Văn-thù-sư-lợi

Là một vị Bồ Tát tượng trưng cho trí huệ, một trong những vị Bồ Tát quan trọng của Phật giáo. Lần đầu tiên người ta nhắc đến Văn-thù trong tác phẩm Văn-thù-sư-lợi căn bản nghi quỹ
(Đổi hướng từ Văn Thù)

Văn-thù-sư-lợi (zh. 文殊師利, sa. mañjuśrī) là tên dịch theo âm, thường được gọi tắt là Văn-thù, dịch nghĩa là Diệu Đức (zh. 妙德), Diệu Cát Tường (zh. 妙吉祥), cũng có lúc được gọi là Diệu Âm (zh. 妙音), dịch từ tên tiếng PhạnMañjughoṣa, là một vị Bồ Tát tượng trưng cho trí huệ, một trong những vị Bồ Tát quan trọng của Phật giáo. Lần đầu tiên người ta nhắc đến Văn-thù trong tác phẩm Văn-thù-sư-lợi căn bản nghi quỹ (sa. ārya-mañjuśrī-mūlakalpa) ở thế kỉ thứ 4. Tranh tượng trình bày Văn-thù với lưỡi kiếm và kinh Bát-nhã-ba-la-mật-đa, được vẽ khoảng ngang đầu. Người ta xem đó là biểu tượng trí huệ phá đêm tối của Vô minh. Về sau chúng ta thường thấy Văn-thù cưỡi trên một con sư tử.

Điêu khắc Văn Thù Bồ Tát ở chùa Quan Âm và Hội quán Ôn Lăng thuộc Quận 5, TP.HCM
Văn-thù-sư-lợi
Mañjuśrī, Nhà Pala, Ấn Độ, thế kỷ 9.
Tên tiếng Trung
Tiếng Trung文殊
Tên tiếng Trung thay thế
Phồn thể文殊師利
Giản thể文殊师利
Tên tiếng Trung thay thế thứ 2
Phồn thể文殊師利菩薩
Giản thể文殊师利菩萨
Nghĩa đenManjusri Bodhisattva
Tên Tây Tạng
Chữ Tạng འཇམ་དཔལ་དབྱངས།
Tên tiếng Việt
Chữ Quốc ngữVăn-thù-sư-lợi
Tên tiếng Thái
Tiếng Tháiพระมัญชุศรีโพธิสัตว์
Tên tiếng Triều Tiên
Hangul
문수보살
Hanja
文殊師利
Tên tiếng Mông Cổ
Kirin Mông CổЗөөлөн эгшигт
Chữ Mông Cổ ᠵᠦᠭᠡᠯᠡᠨ ᠡᠭᠰᠢᠭᠲᠦ
Tên tiếng Nhật
Kanji文殊, 文殊師利
Tên tiếng Tamil
Tamilமஞ்சுசிறீ
Tên tiếng Phạn
PhạnMañjuśrī
Tên tiếng Bengal
Bengalমঞ্জুশ্রী
Tên tiếng Nepal
Nepalमञ्जुश्री

Lịch sử

sửa

Trong Phật giáo Tây Tạng, các vị luận sư xuất sắc như Tông-khách-ba thường được xem là hiện thân của Văn-thù (Châu-cô). Dưới tên Diệu Âm (zh. 妙音),"Người với tiếng nói êm dịu", Văn-thù Bồ Tát thường được tán tụng trước khi hành giả nghiên cứu kinh điển, nhất là kinh điển thuộc hệ Bát-nhã-ba-la-mật-đa và học thuyết của Trung quán tông. Văn-thù là vị Bồ Tát tượng trưng cho kinh nghiệm giác ngộ, đạt được bằng phương tiện tri thức.

Văn-thù cũng xuất hiện dưới dạng một Thần thể (sa. iṣṭadevatā, sādhita, bo. yidam) phẫn nộ, có tên gọi là Diêm-mạn-đức-ca –"Người chiến thắng tử thần"(sa. yamāntaka), có dạng vị thần mang đầu bò. Dạng này là Thần thể quan trọng của phái Cách-lỗ tại Tây Tạng.

Theo truyền thống Phật giáo Trung Quốc, Văn-thù được Phật Thích-ca đích thân giao phó việc truyền bá Phật pháp tại đây và Ngũ Đài sơn chính là nơi Bồ Tát thuyết pháp. Vì vậy, Ngũ Đài sơn cũng được xem là trụ xứ của Văn-thù (xem Tứ đại danh sơn). Một thuyết khác bảo rằng, Bồ Tát đã từng xuất hiện tại Trung Quốc trong thế kỉ 1, đời Hán Minh Đế. Câu niệm danh hiệu của vị bồ tát này là:"Nam mô Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát".

Xuất hiện trong Tây du ký

sửa
  • Hồi 23: Tam Tạng không quên đạo, tứ thánh thử lòng thiền
  • Hồi 39:
  • Hồi 77:

Hình ảnh

sửa

Tham khảo

sửa
  • Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-Guang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
  • Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.

Liên kết ngoài

sửa
Bảng các chữ viết tắt
bo.: Bod skad བོད་སྐད་, tiếng Tây Tạng | ja.: 日本語 tiếng Nhật | ko.: 한국어, tiếng Triều Tiên |
pi.: Pāli, tiếng Pali | sa.: Sanskrit संस्कृतम्, tiếng Phạn | zh.: 中文 chữ Hán