc này, tuổi bà đã ngoài 60. Sau thành công này, bà tiếp tục tham gia một số vai phụ trong các phim truyền hình khác như Đường đời, Mùa lá rụng, Lều chõng...

Ngoài vai diễn Xúy Vân, Diễm Lộc còn là người sáng tạo hành động cài hoa lên tóc của Thị Mầu, các thế hệ nghệ sĩ sau này đã học theo bà thậm chí khiến động tác bị lạm dụng khi họ áp dụng với nhiều nhân vật nữ khác. Được các đồng nghiệp đánh giá là diễn viên có lối diễn tự nhiên, tác phong chuyên nghiệp, nắm rõ các bài diễn mà không dùng đến kịch bản. Khi câu lạc bộ những nghệ sĩ về hưu của Nhà hát Chèo Việt Nam được thành lập, Diễm Lộc cùng đồng nghiệp được mời đi diễn ở địa phương, dạy diễn xuất cho các đoàn và luyện thi tài năng trẻ.

Dù đã trở thành Nghệ sĩ ưu tú từ đợt phong danh hiệu đầu tiên năm 1984, nhưng phải đến năm 2015, ở độ tuổi 80 bà mới đăng ký xét duyệt danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân. Điều này cũng khiến thành viên hội đồng xét duyệt phải bất ngờ.

Giải thưởng

• 1962 - Hội diễn sân khấu - huy chương vàng tiết mục Xúy Vân giả dại
• 1984 - phong hiệu Nghệ sĩ ưu tú
• 2016 - phong hiệu Nghệ sĩ nhân dân
• 2001 - Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13 - Nữ diễn viên chính xuất sắc - phim Nắng chiều

Vai diễn

Vai diễn sân khấu nổi bật

• Chị Ba Đẹp trong Lọ nước thần
• Nàng Châu Long trong Lưu Bình Dương Lễ
• Thị Mầu trong Quan Âm Thị Kính
• Tấm trong Tấm Cám
• Chị Trúc trong Bên sông Trà Khúc
• Xúy Vân trong Kim Nham

Truyền hình

Năm	Tựa đề	Vai diễn	Đạo diễn	Định dạng	Chú thích
1996	Sinh ngày 2-9		Nguyễn Khải Hưng	Điện ảnh truyền hình
1999	Cầu vồng đi đón cơn mưa		Vũ Trường Khoa
1999	Đêm hội làng năm ấy		Trần Quốc Trọng
2000	Giếng làng		Mạc Văn Chung
2001	Nắng chiều	Bà Bơ	Hoàng Trần Doãn
	Mùa lá rụng	Bà Chí	Trần Quốc Trọng	Truyền hình ngắn tập
	Người dưng		Lê Lực	Điện ảnh truyền hình
	Cảnh sát hình sự (Từ đen đến trắng)		Nguyễn Khải Hưng	Truyền hình ngắn tập
2002	Một ngày của tổ trưởng		Trịnh Lê Phong	Điện ảnh truyền hình
	Đợi		Vũ Đình Thân
2004	Bảy ngày... làm vợ		Hữu Mười, Phạm Quang Xuân
	Lời thề cỏ non		Hoàng Lâm	Truyền hình ngắn tập
	Đường đời	Mẹ Hải	Trần Quốc Trọng, Trần Hoài Sơn	Truyền hình dài tập
2005	Dòng sông phẳng lặng	bà Tịnh Nhơn	Đỗ Đức Thành	Truyền hình ngắn tập
2006	Gió mùa thổi mãi		Trần Quốc Trọng
2007	Phóng viên thử việc
2008	Tết không chỉ có hoa đào		Bùi Tuấn Dũng
2010	Vệt nắng cuối trời	Bạch Yến	Trần Hoài Sơn	Truyền hình dài tập
2010	Lều chõng	bà Cống	Nguyễn Thanh Vân
2015	Màu của tình yêu	bà Kha	Mai Hồng Phong	Truyền hình ngắn tập

Tham khảo

Liên kết ngoài

• Nhớ lại những ký ức khi biểu diễn tại Pháp bên lề Hội nghị Paris.