Po Ladhuanpuguh
Po Ladhuanpuguh[1] (? - 1799) là lãnh tụ của tiểu quốc Panduranga từ 1793 đến 1799.
| Po Ladhuanpuguh | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chánh vương Panduranga Chánh trấn Thuận Thành | |||||||||||||||||
| Vua Panduranga | |||||||||||||||||
| Ủy trị | 1793 - 1799 | ||||||||||||||||
| Nhiếp chính | Po Saong Nyung Ceng (phó vương) | ||||||||||||||||
| Tiền nhiệm | Po Tisuntiraidapuran | ||||||||||||||||
| Kế nhiệm | Po Saong Nyung Ceng | ||||||||||||||||
| Thông tin chung | |||||||||||||||||
| Sinh | ? Băl Canar,  Panduranga | ||||||||||||||||
| Mất | 1799 Băl Canar, Panduranga | ||||||||||||||||
| An táng | Phan Rí Cửa | ||||||||||||||||
| Thê thiếp | ? | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tước hiệu | Thuận Thành trấn Thống nhung chưởng cơ | ||||||||||||||||
| Chính phủ | Panduranga | ||||||||||||||||
| Thân phụ | ? | ||||||||||||||||
| Thân mẫu | ? | ||||||||||||||||
Tiểu sử
sửaSau cuộc nổi dậy của anh em nhà Tây Sơn, lãnh thổ Panduranga trở thành bãi chiến trường của chúa Tây Sơn (đóng ở Quy Nhơn và chúa Nguyễn (đóng ở Gia Định). Năm 1793, chúa Nguyễn Ánh phái binh tiến đánh quân Tây Sơn đồn trú trên đất Panduranga, ngõ hầu làm giảm thiểu mối nguy cho thủ phủ Gia Định. Po Tisuntiraidapuran - nhân vật được nhà Tây Sơn giúp lên ngôi từ trước - bị bắt đem về Gia Định và khép án tử. Chúa Nguyễn lập Po Ladhuanpuguh (Nam sử gọi là Thôn-bá-hú hoặc Nguyễn Văn Hào / 阮文豪) thay thế, đồng thời phong Po Saong Nyung Ceng làm phó vương. Cả Po Ladhuanpuguh và Po Saong Nyung Ceng vốn chỉ là những phú nông không xuất thân vương tộc và đã tích cực dự vào cuộc kháng cự quân Tây Sơn.
Vào năm 1796, Po Chongchan - lãnh tụ Chăm được triều Tây Sơn ủng hộ - theo quân Tây Sơn tiến công Băl Canar nhưng bị Po Saong Nyung Ceng tạm thời đẩy lui; tháng 10 cùng năm có một người Chăm từng sống ở Kedah tên Tuan Phaow cùng một tù trưởng khác thừa dịp chúa Nguyễn bận công kích nhà Tây Sơn, xách động một cuộc bạo loạn nhằm khôi phục quyền tự trị hoàn toàn cho Panduranga, nhưng cũng bị Po Saong Nyung Ceng dẹp tan. Đến tháng 7 năm 1799, Po Ladhuanpuguh băng hà, nhờ vào uy tín sẵn có mà Po Saong Nyung Ceng được cử làm tân vương.
Xem thêm
sửaTham khảo
sửa- ^ “Lịch trình biến cố Champa theo niên đại” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2016.