Quan chế các triều đại quân chủ Việt Nam
Dưới đây là tổng quan hệ thống quan chế của các triều đại quân chủ tại Việt Nam. Do số lượng cũng như tên gọi của các chức quan có khác biệt ở mỗi triều đại, chỉ xin nêu ra những chức vị phổ biến (xuất hiện với cùng tên gọi và nhiệm vụ ở nhiều thời). Do có sự tương đồng cao độ giữa chế độ triều chính Trung Hoa và Việt Nam trong thời gian này nên cũng có thể tham khảo những thông tin dưới đây để có một góc nhìn tổng quát sơ lược về hệ thống quan lại các triều đình quân chủ Trung Hoa, cái gốc và hình mẫu mà hệ thống của Việt Nam đã mô phỏng.
Quan chế
sửaVăn giai
sửa1. Chánh nhất phẩm
- Tam công (tam thái): Thái sư, Thái phó, Thái bảo
2. Tòng nhất phẩm
- Thái tử thái sư, Thái tử thái phó, Thái tử thái bảo.
3. Chánh nhị phẩm
- Tam thiếu: Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo
4. Tòng nhị phẩm
- Lục bộ thượng thư: Lại bộ, Hộ bộ, Lễ bộ, Binh bộ, Công bộ, Hình bộ
- Thái tử thiếu sư, Thái tử thiếu phó, Thái tử thiếu bảo
5. Chánh tam phẩm
- Tông nhân phủ tông nhân lệnh
- Tả & hữu thứ tử
6. Tòng tam phẩm
- Thiên đô
- Lăng phó
- Tông nhân phủ tả & hữu tôn chính
- Tả & hữu dụ đức
7. Chánh tứ phẩm
- Tả & hữu trung doãn
- Tả & hữu xuân phường
8. Tòng tứ phẩm
- Tả & hữu Tán thiện
9. Chánh ngũ phẩm
- Ngũ tự khanh: Thái thường tự, Quang lộc tự, Thái bộc tự, Hồng lô tự, Thường bảo tự
- Thiêm sự
- Tri châu
10. Tòng ngũ phẩm
- Tả & hữu Thuyết thư tham nghị
11. Chánh lục phẩm
12. Tòng lục phẩm
- Tri phủ
13. Chánh thất phẩm
- Thập hữu tam đạo giám sát ngự sử
- Lục khoa đô cấp sự trung: Trung thứ khoa, Hải khoa, Đông khoa, Tây khoa, Nam khoa, Bắc Khoa (có đời đổi thành Lại khoa, Hộ khoa, Lễ khoa, Binh khoa, Hình khoa, Công khoa)
14. Tòng thất phẩm
- Điện tiền ti điền ngục sở tù ngục
- Tri châu
15. Chánh bát phẩm
- Man di phụ đạo ti phụ đạo chánh
- Điện tiền ti điền ngục sở điền ngục
- Cục chánh (Giám tuyên đạt, Thượng y,Ngự dụng)
16. Tòng bát phẩm
- Ngự sử đài chiếu khám điền nghĩa
- Giám bạ
- Tư thiên giám ngũ quan chánh
- Phủ uý
- Vệ uý
- Đô sự
- Điển bạ
- Tri bạ
- Đô quan
- Chủ sự
- Bào phó
- Điền sở
- Lục sự
17. Chánh cửu phẩm
- Đề khống
- Huấn đạo
- Giám hộ
- Giảng dụ
- Ngũ hình tư ngục sở ngục thừa
- Ngự sử đài án ngục sở ngục thừa
- Man di trưởng quan ti trưởng quan
18. Tòng cửu phẩm
- Độ tư (bến đò)
- Thị trưởng (các chợ)
- Thị bình (các chợ)
- Thự phó
- Tự chính (chùa)
- Quán sứ
Võ giai
sửa1. Chánh nhất phẩm
- Thái sư, Thái uý, Thái phó, Thái bảo
2. Tòng nhất phẩm
- Thiếu sư, Thiếu phó, Thiếu bảo
- Tả & hữu đô đốc
3. Chánh nhị phẩm
- Thiếu uý
- Đề đốc
- Đề lãnh
4. Tòng nhị phẩm
- Tả & hữu kiểm điểm
- Tả & hữu hiệu kiểm
- Tham đốc
5. Chánh tam phẩm
6. Tòng tam phẩm
7. Chánh tứ phẩm
8. Tòng tứ phẩm
9. Chánh ngũ phẩm
- Thiên hộ
10. Tòng ngũ phẩm
- Trung uý
- Trung thành binh mã lang tướng ty lang tướng
- Tả & hữu thiếu giám
11. Chánh lục phẩm
- Bách hộ
- Trung thành binh mã lang tướng ti phó tướng
12. Tòng lục phẩm
- Đề hạt
- Tả & hữu đề điểm
- Tả, hữu, tiền & hậu Phó lang tướng
- Thái quan thự thái quan chính
- Tả & hữu đề điểm
- Võ uý
13. Chánh thất phẩm
14. Tòng thất phẩm
- Vệ uý
15. Chánh bát phẩm
16. Tòng bát phẩm
- Phủ uý
Tham khảo
sửa- Phạm Văn Hảo, Võ Xuân Quế, Trần Đình Vĩnh, Lê Văn Trường & Hà Quang Năng 2007, Sổ tay từ ngữ lịch sử: Quan chế, Viện Khoa Học Xã hội Việt Nam - Viện Ngôn Ngữ Học, nxb Khoa Học Xã hội.