Tuồng cải lương
Dưới đây tường bày tuồng cải lương đã được chứng nhận trong trường kì lịch sử theo soạn giả và nhan đề.
- Anh hùng náo, hay Sở Vân cứu giá[1]
- Bao Công xử án anh em song sinh
- Chiếc hổ phù[a] (với Hoài Giao)
- Cưới vợ cho vua
- Đãi yến Đoàn Hồng Ngọc
- Giang sơn và mỹ nhân
- Hoa bướm ngày xưa
- Hoàng hậu không đầu
- Mạnh Lệ Quân
- Mai trắng se duyên
- Máu nhuộm chiến bào hồng
- Mặt trời đêm thế kỷ
- Nàng út trong ống tre
- Ngọc kỳ lân
- Ngũ biến báo phu cừu
- Ngũ Tiểu Thanh
- Phùng Bửu Sơn – Ngọc Quế Trang (với Đào Việt Anh)
- San hà xã tắc, hay Trảm Triệu Khải
- Thập tứ nữ anh hào
- Tiết Nhơn Quý
- Tiết Đinh San đại phá Tỳ Bàn San
- Tứ tuấn đăng khoa, hay Tứ tử đăng khoa
- Triệu Khuông Dẫn[b]
- Trưng nữ vương
- Vụ án Vương Ngọc Tuyền
- Xử án Phi Giao
- Bão táp một vương triều[d]
- Duyên chị tình em[e]
- Đồng tiền đẫm máu
- Lâu đài trên cát
- Lệnh truy nã
- Hoàng đế Lê Đại Hành
- Nghề nuôi quan
- Nỗi đau và năm tháng
- Oan hồn
- Sống để yêu thương
- Thần y Lê Hữu Trác
- Tiếng trống thành Đại La
- Tình không biên giới
- Tình sử hai vương triều (với Chu Thơm)
- Tử hình
- Vị ngọt cà na đắng
- Vụ án Mã Ngưu
- Vượt qua tâm bão
Lê Hoài Nở (Năm Nở)
sửa- Bao Công tra án Quách Hòe[f]
- Bao Công xử án Trần Thế Mỹ (với Thế Châu)
- Chiêu Quân cống Hồ
- Chuyện tình Lan và Điệp (với Thế Châu)
- Chung Vô Diệm (với Thế Châu)
- Đào Tam Xuân báo phu cừu
- Đường gươm Nguyên Bá (với Hoàng Việt)
- Lương Sơn Bá – Chúc Anh Đài
- Lưu Kim Đính (với Nhị Kiều)
- Lưu Minh Châu (với Thế Châu)
- Hạnh Nguyên cống Hồ, hay Nhị độ mai
- Hoa Mộc Lan[g]
- Khi rừng mới sang thu (với Quy Sắc)
- Ru em vào mộng, hay Hành khất đại hiệp
- Phàn Lê Huê
- Tái sanh duyên, hay Mạnh Lệ Quân
- Tây Thi (với Yên Lang)
- Thần nữ dâng Ngũ Linh Kỳ (với Thế Châu)
- Tiếng hạc trong trăng (với Yên Ba)
- Tiêu Anh Phụng[h]
- Tiếu ngạo giang hồ
- Tô Đắc Kỷ
- Trăng lên đỉnh núi
- Trầu cau
- Trúng độc đắc
- Anh hùng xạ điêu
- Chuyến xe hôn lễ (Hoa Phượng, Yên Ba)
- Con gái chị Hằng
- Đợi anh mùa lá rụng
- Hòn đảo Thần Vệ Nữ[i][2] (Hoa Phượng)
- Nửa đời hương phấn
- Chiều đông gió lạnh về (Hà Triều)
- Khói sóng Tiêu Tương (với Nhị Kiều)
- Mưa rừng
- Người cha tội lỗi
- Se cát biển Đông (Hoa Phượng, Tường Lâm)
- Sương khuya lạnh lùng (Hà Triều, Viễn Châu)
- Tấm lòng của biển
- Tần nương thất, hay Nỗi buồn con gái
- Thái hậu Dương Vân Nga[j] (Hoa Phượng, Chi Lăng, Hoàng Việt, Thể Hà Vân)
- Tuyệt tình ca, hay Ông cò quận 9 (Hoa Phượng, Ngọc Điệp)
- Bông hồng cài áo
- Bữa tiệc đầu người
- Con đường hạnh phúc
- Cô giáo Hiền
- Đứa con bất hạnh
- Giai nhân vườn hoa trắng
- Hắc y nữ hiệp
- Lấy chồng xứ lạ
- Lỡ bước sang ngang (với Thu An)
- Một trang tình sử
- Nàng là hoàng hậu
- Người chồng triệu phú
- Người đẹp Bạch Hoa thôn
- Người đẹp chiêu phu
- Nhạc suối hương rừng
- Nữ chúa về đêm
- Thảm kịch tuổi xanh
- Tìm lại tình thương
- Xanh xít đít đuôi, hay Vàng sáu bạc mười[k]
- Bến xưa
- Chiếc áo thiên nga
- Chiến binh (với Chu Lai)
- Dòng xoáy (với Bích Ngân)
- Kim Vân Kiều (với Hoa Hạ)
- Giấc mộng không tên
- Hoàng đế Quang Trung
- Sám hối
- Vương quyền (với Bích Ngân)
Huỳnh Thủ Trung (Tư Chơi)
sửa- Ái tình và huyết nhục
- Ái tình và nghĩa vụ
- Bác sĩ Thần Phương
- Ba ngọn đèn xanh
- Bên chiến lũy
- Bích Liên vương nữ
- Bên kia thành
- Cành hoa trước gió
- Cành vàng trong lửa đỏ
- Chuỗi hận ngày xuân
- Cõi lòng tan nát
- Cõi lòng thiếu phụ
- Cô gái Quảng Trị
- Đất nước lâm nguy
- Đêm tơ vương
- Đề Thám
- Độc Long lão hiệp
- Đôi Bạch Loan I-II
- Đội quân tình nguyện
- Giọt máu công nhân
- Giọt máu sông Hằng
- Gương quốc sĩ
- Hiệp khách xa trường
- Hội nghị nhị cường
- Hồng Châu nữ hiệp
- Long hình quái khách[l]
- Lửa thù
- Lưỡi bén hơn gươm
- Lưỡng long đại hiệp
- Lữ Thành Đồng
- Hỏa Sơn thần nữ (với Yên Lang)
- Huyết chiếu hận thù
- Máu kẻ thù
- Mộ cô Hồng, hay Tình trong suối lệ
- Mối tình tan vỡ, hay Hoàng tử lưng gù
- Ngày về của thương binh
- Ngũ Tử Tư quá quan
- Người cha tội ác
- Nữ thần trong động lửa I-II
- Ông Ba đập đá
- Phạm Lãi – Tây Thi
- Quan Công hiển thánh
- Sự chiến thắng của trái tim
- Tố nữ
- Trái tim không máu I-II
- Tráng sĩ Kinh Kha
- Trên hoang đảo
- Triều Tiên vong quốc sử I-II
- Trong khói lửa
- Tuổi thanh niên trong hai quan niệm
- Xâu chuỗi ngọc I-II-III
- Bên cầu dệt lụa[n]
- Bóng chim tăm cá
- Bọt biển
- Cánh buồm lửa (với Thiếu Linh)
- Chén trà của quỷ
- Chiếc lá giữa dòng
- Chuyện ba trái tim (với Thiếu Linh)
- Chuyện tình và tiền (với Thiếu Linh)
- Chuyện xóm mình (với Thiếu Linh)
- Con gái ma túy (với Thiếu Linh)
- Con trai người ăn mày (với Thiếu Linh)
- Dưới cầu than thở (với Thiếu Linh)
- Đôi mắt người xưa[o]
- Lệnh của bà (với Thiếu Linh)
- Kẻ sợ tình (với Thiếu Linh)
- Nát cánh phù dung (với Thiếu Linh)
- Ngã rẽ tâm tình
- Người dừng chân đêm mưa (với Thiếu Linh)
- Người mặt cháy
- Người thợ rừng (với Thiếu Linh, Lê Khanh, Mộc Linh)
- Người về từ cửa biển (với Thiếu Linh)
- Tiền rừng bạc biển (với Thiếu Linh)
- Tiếng trống Mê Linh
- Tình hận thâm cung (với Thiếu Linh)
- Tình xuân muôn thuở
- Bạch Xà đại náo Kim Linh tự
- Chung Vô Diệm
- Đại phá hồng thủy trận
- Đồ Lư công chúa[p]
- Lăng đèn Hàn Tố Mai
- Hoa Mộc Lan
- Lữ Bố ngộ Điêu Thuyền
- Giải cứu Bạch Trinh Nương
- Lương Ngọc – Hạnh Nguyên
- Lương Sơn Bá – Chúc Anh Đài
- Huyền thoại Bạch Tố Trinh
- Huyền thoại Hằng Nga
- Khuynh thế giai nhân
- Nhị nữ tầm phu
- Phạm Lãi biệt Tây Thi
- Sở Loan Kiều công chúa
- Thanh Xà – Bạch Xà
- Thủ lĩnh Bạch Yến San
- Tình tục duyên tiên
- Tiết Đinh San
- Xa phu đi xứ
Nguyễn Thành Châu (Năm Châu)
sửa- Anh hùng náo Tam Môn Giai, hay Sở Vân té lầu[1]
- Áo người quân tử[q]
- Bằng hữu binh nhung[r]
- Duyên chị tình em
- Đêm dài vô tận
- Đêm không ngày
- Đóa hoa rừng
- Giá trị và danh dự[s]
- Gió ngược chiều[t]
- Hàm Lệ thái tử[u]
- Hồn chinh phụ
- Huyền châu nữ
- Khi người điên biết yêu (với Trần Hữu Trang, Lê Hoài Nở)
- Miếng thịt người[v]
- Mộc Quế Anh
- Mộng hoàng công chúa
- Mổ tim Tỷ Can
- Ngao Sò Ốc Hến
- Ngọn cờ hiệp sĩ
- Nợ dâu
- Nước biển mưa nguồn
- Phũ phàng
- Sân khấu về khuya
- Tây Thi gái nước Việt
- Thôi Thử thí Tề Quân
- Tiếng nói trái tim
- Tố Hoa Nương
- Tội của ai
- Tơ vương đến thác[w]
- Tuyết băng và bạo lực
- Túy hoa vương nữ[x]
- Tư sinh tử
- Vợ và tình
- A Khắc Thiên Kiều, hay Người tình trên chiến trận (với Mộc Linh)
- Bão biển (với Yên Lang)
- Cây uyên ương (với Liên Tâm)
- Chiếc áo màu thiên thanh
- Cuốn theo chiều gió
- Dốc sương mù
- Gái bán bar (với Vân Hà)
- Lời từ tạ cuối cùng
- Kiếp nào có yêu nhau (với Hạnh Trung)
- Mùa xuân ngủ trong đêm (với Vân Hà)
- Người khách lạ, hay Quán liễu cầu khuya
- Người phu khiêng kiệu cưới (với Yên Lang)
- Người tình của Diễm
- Tâm sự loài chim biển (với Yên Lang)
- Thằng điên vùng Bến Hạ (với Yên Lang)
- Tình ngỡ đã phôi phai
- Tình thù rực nắng
- Trăm năm tình lỡ
- Trần Giã – Cẩm Giang
- Xin một lần yêu nhau
- Bao Công xử án Trần Thế Mỹ (với Hoàng Lan)
- Cánh chim bạt gió (với Thế Châu)
- Cung thương sầu giọt đắng
- Đôi mắt người xưa[y]
- Đường nào lên Thiên Thai (với Hoàng Lan)
- Đường về Vạn Kiếp (với Nguyễn Đạt)
- Gái điếm vợ hiền, hay Đời cô Hạnh
- Gánh hàng hoa
- Giấc mộng đêm xuân[3] (với Phi Hùng)
- Giấc mộng vương phi
- Gió bấc lạnh lùng
- Gió đưa cành liễu
- Gió hú đồi xa
- Giọt lệ tình
- Giọt mưa thu
- Hàn Tín – Lã Hậu (với Nguyễn Liên)
- Hoa cẩm chướng
- Hoa cỏ dại (với Hữu Tài)
- Hoa đồng cỏ nội (với Phương Ngọc)
- Hồng nhan đa truân
- Hương lúa tình quê (với Anh Tuyến)
- Huyền thoại một chuyện tình
- Kim Hồ Điệp (với Anh Tuyến)
- Kiếp phù dung
- Kỷ niệm đêm Giáng Sinh
- Làm dâu trăm họ (với Thế Châu)
- Lâm Sanh – Xuân Nương
- Lâu đài tình ái
- Lỡ chuyến đò thương
- Lỗi tình cố nhân (với Anh Tuyến)
- Lòng người bạc đen
- Lục Vân Tiên (với Thế Châu)
- Mạnh Lệ Quân (với Nguyễn Đạt)
- Mộng bá vương
- Mùa sen trắng nở (với Nguyễn Đạt)
- Mùa thu lá bay[z] (với Thế Châu)
- Một chút vấn vương
- Nắng sớm mưa chiều
- Người khách thương hồ
- Những đứa con lai, hay Kiếp hoa trong thời loạn (với Thanh Cao)
- Nửa đêm chợt tỉnh
- Qua cầu đắng cay (với Thế Châu)
- Sở Vân[1] (với Thế Châu)
- Từ bỏ chốn giang hồ (với Anh Tuấn)
- Tóc trắng mẹ bay
- Tâm sự cha tôi (với Thế Châu)
- Thạch Phá Thiên (với Nguyễn Đạt)
- Thanh Xà – Bạch Xà
- Trăng nước Lạc Dương thành
- Trăng rụng bến Từ Châu (với Anh Tuyến)
- Vầng trăng bên kia sông
- Vợ tạm chồng hờ (với Thế Châu)
- Vết thương kỷ niệm
- Vị đắng lá sầu đâu
- Yêu người say
- Bông sen trắng
- Cho đời soi gương
- Cửa chùa đẫm máu
- Đường trăng
- Lá chắn biên thùy
- Hẹn mùa chiến thắng
- Huyết thư và án tử
- Hừng đông
- Mùa xuân hai mươi
- Người giữ mộ
- Tiếng hát người yêu
- Thất trảm sớ
- Trăng mười sáu
- Vợ Việt Nam, hay Vòng tay người cũ
- Yêu anh từ độ ấy
- Về đất Kinh Châu (với Nam Sơn)
- Vòng cưới anh trao
- Xuân về trên đỉnh Mã Phi (với Minh Hải)
- Áo gấm khôi nguyên
- Cát Dung Phương Tử[ae] (Thiếu Linh, Thu An)
- Cầu gỗ Hoàng Mai thôn
- Đêm hờn cung lạnh (Thiếu Linh, Thu An)
- Đồ Bàn di hận (Thiếu Linh, Lê Khanh)
- Đường lên xứ Thái (Thiếu Linh, Mộc Linh)
- Hồi trống Vân Lâu
- Nẻo tắt Hoành Sơn
- Núi liễu sông bằng (Thiếu Linh, Mộc Linh)
- Nhan sắc Tần Phi
- Tình tráng sĩ (Thiếu Linh, Mộc Linh)
- Yêu người điên (Thiếu Linh, Thu An)
- Yêu là thoát tội (với Lê Chí Trung)
- Triệu Phi loạn Yên bang (Hoàng Song Việt hiệu đính)
- Ai điên ai tỉnh
- Bông ô môi
- Chiêu Quân cống Hồ (với Thể Hà Vân)
- Chuyện tình Hàn Mặc Tử
- Chuyện tình Lan và Điệp
- Con gái Hoa Mộc Lan (với Thể Hà Vân)
- Cô gái bán sầu riêng
- Đồ Lư công chúa (với Thể Hà Vân)
- Đời cô Nga
- Đức Phật Thích Ca
- Giọt máu chung tình (với Thể Hà Vân)
- Giọt máu quân vương
- Lá trầu xanh
- Lý Chơn Tâm cởi củi
- Hai nụ cười xuân
- Hoa Mộc Lan
- Nát cánh hoa rừng
- Người đẹp Trữ La thôn (với Thể Hà Vân)
- Nợ tình
- Phụng Kiều – Lý Đáng
- Phụng Nghi Đình
- Qua cơn ác mộng
- Quân vương và thiếp
- Sau bức màn nhung
- Tây du ký truyền kỳ
- Tình mẫu tử
- Tố Hoa Nương
- Vú sữa đầu mùa
- Xử án Bàng quý phi
Tham khảo
sửa
Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Tuồng cải lương.
Cước chú
sửa- ^ Nguyên tác Quách Mạt Nhược
- ^ Còn gọi Tống Thái Tổ túy sát Trịnh Ân, Đào Tam Xuân loạn trào, Nhất tiễn hạ song điêu, Lăng đèn Hàn Tố Mai, Trảm Trịnh Ân
- ^ Nguyên tác Tình sử Loa thành của Lộng Chương
- ^ Nguyên tác Hoàng Quốc Hải
- ^ Nguyên tác Nguyễn Thành Châu
- ^ Kí danh Hoàng Loan
- ^ Kí danh Hoàng Loan
- ^ Kí danh Hoàng Loan
- ^ Αλέξης Πάρνης, Το νησί της Αφροδίτης, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη, Ελληνική Δημοκρατία, 24/01/1963
- ^ Nguyên tác Trúc Đường
- ^ Cinq-six dix-douze
- ^ Nguyên tác Lý Ngọc Hưng
- ^ Nguyên tác Hoàng Yến
- ^ Nguyên tác Thế Châu
- ^ Nguyên tác Ngọc Linh
- ^ Nguyên tác La Thông tảo Bắc
- ^ Chính nhân quân tử
- ^ Tam kiếm khách
- ^ Le Cid
- ^ Ruy Blas
- ^ Nguyên tác Hamlet, chơi chữ "hamlet" và "hàm-lệ" (chàng mắc oán)
- ^ Lão lái thương phường Venise
- ^ Trà hoa nữ
- ^ Marie Tudor
- ^ Nguyên tác Ngọc Linh
- ^ Nguyên tác Hải âu phi xứ (海鷗飛處) của Quỳnh Dao
- ^ Nguyên tác Quỳnh Dao
- ^ Nguyên tác Người vợ hai lần cưới của An Khê Nguyễn Bính Thinh
- ^ Nguyên tác Đào Tấn
- ^ Nguyên tác Alexandre Dumas (fils)
- ^ Yokichi Masako
- ^ Nguyên tác Đào Tấn
Chú thích
sửa- ^ a b c Sở Vân té lầu : Tuồng hát cải lương, 1928
- ^ Το νησί της Αφροδίτης - Πάρνης Αλέξης - 1962-1963 Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος 1 2
- ^ Công diễn tuồng Giấc mộng đêm xuân
- ^ NSND Hồng Vân & NSƯT Kim Tử Long xúc động nhớ cố nghệ sĩ Minh Phụng - KUVV4
Liên kết
sửaTài liệu
sửa- Lê Dân, Người đẹp màn bạc Việt một thời, Thanhnien Online, 6 tháng 3 năm 2013.
- Lê Quang Thanh Tâm, Điện ảnh miền Nam trôi theo dòng lịch sử, NXB Văn Hóa Văn Nghệ TPHCM, Sài Gòn, 2015.
- Phạm Công Luận, Hồi ức, sưu khảo, ghi chép về văn hóa Sài Gòn, Nhà sách Phương Nam & Nhà xuất bản Thế Giới, Sài Gòn, 2016–2022.
- Max Hastings, Vietnam : An Epic Tragedy, 1945 - 1975, Harper Perennial, New York City, October 15, 2019.
- 馬克斯‧黑斯廷斯（原文作者），譚天（譯者），《越南啟示錄1945-1975：美國的夢魘、亞洲的悲劇》（上、下冊不分售），八旗文化，臺北市，2022/04/08。
Tư liệu
sửa| Thất hài đế |
|---|
| Hoàng Mai | Khả Năng | Thanh Việt | Tùng Lâm | Thanh Hoài | Phi Thoàn | Văn Chung | Văn Hường | La Thoại Tân | Xuân Phát |