Tiếng Đông Hương
tiếng Mông Cổ được nói bởi người Đông Hương ở tây bắc Trung Quốc
(Đổi hướng từ Tiếng Santa)
Tiếng Đông Hương (giản thể: 东乡语; phồn thể: 東鄉語; Hán-Việt: Đông Hương ngữ; bính âm: Dōngxiāng yǔ), còn gọi là tiếng Santa, là một ngôn ngữ Mongol, bản ngữ của người Đông Hương, nói ở Tây Bắc Trung Quốc.
| Tiếng Đông Hương | |
|---|---|
| Tiếng Santa | |
| Santa لھجکءاءل | |
| Sử dụng tại | Trung Quốc |
| Khu vực | Cam Túc (chủ yếu ở Châu tự trị dân tộc Hồi Lâm Hạ) và Tân Cương (Châu tự trị dân tộc Kazakh Ili)[1] |
| Tổng số người nói | 200.000 (2007) |
| Phân loại | Mongol
|
| Hệ chữ viết | Ả Rập, Latinh |
| Mã ngôn ngữ | |
| ISO 639-3 | sce |
| Glottolog | dong1285[2] |
| ELP | Dongxiang |
Phương ngữ sửa
Tiếng Đông Hương không có phương ngữ, nhưng bao gồm ba thổ ngữ là Tỏa Nam Bá (khoảng 50% tổng số người nói), Uông Gia Tập (khoảng 30% tổng số người nói), Tứ Giáp Tập (khoảng 20% tổng số người nói).
Âm vị học sửa
Trừ số nhỏ trường hợp, tiếng Đông Hương không có hài hoà nguyên âm.
Phụ âm sửa
Tiếng Đông Hương có 29 phụ âm:[3]
| Đôi môi | Môi răng | Chân răng | Quặt lưỡi | Vòm | Ngạc mềm | Lưỡi gà | Thanh hầu | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tắc | thường | p | t | k | q | ||||
| bật hơi | pʰ | tʰ | kʰ | qʰ | |||||
| Xát | vô thanh | f | s | ʂ | ɕ | x | h | ||
| hữu thanh | ʐ | ʁ | |||||||
| Tắc xát | thường | t͡s | t͡ʂ | t͡ɕ | |||||
| bật hơi | t͡sʰ | t͡ʂʰ | t͡ɕʰ | ||||||
| Mũi | m | n | ŋ | ||||||
| Tiếp cận | w | l | j | ||||||
| Rung | r | ||||||||
Nguyên âm sửa
Tiếng Đông Hương có 7 nguyên âm.[3] Khác mấy ngôn ngữ Mongol lân cận, nó không có sự hài hoà nguyên âm hay sự phân biệt độ dài nguyên âm.
| Trước | Giữa | Sau | |||
|---|---|---|---|---|---|
| thường | quặt lưỡi | không làm tròn | làm tròn | ||
| Đóng | i | ɯ | u | ||
| Vừa | ə | ɚ | o | ||
| Mở | ɑ | ||||
Số đếm sửa
| Số đếm | Tiếng Mông Cổ cổ điển | Tiếng Đông Hương |
|---|---|---|
| 1 | nigen | niy |
| 2 | qoyar | ghua |
| 3 | ghurban | ghuran |
| 4 | dorben | jieron |
| 5 | tabun | tawun |
| 6 | jirghughan | jirghun |
| 7 | dologhan | dolon |
| 8 | naiman | naiman |
| 9 | yisun | yysun |
| 10 | arban | haron |
Tham khảo sửa
- ^ Bao (2006).
- ^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Dongxiang”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ^ a b Field (1997), tr. 37.
Thư mục sửa
- Bao, Saren (包萨仁) (2006), 从语言接触看东乡语和临夏话的语序变化 [Sequential Changes in Dongxiang Language and Linxia Dialects from the View of Linguistic Contact], Journal of the Second Northwest University for Nationalities (Social Science Edition) (2), ISSN 1008-2883, Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 7 năm 2011
- Cheng, Joyce (10 tháng 5 năm 2013), “Dongxiang – people of the northwest”, GBTIMES, Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 4 năm 2016
- Field, Kenneth Lynn (1997), A grammatical overview of Santa Mongolian (PDF), PhD dissertation, University of California, Santa Barbara
- People's Daily (8 tháng 8 năm 2012), Chinese Ethnic Groups：东乡族（Dōngxiāng zú ）The Dongxiang ethnic minority, truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2016
Đọc thêm sửa
- Baker, Craig (tháng 4 năm 2000), The Dongxiang Language and People (PDF), truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2016
- Chuluu, Üjiyediin (Chaolu Wu) (tháng 11 năm 1994), Introduction, Grammar, and Sample Sentences for Dongxiang (PDF), SINO-PLATONIC, Philadelphia, PA: University of Pennsylvania
- Jorigt, G.; Stuart, Kevin (1998), “Problems Concerning Mongolian Case”, Central Asiatic Journal, Harrassowitz Verlag, 42 (1): 110–122, JSTOR 41928140
- Kim, Stephen S. (2003), “Santa”, trong Janhunen, Juha (biên tập), The Mongolic Languages, Routledge Language Family Series, tr. 346–363, ISBN 978-0-203-98791-9
- Ma, Guozhong (马国忠) (2001), 东乡语汉语词典 [Dongxiang-Chinese Dictionary], Lanzhou: Gansu Nationalities Publishing House (甘肃民族出版社), ISBN 978-7-5421-0767-1
- Wei, Li Xue; Stuart, Kevin (1989), “Population and Culture of the Mongols, Tu, Baoan, Dongxiang, and Yugu in Gansu”, Mongolian Studies, Mongolia Society, 12 (The Owen Lattimore Memorial Issue): 71–93, JSTOR 43194234