Tiếng Ewondo

Tiếng Ewondo
	Kolo
Khu vực	Cameroon
Tổng số người nói	580.000
Phân loại	Niger-Congo Đại Tây Dương-Congo Benue–Congo Nam Bantoid Bantu (Khu A) Tiếng Beti Tiếng Ewondo; ; ; ; ; ;
Mã ngôn ngữ
ISO 639-2	ewo
ISO 639-3	ewo
Glottolog	ewon1239
Guthrie code	A.72

Tiếng Ewondo hoặc Kolo là ngôn ngữ của người Ewondo (chính xác hơn là Beti be Kolo hoặc đơn giản là Kolo-Beti) của Cameroon. Ngôn ngữ này có 577.700 người bản ngữ vào năm 1982. Ewondo là ngôn ngữ thương mại. Các phương ngữ bao gồm Badjia (Bakjo), Bafeuk, Bamvele (Mvele, Yezum, Yesoum), Bane, Beti, Enoah, Evouzok, Fong, Mbida-Bani, Mvete, Mvog-Niengue, Omvang, Yabek, Yabek Những người nói tiếng Ewondo sống chủ yếu ở Vùng Trung tâm của Cameroon và mạn bắc của phân khu Océan ở Vùng Nam.

Ewondo là một ngôn ngữ Bantu. Nó là một phương ngữ tiếng Beti (Yaunde-Fang) và dễ thông hiểu với các tiếng: Bulu, Eton và Fang.

Vào năm 2011, có một mối lo ngại giữa các nhà ngôn ngữ học người Cameroon rằng ngôn ngữ này đã bị người Pháp thay thế ở nước này.

Bảng chữ cái sửa

Bảng chữ cái tiếng Ewondo
Chữ hoa
A	B	D	Dz	E	Ə	Ɛ	F	G	Gb	H	I	K	Kp	L	M	Mb	Mgb	Mv	N	Nd	Ndz	Ng	Ny	Ŋ	O	Ɔ	P	R	U	T	S	V	W	Y	Z
Chữ thường
a	b	d	dz	e	ə	ɛ	f	g	gb	h	i	k	kp	l	m	mb	mgb	mv	n	nd	ndz	ng	ny	ŋ	o	ɔ	p	r	u	t	s	v	w	y	z
Âm vị
a	b	d	d͡z	e	ə	ɛ	f	ɡ	ɡ͡b	h	i	k	k͡p	l	m	m͡b	mɡ͡b	ɱ͡v	n	n͡d	nd͡z	ŋ͡ɡ	ɲ	ŋ	o	ɔ	p	r	u	t	s	v	w	j	z

^[3] Các thanh được biểu thị bằng dấu phụ trên nguyên âm:

Thanh cao được biểu thị bằng một dấu sắc: á é ə́ ɛ́ í ó ɔ́ ú;
Thanh trung được biểu thị bằng một dấu nguyên âm dài: ā ē ə̄ ɛ̄ ī ō ɔ̄ ū;
Thanh thấp, thanh thường xuyên nhất, được biểu thị bằng sự vắng mặt của dấu phụ: a e ə ɛ i o ɔ u;
Thanh thăng được biểu thị với một dấu mũ ngược: ǎ ě ə̌ ɛ̌ ǐ ǒ ɔ̌ ǔ;
Thanh giáng được biểu thị bằng dấu mũ: â ê ə̂ ɛ̂ î ô ɔ̂ û.

Ví dụ sửa

Ngày = Yób
Mặt đất = Sî
Đàn ông = Fàm
Phụ nữ = Minînga (số nhiều: Bininga)
Đứa trẻ = Môngö (số nhiều: Böngö)
Chúa = Zambà
Lửa = Ndûan
Nước = Məndím
Nhà = Ndá
Con đường = Ndzón
Tiệc, nhảy múa = AbÓk (số nhiều: Mebók)
Tình yêu = Eding
Câu hỏi = Medzó (lẻ: Adzó)
Da = Ekôb
Đầu = Nlô
Tay = Wò (số nhiều: Mò)
Chân = AkÖl (số nhiều: MekÖl)

Theo số lượng sửa

Fóg
Bãh
Lãh
Ngnĩnn
Tán
Samaṅ
Zamgbwal
MwÔm
Ebul
Awóm

20: Mewóm mebãh

100: Ntét

500: Mintét mitáṅ

1.000: Tóyina

6.000: Tóyina Isamań

Xem thêm sửa

Tiếng Ewondo phổ thông

Tham khảo sửa

^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Ewondo”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Jouni Filip Maho, 2009. New Updated Guthrie List Online
^ Owona, Antoine (2004). L’orthographe harmonisée de l’ewondo. Université de Yaoundé.

Liên kết ngoài sửa

[Glottolog-1] Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Ewondo”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.

[Guthrie-2] Jouni Filip Maho, 2009. New Updated Guthrie List Online

[3] Owona, Antoine (2004). L’orthographe harmonisée de l’ewondo. Université de Yaoundé.

[1]

[2]

[3]