Quốc vương Campuchia

bài viết danh sách Wikimedia
(Đổi hướng từ Vua Campuchia)

Quốc vương Campuchia (tiếng Khmer: ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា, Preah Mohaksat nei Preah Reacheanachak Kampuchea, tiếng Pháp: Roi du Cambodge, hay thông dụng là Vua Campuchia) là quân chủnguyên thủ quốc gia Vương quốc Campuchia. Quyền lực của quốc vương Campuchia ngày nay chỉ giới hạn ở một số mang tính tượng trưng, chủ yếu dựa trên hình thức và sự tôn trọng. Quốc vương là đại diện cho hòa bình, sự ổn định và thịnh vượng cho dân tộc Khmer. Từ năm 1993, Quốc vương Campuchia là một chức vị quân chủ bầu cử, đưa Campuchia trở thành một trong số ít các quốc gia có nền quân chủ tuyển cử trên thế giới. Nhà vua được Hội đồng Tôn vương bầu chọn trong số các thành viên nam trên 30 tuổi của vương tộc Norodom và Sisowath.

Quốc vương của Campuchia
ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា
Roi du Cambodge
Đương nhiệm
Norodom Sihamoni
từ 14 tháng 10, 2004
Chi tiết
Quân chủ đầu tiênSoma
Hình thànhThế kỷ thứ nhất
24 tháng 9 năm 1993 (1993-09-24) (phục tịch)
Bãi bỏ18 tháng 3, 1970
Dinh thựVương cung Campuchia (cung điện chính)
The Royal Residence (cung điện thứ)

Websitenorodomsihamoni.org

Vai trò sửa

Hiến pháp của Campuchia năm 1993 quy định vai trò của nhà vua là chủ yếu theo nghi lễ. Theo đó, nhà vua sẽ trị vì, nhưng không cai trị,[1] đồng thời là biểu tượng của sự thống nhất và kế thừa của quốc gia.[2]

Nhà vua thực hiện các chức năng quan trọng của nhà nước theo yêu cầu của hiến pháp. Điều này bao gồm nhưng không giới hạn ở:

Nhà vua cũng hoàn thành các vai trò khác không được đề cập rõ ràng trong hiến pháp với tư cách là người đứng đầu nhà nước, ví dụ, chủ trì các sự kiện có ý nghĩa quốc gia[17] bao gồm các nghi lễ tôn giáo và truyền thống không thể thiếu đối với dân tộc Khmer,[18] hoạt động nhân đạo và từ thiện,[19] và đại diện cho Campuchia ở nước ngoài khi thực hiện các chuyến thăm chính thức ở nước ngoài.[20]

Bộ Vương thất sửa

Bộ Cung điện Vương thất, hiện đang được giám sát bởi Bộ trưởng Kong Sam Ol kết hợp với Hội đồng Tư vấn Quyền riêng tư tối cao, đứng đầu là Vương tử cùng cha khác mẹ của Hoàng thân Norodom Ranariddh hỗ trợ và tư vấn cho nhà vua.

Danh sách quân chủ Campuchia trong lịch sử sửa

Campuchia (68-1431) sửa

Vương quốc Phù Nam (68-627) sửa

STT Tên hiệu Tên khác Cai trị
01 Soma Liễu Diệp (柳葉)[21]
Neang Neak
thế kỷ thứ 1
02 Kaundinya I Hỗn Điền (混填)[21]
Preah Tong
68-sau thế kỷ 1
03 không xác định sau thế kỷ thứ 2
04 Hun Pan-huang Hỗn Bàn Huống (混盤況)
05 Pan-Pan Bàn Bàn (盤盤) đầu thế kỷ thứ 3
06 Srei Meara Phạm Sư Mạn (范師蔓) khoảng 205-225
07 không xác định Phạm Kim Sinh (范金生) khoảng 225
08 Phạm Trường (范長) khoảng 225-khoảng 240
09 Phạm Tầm (范尋) khoảng 240-khoảng 287
10 không xác định sau thế kỷ thứ 3
11 Trúc Chiên Đàn (竺旃檀) thế kỷ thứ 4
12 không xác định
13 Kaundinya II Kiều Trần Như (僑陳如) Không rõ-434
14 Srindravarman I Trì Lê Đà Bạt Ma (持梨陀跋摩) 434-435
15 không xác định không xác định không xác định
16
17 Jayavarman Kaundinya Xà Gia Bạt Ma (闍耶跋摩) 484-514
18 Rudravarman Lưu Đà Bạt Ma (留陁跋摩) 514
Chiến tranh Phù Nam - Chân Lạp: 550-627
19 Pvirakvarman I không xác định 550-600
20 Mahendravarman I không xác định khoảng 600-615
21 Nteractvarman I không xác định khoảng 615-627

Vương quốc Chân Lạp (550-802) sửa

STT Tên hiệu Tên khác Cai trị
Shruta Varman 550-555
Shreshtha Varman II 555-560
Vira Varman 560-575
Kambuja-raja Lakshmi (nữ vương) 575-580
22 Bhavavarman I Bhavavarman 580
23 Mohendravarman Chet Sen 600-616
24 Isanavarman I Isanavarman 616-635
25 Bhavavarman II Bhavavarman 639-657
26 Jayavarman I Jayavarman 657-681
27 Nữ vương Jayadevi Jayadevi 681-713

Đế chế Khmer (802-1431) sửa

STT Tên hiệu Tên khác Cai trị
28 Jayavarman II Jayavarman 802–835
29 Jayavarman III Jayavarthon 835–877
30 Indravarman I Indravarman 877–889
31 Yasovarman I Yasovarthon 889–900
32 Harshavarman I Harshavarman 900–925
33 Ishanavarman II Isanavarman 925–928
34 Jayavarman IV Jayavarman 928–941
35 Harshavarman II Harshavarman 941–944
36 Rajendravarman I Rajedravarman 944–968
37 Jayavarman V Jayavarman 968–1001
38 Udayadityavarman I Udayadityavarman 1002
39 Jayavirahvarman Jayavirahvarman 1002–1006
40 Suryavarman I Suryavarman 1006–1050
41 Udayadityavarman II Udayadityavarman 1050–1066
42 Harshavarman III Harshavarman 1066–1080
43 Nripatindravarman Nripatindravarman 1080–1113
44 Jayavarman VI Jayavarman 1080–1107
45 Dharanindravarman I Dharanindravarman 1107–1113
46 Suryavarman II Suryavarman 1113–1150
47 Dharanindravarman II Dharanindravarman 1150–1156
48 Yasovarman II Yasovarman 1156–1165
49 Tribhuvanadityavarman Tribhuvanadityavarman 1165–1177
Champa xâm lược: 1177–1181
50 Jayavarman VII Jayavathon 1181–1218
51 Indravarman II Indravarman 1218–1243
Vương quốc Sukhothai thành lập, tách ra từ một chư hầu Lavo của đế chế Khmer Angkor năm 1238.
52 Jayavarman VIII Jayavarman 1243–1295
53 Indravarman III Srei Indravarman 1295–1307
54 Indrajayavarman Srei Jayavarman 1307–1327
55 Jayavarman IX Jayavama Borommesvarah / Jayavarman Parameshwara 1327–1336
56 Trasak Paem Ponhea Chey 1336–1340
57 Nippean Bat Ponhea Kreak 1340–1346
58 Sithean Reachea Sidhanta Raja 1346–1347
59 Lompeng Reachea Trosok Peam / Ponhea Chey / Sri Lampang Paramaraja 1347–1352
Xiêm xâm lấn: 1352–1357
60 Soryavong Soryavong 1357–1363
61 Borom Reachea I Borommarama 1363–1373
62 Thomma Saok Thomma Saok 1373–1393
Xiêm xâm lấn: 1393 (5 tháng).
63 In Reachea Pnhea Prek 1394-c1421
64 Barom Reachea II Ponhea Yat 1405–1431

Vương quốc Campuchia (1431-1863) sửa

Triều đại Chaktomuk (1431-1525) sửa

Tên hiệu Chân dung Tên khác Cai trị
Ponhea Yat
ពញាយ៉ាត
  Ponhea Yat
ពញាយ៉ាត
1431 - 1463
Noreay Reameathiptei
នរាយ រាមាធិបតី
  Noreay Reachea
នរាយណ៍រាជាទី១ទ
1463 - 1469
Reachea Reameathiptei
រាជា រាមាធិបតី
  Srei Reachea
ស្រីរាជា
1469 - 1475
Srei Soriyotei II
ស្រីសុរិយោទ័យទី២
  Rajadhiraja 1472 - 1475
Thommo Reachea tôi
ធម្មោ រាជា ទី១
  Dharmarajadhiraja 1476 - 1504
Srei Sukonthor
ស្រីសុគន្ធធោ
  Damkhat Sukonthor 1504 - 1512

Nội chiến Campuchia: Chiến tranh Chan Raja và Sdech Kan: 1516-1525

Triều đại Longvek (1525-1594) sửa

Tên hiệu Chân dung Tên khác Cai trị
Srei Chettha
ស្រីជេដ្ឋា
  Sdach Korn
ស្ដេចកន
1512 - 1521
Ang Chan I
អង្គចន្ទទី១
  Ponhea Chan
ពញាចន្ទ
1516 - 1566
Barom Reachea I
បរមរាជា​ ទី១
  Satha Mahindharaja 1566 - 1576
Satha I
សត្ថាទី១
  Barom Reachea IV
បរមរាជា
1576 - 1584
Chey Chettha I
ជ័យជេដ្ឋា ទី១
  Chey Chettha
ជ័យជេដ្ឋា
1584 - 1594

Triều đại Srei Santhor (1594-1620) sửa

Tên hiệu Chân dung Tên khác Cai trị
Preah Ram I
ព្រះរាម ទី១
  Reamea Cheung Prey
រាមាជើងព្រៃ
1594 - 1596
Preah Ram II
ព្រះរាម ទី២
  Keo Ban On 1596 - 1597
Barom Reachea II
បរមរាជា ទី២
  Ponhea Ton
ពញាតន់
1597 - 1599
Barom Reachea III
បរមរាជា ទី៣
  Ponhea An
ពញាអន
1599 - 1600
Kaev Hua I
កែវហ៊្វាទី១
  Ponhea Nhom
ពញាញោម
1600 - 1603
Barom Reachea IV
បរមរាជា ទី៤
  Srei Soriyopor
ស្រីសុរិយោពណ៌
1603 - 1618

Triều đại Oudong, Thời kỳ Trung cổ của Campuchia, 1620-1863) sửa

Name Portrait Personal Name Reign
Chey Chettha II
ជ័យជេដ្ឋាទី២
  1618 – 1628
Outey Reachea I
ឧទ័យរាជាទី១
  Outey
ឧទ័យ
1628 – 1642
Thommo Reachea II
ស្រីធម្មរាជាទី២
  Ponhea To
ពញាតូ
1628 – 1631
Ang Tong Reachea
អង្គទងរាជា
  Ponhea Nou
ពញានូ
1631 – 1640
Batom Reachea
បទុមរាជា
  Ang Non
អង្គនន់
1640 – 1642
Reameathiptei I
រាមាធិបតីទី១
  Ponhea Chan
ពញាចន្
1642 – 1658
Barom Reachea V
បុរមរាជា ទី៥
  Ang So
អង្គសូរ
1658 – 1672
Chey Chettha III
ជ័យជេដ្ឋា ទី៣
  1672 – 1673
Preah Keo II
ព្រះកែវហ៊្វាទី២
  Ang Chee
អង្គជី
1673 – 1674
Batom Reachea III
បទុមរាជាទី៣
  Ang Nan 1674
Chey Chettha IV
ជ័យជេដ្ឋា ទី៤
  Ang Sor 1675 – 1695, 1696 – 1699, 1700 – 1702 and 1703 – 1706
Outey I
ឧទ័យទី១
  Ang Yong
អង្គយ៉ង
1695 – 1696
Barom Reameathiptei
បរម រាមាធិបតី
  Ang Em 1699 – 1700 and 1710 – 1722
Thommo Reachea III
សេដ្ឋា ទី២
  Ang Tham 1702 – 1703, 1706 – 1709 and 1736 – 1747
Satha II
សេដ្ឋា ទី២
  Ang Chey
អង្គជ័យ
1722 – 1736 and 1749
Thommo Reachea IV
ស្រីធម្មរាជា
  Ang Em
អង្គឯម
1747
Reameathiptei III
រាមាធិបតីទី៣
  Ang Tong
អង្គទង
1748 – 1749, 1755 – 1758
Chey Chettha V
ជ័យជេដ្ឋា ទី៥
  Ang Snguon
អង្គស្ងួន
1749 – 1755
Outey Reachea II
ឧទ័យរាជា ទី២
  Ang Ton
អង្គតន់
1758 – 1775
Ream Reachea
ព្រះរាមរាជា
  Ang Non II
អង្គនន់ទី ២
1775 – 1779
Neareay Reachea III
នារាយណ៍រាជាទី ៣ ។
  Ang Eng
អង្គអេង
1779 – 1782, 1794 – 1796
Regency, Ang Chan being a minor: 1796 – 1806
Outey Reachea III
ឧទ័យរាជា ទី៣
  Ang Chan
អង្គចន្ទ
1806 – 1834
Ang Mey
អង្គម៉ី
  Ksat Trey 1834 – 1841
Harihak Reamea Issarathiptei
ហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតី
  Ang Duong
អង្គដួង
1841 – 1860

[22]

Campuchia hiện đại (1860-nay) sửa

Campuchia thuộc Pháp (1863-1953) sửa

Tên hiệu Chân dung Hành cung Sinh Mất Ghi chú
Norodom Prohmbarirak
ព្រហ្ម
19 tháng 10 năm 1860
- 24 tháng 4 năm 1904
43 năm, 188 ngày
  Norodom 3 tháng 2 năm 1834
Angkor Borei
24 tháng 4 năm 1904
Bangkok
70 tuổi
Con trai của Ang Duong
Sisowath Chamchakrapong
ស៊ីសុវត្ថិ ចមចក្រពង្ស
27 tháng 4 năm 1904
- Ngày 9 tháng 8 năm 1927
23 năm, 104 ngày
  Sisowath 7 tháng 9 năm 1840
Mongkol Borei
9 tháng 8 năm 1927
Phnôm Pênh
ở tuổi 86
Anh em cùng cha khác mẹ của Norodom
Sisowath Monivong
ស៊ីសុវត្ថិ មុនីវង្ស
Ngày 9 tháng 8 năm 1927
- 24 tháng 4 năm 1941
13 năm, 258 ngày
Tập tin:Sa Majesté Sisowath Monivong.jpg Sisowath 27 tháng 12 năm 1875
Phnôm Pênh
24 tháng 4 năm 1941
Kampot
65 tuổi
Con trai của Sisowath
Norodom Sihanouk
សីហ
24 tháng 4 năm 1941
- Ngày 2 tháng 3 năm 1955
13 năm, 312 ngày
  Norodom 31 tháng 10 năm 1922
Phnôm Pênh
15 tháng 10 năm 2012
Bắc Kinh
89 tuổi
Cháu ngoại của Sisowath Monivong

Vương quốc Campuchia (1953-1970) sửa

Tên hiệu Chân dung Hành cung Sinh Mất Ghi chú
Norodom Suramarit
សុរា ម្រិ
2 tháng 3 năm 1955
- 3 tháng 4 năm 1960
5 năm, 32 ngày
  Norodom 6 tháng 3 năm 1896
Phnôm Pênh
3 tháng 4 năm 1960
Phnôm Pênh
64 tuổi
Cha của Norodom Sihanouk
Sisowath Kossamak
កុ សុ
20 tháng 6 năm 1960
- 18 tháng 3 năm 1970
9 năm, 271 ngày
[a]
  Norodom 9 tháng 4 năm 1904
Phnôm Pênh
27 tháng 4 năm 1975
Bắc Kinh
71 tuổi
Vương hậu của Norodom Suramarit

Vương quốc Campuchia (1993-nay) sửa

Tên hiệu Chân dung Hành cung Sinh Mất Ghi chú
Norodom Sihanouk
សីហ
24 tháng 9 năm 1993
- 7 tháng 10 năm 2004
11 năm, 13 ngày
  Norodom 31 tháng 10 năm 1922
Phnôm Pênh
15 tháng 10 năm 2012
Bắc Kinh
89 tuổi
Con trai của Norodom Suramarit
Norodom Sihamoni
សីហ
14 tháng 10 năm 2004
- nay
19 năm, 167 ngày
  Norodom 14 tháng 5 năm 1953
Phnôm Pênh
70 tuổi
Con trai của Norodom Sihanouk

Biểu tượng vương thất sửa

Xem thêm sửa

Ghi chú sửa

  1. ^ Queen Sisowath Kossamak was not an official monarch, but a "symbol, incarnation, and representative" of the dynasty after the death of her husband, King Norodom Suramarit.[22] Norodom Sihanouk was appointed Head of State whose powers equal that of a monarch.

Chú thích sửa

  1. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 7.
  2. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 8.
  3. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter X, Article 119.
  4. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter VII, Article 82.
  5. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter VIII, Article 106.
  6. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 23.
  7. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 20.
  8. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Articles 26 and 28.
  9. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 9.
  10. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 25.
  11. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 27.
  12. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 21.
  13. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter XI, Article 134.
  14. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter VIII, Article 100.
  15. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter XII, Article 137.
  16. ^ The Constitution of the Kingdom of Cambodia, Chapter II, Article 29.
  17. ^ "Cambodian king,..."
  18. ^ "Cambodia marks..."
  19. ^ "$1 million royal gift..."
  20. ^ "President Xi meets Cambodian king in Beijing" in GB Times. Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 28 tháng 4 năm 2020.
  21. ^ a b Lương thư
  22. ^ a b Buyers, Cambodia.