Wikipedia

Công nhận các cặp cùng giới ở Việt Nam

hôn nhân của người đồng tính tại Việt Nam
(Đổi hướng từ Hôn nhân cùng giới tại Việt Nam)

Việt Nam không công nhận hôn nhân cùng giới, kết hợp dân sự, chung sống có đăng ký hay bất kỳ hình thức tương tự nào khác cho các cặp đôi cùng giới. Trong Hiến pháp Việt Nam 2013 cũng đã có quy định cụ thể về nguyên tắc hôn nhân phải được dựa trên chế độ "một vợ một chồng". Điều này cũng được khẳng định cụ thể trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 trong khoản 2, Điều 8 với nội dung, "Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính". Tuy nhiên, về mặt hình thức, việc tổ chức đám cưới giữa các cặp đôi cùng giới tại Việt Nam là được phép. Trong trường hợp chung sống giữa các cặp đôi cùng giới xảy ra tranh chấp, mâu thuẫn sẽ được giải quyết theo Bộ luật Dân sự của Việt Nam. Trước đó, trong giai đoạn từ năm 2001 đến năm 2014, chính phủ Việt Nam quy định cấm kết hôn cùng giới, tuy nhiên, việc chung sống cũng như tổ chức đám cưới của các cặp đôi cùng giới vẫn được tổ chức mặc dù cũng đã có nhiều trường hợp bị xử phạt hoặc cản trở tổ chức.

Những năm đầu thập niên 2010, nhiều chiến dịch vận động việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới đã được tổ chức công khai tại Việt Nam như Chiến dịch Tôi Đồng Ý, VietPride, Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường Việt Nam... với ý kiến ủng hộ trong tiến trình vận động hợp pháp hóa đến từ Bộ Y tế và Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, nhiều tranh cãi vẫn diễn ra với lý do không phù hợp với phong tục Việt Nam hay làm "xói mòn giá trị truyền thống" được Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội... dẫn ra, phản đối mạnh mẽ việc hợp pháp hóa.

Sau những năm 2020, các cuộc vận động kêu gọi hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới tại Việt Nam vẫn được diễn ra trong bối cảnh có những cuộc khảo sát công luận do các tổ chức khác nhau thực hiện (như Viện Xã hội học Việt Nam, Hiệp hội Đồng tính, Song tính, Chuyển giới và Liên giới tính Quốc tế, Pew Research Center) nhằm thăm dò quan điểm của công chúng Việt Nam về vấn đề này.

Lịch sử

Giai đoạn trước năm 2000

Xem thêm: Dòng thời gian của lịch sử LGBT ở Việt Nam

Việc xác định bản thân là người đồng tính hay các hành vi đồng tính chưa từng bất hợp pháp trong lịch sử Việt Nam.[1][2][3] Luật pháp Việt Nam cũng thường được cho là chịu ảnh hưởng từ Trung Quốc, tuy nhiên, vào năm 1740, khi nhà Thanh xử phạt đối với hành vi giao cấu giữa những người cùng giới – đây là lần đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc xử phạt hành vi này, nhưng trong bộ luật của nhà Nguyễn sau đó đã không đề cập xử phạt hành vi này. Khi thực dân Pháp xâm chiếm Việt Nam, các vấn đề có liên quan đến quan hệ tình dục cùng giới cũng không được đề cập tương tự.[3] Đến giai đoạn chiến tranh Việt Nam, ở khu vực miền Nam Việt Nam do chính phủ Việt Nam Cộng hòa kiểm soát, Dân luật 1972 cũng không đề cập đến vấn đề hôn nhân cùng giới.[4] Tương tự ở miền Bắc do chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa kiểm soát, trong Sắc lệnh số 97/SL của Chủ tịch Hồ Chí Minh hay Luật Hôn nhân và Gia đình năm 1959 của nước này cũng không đề cập cụ thể đến việc kết hôn giữa những người cùng giới tính.[5][6]

Sau khi Việt Nam thống nhất, Luật Hôn nhân và Gia đình 1959 cũng đã được áp dụng trên cả nước.[7] Cho đến năm 1986, Việt Nam cũng đã thay đổi Luật Hôn nhân và Gia đình mới, tuy nhiên, các vấn đề liên quan đến hôn nhân cùng giới vẫn chưa được đề cập.[8] Trong giai đoạn 1997–1998, nhiều địa phương ở phía Nam của Việt Nam đã xuất hiện việc công khai tổ chức đám cưới cùng giới.[a] Thậm chí có cặp đôi còn bị ép buộc ký cam kết không chung sống cùng nhau.[10] Một trong số các đám cưới đã có cặp đôi xin giấy phép nhưng đã bị chính quyền địa phương từ chối. Đến tháng 6 năm 1998, vấn đề kết hôn cùng giới được trình ra Quốc hội và Việt Nam chính thức cấm kết hôn cùng giới.[11][12] Sang năm 2000, khi Luật Hôn nhân và Gia đình mới được thông qua, việc cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính tiếp tục được đề cập.[13]

Giai đoạn bị cấm

Sau khi luật Hôn nhân và Gia đình 2000 được thông qua trong kỳ họp thứ 7 của Quốc hội Việt Nam khóa X và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2001, Việt Nam chính thức cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính.[13] Việc kết hôn này có thể bị xử phạt hành chính từ 100.000 đến 500.000 đồng.[14] Đồng thời ngay sau đó một năm, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng đã liệt kê "đồng tính luyến ái" là một trong các "tệ nạn xã hội".[11] Ngoài ra, trong luật Bình đẳng giới 2006 vấn đề bình đẳng được đề cập cũng chỉ bao gồm nam và nữ mà không áp dụng cho những người phi dị giới.[15] Trong giai đoạn này, một số đám cưới của các cặp đôi cùng giới khi tổ chức cũng đã bị chính quyền cản trở hoặc xử phạt hành chính.[b] Thậm chí, một số thông tin còn cho rằng, các cặp đôi cùng giới sau khi tổ chức đám cưới còn bị trục xuất khỏi quê hương.[19] Việc ngăn cấm đã khiến cho nhiều người đồng tính phải che giấu xu hướng tính dục của mình, không dám tổ chức đám cưới cùng giới do quan ngại về việc vi phạm pháp luật.[20] Một khảo sát của iSEE vào năm 2012 cũng chỉ ra rằng đã có nhiều người đồng tính nam đã phải kết hôn giả với người dị tính do áp lực gia đình và xã hội.[21] Thậm chí, nhiều trường hợp phụ huynh sau khi phát hiện ra con mình có tình cảm với người cùng giới cũng đã đưa con đi khám bệnh, mang đi thầy cúng hay cưỡng ép kết hôn với người dị tính để "chữa bệnh đồng tính".[22][23]

Trong nửa cuối thập niên 2000, một số tờ báo tại Việt Nam đã bắt đầu đăng tải những thông tin chống lại việc phân biệt đối xử đối với người đồng tính và kêu gọi pháp luật bảo vệ quyền lợi của họ như Sài Gòn Tiếp Thị, Công an nhân dân, Tiền Phong...[23][24][25] Đến năm 2007, Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường Việt Nam (iSEE) được thành lập với trọng tâm nghiên cứu về nhóm dân tộc thiểu số và cộng đồng LGBT bởi nhà hoạt động Lê Quang Bình.[26] Một năm sau khi thành lập, Viện này đã cho ra đời Nhóm Kết nối và Chia sẻ Thông tin (ICS) để vận động quyền LGBT tại Việt Nam.[27] Tổ chức này sau đó đã được nâng cấp và trở thành Trung tâm ICS.[28] Các tổ chức liên quan đến cộng đồng LGBT như Hội phụ huynh và người thân của LGBT Việt Nam (PFLAG Vietnam) cũng đã được thành lập.[29] Trong năm 2011, một cuộc hội thảo về quyền của người đồng tính đầu tiên đã được tổ chức tại Việt Nam với chủ đề "Thúc đẩy và bảo vệ Quyền của cộng đồng LGBT" và được đăng tải công khai trên báo Đảng Cộng sản Việt Nam.[30]

Nỗ lực hợp pháp hóa

 
Luật về đồng tính luyến ái ở châu Á
  Hôn nhân cùng giới được thực hiện
  Hôn nhân cùng giới được công nhận
  Hình thức kết hợp dân sự khác
  Luật hoặc phán quyết của tòa án trong nước thiết lập hôn nhân cùng giới, nhưng chưa có luật hỗ trợ nào được thông qua
  Sống chung không đăng ký
  Công nhận có giới hạn cho hôn nhân cùng giới có yếu tố nước ngoài (quyền cư trú)
  Không công nhận các cặp cùng giới
  Hạn chế tự do ngôn luận
Hoạt động tình dục cùng giới bất hợp pháp
  Phạt tù nhưng không thực thi
  Phạt tù
  Tử hình trên lý thuyết, nhưng không thực thi
  Tử hình được thực thi

Thập niên 2010

Năm 2012 là năm đầu tiên VietPride, một ngày hội tự hào của cộng đồng LGBT được diễn ra và tổ chức công khai tại Việt Nam.[31] Ngay trong năm này, một đám cưới đồng tính nữ ở Cà Mau và sau đó một đám cưới đồng tính nam ở Kiên Giang đã trở thành chủ đề gây tranh cãi sau khi bị chính quyền địa phương cản trở và xử phạt hành chính việc tổ chức đám cưới.[16][17] Trước việc này, vào tháng 5, Bộ Tư pháp Việt Nam đã ban hành công văn 3460/BTP–PLDSKT thu thập ý kiến về Luật Hôn nhân và Gia đình 2000, bao gồm việc kết hôn và chung sống giữa những người cùng giới tính trước kỳ họp Quốc hội khóa XIII.[32] Một cuộc hội thảo đề cập đến vấn đề này với chủ đề "Nhận diện những bất cập trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 từ góc nhìn thực tiễn" cũng đã được tổ chức sau đó.[33] Bộ Y tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu thanh niên thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và Ủy ban nhân nhân một số tỉnh cũng đề xuất việc bổ sung hôn nhân cùng giới vào Luật Hôn nhân và Gia đình bao gồm việc cho phép kết hôn, đảm bảo hôn nhân và gia đình của các cặp đôi này theo quy định của pháp luật và không được can thiệp vào cuộc sống vợ chồng của người đồng tính.[34][35][36] Trong khi đó, ngoài việc kêu gọi dỡ bỏ lệnh cấm đối hôn nhân cùng giới, thay vì hợp pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Ủy ban nhân dân một số tỉnh đã đề xuất bổ sung các quy định nhằm giải quyết hậu quả pháp lý cho việc chung sống giữa các cặp đôi cùng giới.[36] Ngược lại, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam... lại đề xuất việc không nên thừa nhận hôn nhân cùng giới khi Việt Nam chưa xác định được số người đồng tính, không phù hợp với phong tục Việt Nam hay làm "xói mòn giá trị truyền thống".[34][35] Riêng đại diện Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cũng nói thêm, việc kết hôn là phải để "giải quyết nhu cầu sinh lý và nòi giống" và không cần thay đổi luật.[37]

Trước thềm sửa đổi Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã gọi vấn đề hôn nhân cùng giới là một "thực tế xã hội" và "vấn đề toàn cầu". Đồng thời nên đưa vấn đề này vào Luật Hôn nhân và Gia đình để thảo luận. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Giàng Seo Phử lại phản đối việc này do cho rằng nó "chưa phù hợp với truyền thống". Ông khẳng định, cho dù có công nhận thì trong người vẫn thấy "gờn gợn", mặc dù vậy, ông cho rằng vẫn nên đảm bảo quyền lợi cho họ.[38] Ngoài ra, Nguyễn Minh Thuyết – Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng cũng đã cho rằng "tình cảm" và "tâm lý" mới chính là những cản trở lớn nhất trong công cuộc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới tại Việt Nam chứ không phải do quy định của pháp luật. Ông cũng nói thêm, việc hợp pháp hóa xã hội Việt Nam sẽ chỉ "được" chứ không mất gì.[39][15] Đến tháng 7 năm 2013, Vụ trưởng Vụ Pháp luật dân sự – kinh tế thuộc Bộ Tư pháp Dương Đăng Huệ đã đề xuất việc bãi bỏ quy định cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính trong Luật Hôn nhân và Gia đình 2000, tuy nhiên, sẽ có thêm quy định về việc "Nhà nước không thừa nhận việc kết hôn giữa những người cùng giới tính". Ông cho rằng, việc thay đổi này "đã là sự thay đổi thái độ của nhà nước".[40] Vào ngày 24 tháng 9 năm 2013, Nghị định 110/2013/NĐ–CP chính thức được ban hành và bãi bỏ quy định về việc xử phạt tổ chức đám cưới cùng giới tại Việt Nam.[41] Nghị định có hiệu lực từ ngày 12 tháng 11 cùng năm công bố. Trong trường hợp chính quyền địa phương can thiệp hoặc cản trở đám cưới, người dân được phép sử dụng Nghị định để bảo vệ lợi ích hợp pháp của mình.[42]

 
Nhiều nhà hoạt động cầm tấm bảng Tôi Đồng Ý.

Vào tháng 11 năm 2013, Việt Nam thông qua Hiến pháp mới, Điều 64 trong Hiến pháp 1992 đã được thay thế bằng Điều 36 trong Hiến pháp 2003 với quy định về hôn nhân được đổi mới bao gồm việc, "Nam, nữ có quyền kết hôn, ly hôn. Hôn nhân theo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau".[c] Trước khoảng thời gian này, một chiến dịch vận động xã hội kêu gọi ủng hộ nhân nhân cùng giới mang tên Tôi Đồng Ý cũng đã được tổ chức kéo dài từ ngày 13 đến ngày 27 tháng 10 năm 2013.[43] Chiến dịch được tổ chức công tại Hà Nội với sự tham gia của ca sĩ Thu Minh, cô là một nghệ sĩ đầu tiên công khai ủng hộ chiến dịch vận động xã hội.[44] Tổng cộng chiến dịch đã thu về 47.000 chữ ký điện tử nhằm kêu gọi vận động Quốc hội Việt Nam hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới.[45][46] Vào đầu năm 2014, khi Dự luật Hôn nhân và gia đình được đưa ra bàn luận ở Ủy ban thường vụ Quốc hội đã đề xuất xóa bỏ Điều 16 khi giải quyết hậu quả của việc chung sống giữa các cặp đôi cùng giới. Đồng thời, chuyển hướng bổ sung khoản 2, Điều 8 về việc "Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính".[47] Trong lúc này trong Quốc hội cũng có đề xuất về việc cho phép kết hợp dân sự giữa các cặp đôi cùng giới.[47][48]

 
Một trong các chiến dịch vận động quyền LGBT tại Việt Nam diễn ra tại Hà Nội năm 2014.

Đến tháng 5 năm 2014, Ủy ban thường vụ Quốc hội chính thức trình Quốc hội Việt Nam khóa XIII về Dự thảo luật Hôn nhân và Gia đình với việc không công nhận hôn nhân cùng giới, bãi bỏ lệnh cấm và thay đổi thành "nhà nước không thừa nhận kết hôn giữa những người cùng giới tính".[49][50] Sau khi Dự thảo luật trình Quốc hội được công bố, iSEE đã yêu cầu chính phủ Việt Nam khôi phục Điều 16 của dự luật ban đầu với việc "Quyền và nghĩa vụ đối với con cái, tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của các bên trong mối quan hệ chung sống của các cặp cùng giới sẽ được giải quyết theo thỏa thuận của các bên; nếu không có thỏa thuận, sẽ được giải quyết theo các quy định của Bộ luật Dân sự và các luật liên quan khác". Đồng thời, tổ chức này cũng xem việc không công nhận hôn nhân cùng giới đã trái với Hiến pháp mới của Việt Nam khi quy định "mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội".[50][51]

Trước đó trong phiên họp thứ 25 của Hội đồng nhân quyền Liên Hợp Quốc vào ngày 24 tháng 3 năm 2014, Việt Nam đã bỏ phiếu ủng hộ trong việc "kêu gọi cộng đồng quốc tế tích cực bảo vệ quyền của nhóm người đồng tính, song tính và chuyển giới".[51] Vào ngày 19 tháng 6 năm 2014, Luật Hôn nhân và Gia đình mới chính thức được thông qua trong kỳ họp thứ 7,[52][53][54] và chính thức có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2015.[52] Đồng nghĩa với việc hôn nhân cùng giới không còn bị cấm nhưng cũng không được hợp pháp tại Việt Nam,[54] tuy nhiên, về mặt hình thức, việc tổ chức đám cưới cùng giới được nhà nước cho phép.[55] Trong Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc lần thứ 3 đối với Việt Nam diễn ra vào ngày 22 tháng 1 năm 2019, Iceland, Hà Lan và Canada đề xuất Việt Nam hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới.[56] Tuy nhiên, đến ngày 4 tháng 7, Việt Nam đã "ghi nhận" (từ chối) các đề xuất này.[57]

Trong khoảng thời gian này, ngày hội tự hào vẫn thường xuyên được diễn ra mỗi năm tại Việt Nam không chỉ ở Hà Nội, nơi đầu tiên tổ chức ngày hội tự hào mà sau đó nó còn được lan truyền sang 36 tỉnh, thành khác ở Việt Nam bao gồm Thành phố Hồ Chí Minh nhằm thúc đẩy quyền LGBT, trong đó có việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới.[58] Trong đó theo Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc, Việt Nam ngày càng có nhiều người dị tính lên tiếng bảo vệ quyền lợi cho người đồng tính, đòi hỏi sự bình đẳng trong pháp luật cho cộng đồng này. Đồng thời, chỉ từ tháng 5 năm 2012 đến tháng 6 năm 2013, đã có tổng cộng 40 chương trình nói về người đồng tính và người chuyển giới tại Việt Nam. Các quyển sách do người LGBT viết về chủ đề của họ cũng được xuất bản công khai.[59]

Thập niên 2020

 
Khẩu hiệu "Love is Love" tại một tòa nhà nằm ở Thành phố Thủ Đức năm 2024.

Mặc dù pháp luật không còn cấm nhưng do không được hợp pháp cũng như không có các quyền liên quan như quyền nhân thân, quyền tài sản nên các cặp đôi cùng giới tại Việt Nam thường xuyên bị phân biệt đối xử từ gia đình, nơi làm việc cũng như định kiến xã hội ở trong trường học, bệnh viện. Các vấn đề định kiến này diễn ra mạnh mẽ cho văn hóa bảo thủ của Việt Nam dựa trên các quan niệm về truyền thống trong xu hướng tính dục và bản dạng giới.[60] Nhiều trường hợp tự tử, trầm cảm cũng xuất hiện tại Việt Nam như vào năm 2020, một cặp đôi LGBT đã tự tử trong một nhà nghỉ trước các áp lực từ gia đình ở Hà Nội;[60][61] hay năm 2021, tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng xảy ra một trường hợp một cặp nữ sinh trung học phổ thông tự tử cũng do áp lực từ gia đình.[62]

Trong năm 2021, iSEE cùng với Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) đã đưa ra báo cáo nghiên cứu về tác động của hôn nhân cùng giới đối với nền kinh tế của Việt Nam, đây là một trong những nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam về vấn đề này.[63] Đến ngày 10 tháng 8 năm 2022, chiến dịch Tôi Đồng Ý đã được iSEE và trung tâm ICS phát động trở lại với chủ đề "Hôn nhân không khuôn mẫu" với mục đích nhằm hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới tại Việt Nam.[64][65] Khoảng 3 tháng sau khi phát động chiến dịch, Tôi Đồng Ý đã thu về gần 45.000 chữ ký ủng hộ.[66]

Vấn đề pháp lý

Hôn nhân cùng giới không được công nhận ở Việt Nam, dù thảo luận về vấn đề này đã được diễn ra sôi nổi trong năm 2013 và năm 2014 khi Quốc hội Việt Nam khóa XIII yêu cầu sửa đổi Luật Hôn nhân và Gia đình.[d] Đến ngày 19 tháng 6 năm 2014, Luật Hôn nhân và Gia đình mới chính thức được thông qua trong kỳ họp thứ 7,[e] và có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2015.[52] Luật đã bãi bỏ việc cấm kết hôn giữa những người cùng giới tính nhưng cũng không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính. Chính vì vậy, các vấn đề pháp lý có liên quan giữa các cặp đôi cùng giới như quyền và nghĩa vụ đối với nhau,[67] quyền nhân thân, quyền tài sản,[60] nuôi con nuôi, thừa kế hợp pháp và bảo lãnh hôn nhân cũng không được thừa nhận.[68] Mặc dù vậy, Nhà nước Việt Nam cũng không cấm tổ chức đám cưới giữa những người cùng giới tính[42][55] và việc chung sống giữa họ khi phát sinh các vấn đề pháp lý sẽ được giải quyết theo Luật Dân sự.[69]

Trong khi đó, đối với quyền nuôi con nuôi, các cặp đôi cùng giới không thể nhận con nuôi chung do việc hôn nhân cùng giới không được hợp pháp. Đồng nghĩa trong trường hợp nhận con nuôi riêng, con nuôi sẽ không được hưởng đầy đủ các quyền, nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giám độc, đại diện... của bố/mẹ là người đồng tính. Đồng thời, việc mang thai hộ vì mục đích nhân đạo cũng không được hợp pháp. Trong trường hợp, mang thai hộ ở nước ngoài, đứa con được xem là con hợp pháp của người LGBT hay không cũng không được đề cập cụ thể trong luật.[70]

Nghiên cứu

Giáo dục

Trong một báo cáo của Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam vào năm 2014 đã có 54% người tham gia khảo sát quan ngại về vấn đề trường học không đảm bảo an toàn cho học sinh LGBT. Trong số đó có 45% học sinh bị bạo lực không thể học tập và phải bỏ học.[60] Một phần ba trong số học sinh LGBT bị bạo lực đã có ý định tự tử, trong khi một nửa trong số này đã cố gắng để tự tử. Ngoài ra, trong các nghiên cứu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền vào năm 2020, Việt Nam không có các chính sách và thực hành giáo dục giới tính, xu hướng tính dục cũng như là bản dạng giới. Chương trình giảng dạy chính trong giáo dục Việt Nam cũng không đề cập đến các vấn đề liên quan đến LGBT và việc thiếu được giáo dục được cho là khiến phần lớn học sinh tại Việt Nam không có những thông tin cần biết về xu hướng tính dục và bản dạng giới. Tổ chức này cũng cho rằng, việc không được giáo dục đã ảnh hưởng đến niềm tin về việc đồng tính là một dạng bệnh tâm thần có thể chẩn đoán. Nhiều người LGBT đã bị quấy rối và phân biệt đối xử tại Việt Nam, cha mẹ đưa con cái của mình đến khám sức khỏe tâm thần và cố gắng để điều trị. Những hiểu lầm trong vấn đề giáo dục giới tính đã thúc đẩy vấn đề bạo lực đối với người LGBT. Một số trường học ở Việt Nam cũng được ghi nhận tình trạng học sinh LGBT bị bạn bè và giáo viên miệt thị và đe dọa bạo lực. Vấn đề bị bắt nạt cũng xuất hiện, tuy nhiên theo các nghiên cứu thì ít xuất hiện hơn.[71] Trong một báo cáo nghiên cứu, iSEE cũng đã kêu gọi việc giáo dục về người LGBT trong chương trình phổ thông dưới dạng chính khóa hoặc ngoại khóa.[63]

Tác động kinh tế

Năm 2022, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (VESS) cùng iSEE đã công bố những số liệu về việc tác động kinh tế Việt Nam thông qua việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới. Báo cáo nghiên cứu cho rằng, việc hợp pháp này sẽ giúp Việt Nam từ 1,65% đến 4,36% gia tăng GDP các năm từ việc gia tăng năng suất lao động và tạo môi trường làm việc hòa nhập. Tỷ lệ gia tăng này sẽ có thể trải dài trong 10 năm. Đồng thời, một số ngành nghề như tổ chức tiệc cưới, xây dựng gia đình cũng sẽ gia tăng doanh thu thêm 5,26% đến 4,36% so với nền kinh tế chưa hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới. Đồng thời, cũng giúp giảm thiểu 13 triệu đến 71 triệu đô la Mỹ từ các chi phí do rối loạn tâm lý của người LGBT gây ra.[63][72]

Tranh cãi

Khả năng duy trì nòi giống và ảnh hưởng đến gia đình truyền thống

Một số ý kiến cho rằng, việc "duy trì nòi giống" là một trong những mục đích quan trọng của hôn nhân, trong khi điều này ở các cặp đôi cùng giới lại không làm được.[f] Tuy nhiên, một số ý kiến đã phản bác lại và cho rằng, cũng không phải bất kỳ người dị tính nào cũng có con, đồng thời, cũng không phải tất cả người đồng tính là không có con. Một vị luật sư từ Thành phố Hồ Chí Minh cũng nói thêm, "Bản thân những người đồng tính đã phải chịu khổ nhiều rồi chứ họ không phải muốn chạy đua đòi để bị xã hội kỳ thị. Vì muốn sống thật với mình nên họ mới đấu tranh để đòi quyền được tự do trong hôn nhân".[37] Bàn luận về vấn đề này, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Phương của Viện nghiên cứu văn hóa thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam cũng lên tiếng kêu gọi, "Hãy cho con người, không phân biệt dị tính hay đồng tính, được quyền lựa chọn hạnh phúc của chính mình".[76]

Trong khi đó, Trương Hồng Quang thuộc Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp lại cho rằng từ việc định kiến và kỳ thị mà những vấn đề "nòi giống" được đưa ra để phản phối hôn nhân cùng giới. Ông Quang cho rằng, khái niệm về gia đình không hề được thống nhất, rõ ràng và tùy thuộc vào quan niệm của xã hội. Trong thời đại hiện nay, mục đích sinh sản cũng không còn được xem là mục đích tối cao của hôn nhân trong một số gia đình dị tính. Ông nói thêm, giá trị cơ bản của gia đình được nằm ở biến động trong đời sống mà không liên quan đến hôn nhân dị tính hay đồng tính. Đồng thời, việc suy thoái nòi giống cũng được ông Quang đề cập và cho rằng "không thể" khi số người đồng tính chỉ chiếm 3% dân số cũng như họ có thể nuôi con nuôi và mang thai hộ góp phần cải thiện dân số.[77]

Một báo cáo vào năm 2021 đến từ ba tổ chức bao gồm Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE và Trung tâm Luật Châu Á thuộc Trường Luật, Đại học Melbourne cho rằng việc Việt Nam là một nước chịu ảnh hưởng của văn hóa Á Đông gây ảnh hưởng lớn trong quá trình hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới khi quan niệm này cho rằng việc sinh con để nối dõi là một mục đích của hôn nhân. Đồng thời, theo quan niệm kế thừa từ Khổng Tử trong mối quan hệ giữa Trời và Đất, âm và dương nên việc kết hôn "đúng đắn" phải do nam và nữ thực hiện. Tuy nhiên, báo cáo này cũng chỉ ra rằng, văn hóa là do con người tạo và nó cũng có thể thay đổi theo sự phát triển và nhu cầu của xã hội.[78] "Văn hóa truyền thống" cũng được xem là một trong các yếu tố cản trở việc hợp pháp hôn nhân cùng giới nhất tại Việt Nam.[21]

Gây lệch lạc về giới và xu hướng tính dục cho giới trẻ

Theo một khảo sát của Viện iSEE vào năm 2021 ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, một số ý kiến đã cho rằng, việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới sẽ "ảnh hưởng rất lớn đến những đứa trẻ sau này" và hay quan ngại về việc "không biết được bản thân mình là nam hay nữ" khi "chơi với" người thuộc cộng đồng LGBT. Một số khác lại cho rằng, tình yêu của những người cùng giới chỉ là một phong trào xuất phát từ sự "bồng bột" và "nông nổi" của giới trẻ.[79] Trong một bài viết của báo Sức khỏe & Đời sống cũng cho rằng, trong giai đoạn trưởng thành và định hình nên nhân cách mà con người dễ dàng chịu ảnh hưởng từ người khác, "tình trạng lệch lạc này" phát triển nhanh thì đến lúc dậy thì sẽ trở thành người đồng tính.[80] Đồng thời, báo Hải Dương cũng cho rằng, việc hụt hẫng do mất mát gì đó, thiếu thốn tình cảm gia đình hay tính cách không ổn định có thể khiến nhiều bạn trẻ đi tìm kiếm tình yêu cùng giới. Tờ báo này cũng đã kêu gọi các gia đình cần dạy cho trẻ "tự chủ trước những cám dỗ" hay cần sự quan tâm từ nhà trường trong việc giáo dục giới tính cho học sinh.[81] Tương tự, trong một kỷ yếu hội thảo được tổ chức tại Hà Nội năm 2021 cũng đã đưa ra bình luận cho rằng, giới trẻ luôn muốn thể hiện bản thân là người sống hợp thời đại và việc này có thể gây ra tình trạng lệch lạc xu hướng tính dục.[20] Trái lại, Viện iSEE lại cho rằng, những quan niệm này được xuất phát từ hội chứng sợ đồng tính luyến ái và được viện dẫn cho một cách để chống lại việc công khai xu hướng tính dục của họ.[79]

Hạn chế việc nuôi con của các cặp đôi cùng giới

Trong cuộc hội thảo về quyền LGBT được diễn ra tại Hà Nội năm 2021, một số ý kiến đã cho rằng không nên cho phép những cặp đôi cùng giới có con và nuôi dạy con cái do quan ngại về việc ảnh hưởng đến trẻ em, dẫn đến việc những đứa trẻ sẽ phát triển không bình thường.[82] Trên báo Phụ Nữ Thủ Đô, Viện trưởng Viện Xã hội học, PGS.TS Đặng Nguyên Anh đã trích dẫn các báo cáo nghiên cứu từ Hội Nhi khoa Hoa Kỳ và Hội Y học sinh sản Hoa Kỳ để cho rằng "không có bằng chứng" chỉ ra việc đứa trẻ được nuôi dưỡng bởi các cặp đôi cùng giới sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển. Thậm chí, việc nuôi dưỡng con cái bởi những ông bố đồng tính còn được cho là vượt trội hơn khi sở hữu khả năng chăm sóc con cái như một người mẹ. Bà cũng cho rằng, việc các cặp đôi cùng giới có con sẽ góp phần gia tăng sự đoàn kết giữa các thành viên trong gia đình và được thể hiện trách nhiệm của họ. Tương tự, Tiến sĩ Nguyễn Thị Thu Nam thuộc Viện Chiến lược và Chính sách Y tế của Bộ Y tế cũng cho rằng nên cho phép những cặp đôi cùng giới nuôi con.[83]

Đánh giá

Trong nước

Chính quyền

 
Tuyên truyền Tháng tự hào tại Thành phố Hồ Chí Minh năm 2024.

Vào năm 2012, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường cũng có phát ngôn kêu gọi ủng hộ hôn nhân cùng giới khi tuyên bố, "không thể chấp nhận việc tạo ra định kiến xã hội đối với cộng đồng người đồng tính".[84] Khi thẩm định Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội Trương Thị Mai đã cho rằng việc dỡ bỏ cấm là một trong những bước tiến tiến tới hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới. Bà Mai cũng nói thêm, khi xã hội thay đổi, pháp luật sẽ thừa nhận.[85] Trong một bài viết được đăng tải trên cổng thông tin của Bộ Tư pháp đã cho rằng, trong trường hợp Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 không thông qua hình thức kết hợp dân sự hay hôn nhân cùng giới thì Chính phủ nên có các chính sách để "bảo vệ, nâng cao tính gắn kết trong đời sống chung của cặp đôi cùng giới". Đồng thời, vận động kêu gọi cho phép mang thai hộ đối với người đồng tính nam.[86]

Học giả

Đăng tải trên tạp chí Tòa án nhân dân, một nghiên cứu sinh tại Trường Đại học Luật Hà Nội đã cho rằng, Hiến pháp năm 2013 của Việt Nam không đề cập việc kết hôn chỉ bao gồm nam–nữ, hay cấm nam–nam và nữ–nữ, nên vấn đề hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới không hề trái với Hiến pháp. Trong khi đó, Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 lại quy định việc kết hôn chỉ có thể là nam–nữ được xem là chưa phù hợp với hiến pháp khi hôn nhân được dựa trên nguyên tắc tự nguyện.[87] Tác giả Huỳnh Văn Thông đã đăng tải trên cổng thông tin Trường Chính trị Bình Thuận cho rằng, việc thúc đẩy và hợp pháp hóa hôn nhân là góp phần "đảm bảo quyền con người, quyền công dân của tất cả mọi đối tượng trong xã hội".[88] Trên tạp chí Dân chủ & Pháp luật, Phó Giáo sư – Tiến sĩ Dương Tuyết Miên thuộc Học viện Tòa án khẳng định việc công nhận kết hôn giữa các cặp đôi cùng giới sẽ không ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội bao gồm cả việc ảnh hưởng hôn nhân truyền thống hay phá vỡ phong tực và văn hóa truyền thống dân tộc.[89] Trong khi đó, theo Tiến sĩ Bùi Thị Mừng thuộc Trường Đại học Luật Hà Nội lại đưa ra việc quan ngại hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới có thể gây ra tình trạng bộ phận thanh thiếu niên bị lôi kéo theo xu hướng tính dục đồng tính trong khi bản thân là người dị tính.[90]

Trong một bài phân tích "Bảo đảm quyền của người đồng tính theo pháp luật Việt Nam hiện nay" được đăng tải trên Tạp chí Khoa học & Công nghệ thuộc trường Đại học Duy Tân cũng cho rằng nên hợp pháp hóa hôn nhân cho những người cùng giới tại Việt Nam nhằm đảm bảo quyền lợi cho người đồng tính. Đồng thời, có thể cho phép trước việc chung sống có đăng ký và các quyền liên quan đến nhận nuôi con nuôi, sinh con bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm, quyền sở hữu tài sản, quyền thừa kế...[91]

Quốc tế

Tạp chí The Economist đã gọi Việt Nam và Thái Lan là hai quốc gia đi đầu tại Đông Nam Á trong quá trình tự do hóa các quyền LGBT. Cũng như cho rằng Đảng Cộng sản Việt Nam đã khá thoải mái khi đề cập đến các vấn đề đồng tính luyến ái. Dẫn lời Lê Quang Bình – Viện trưởng Viện iSEE khẳng định các phong trào đòi quyền cho người đồng tính là một trong các phong trào có tổ chức thành công nhất tại Việt Nam trong những năm đầu thập niên 2010 mặc dù lập trường của chính phủ Việt Nam không rõ ràng.[92] Qua tranh luận hôn nhân cùng giới trong các cơ quan Nhà nước Việt Nam, tạp chí The Diplomat cho rằng đã có sự tranh luận trong nội độ Đảng Cộng sản Việt khi Bộ Tư pháp và Bộ Y tế ủng hộ hôn nhân cùng giới, trong khi đó, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam lại là cơ quan phản đối mạnh mẽ nhất. Tờ báo cũng cho rằng, Đảng Cộng sản Việt Nam có thể tận dụng việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới để có lợi cho Đảng để minh chứng cho quyền tự do ngôn luận và quyền tự do hội họp ở Việt Nam. Các vấn đề liên quan đến cởi mở các quyền LGBT cũng đã giúp Việt Nam tạo ra thiện chí quốc tế, tuy nhiên, một số khác cho rằng Đảng đang đánh lạc hướng để đàn áp những người bất đồng chính kiến. Mặc dù vậy, việc Việt Nam hợp pháp cũng có thể tạo nên một hình mẫu cho các nước trong khu vực.[84]

Giám đốc Quyền LGBT của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Graeme Reid vào năm 2020 cũng đã đưa ra các nhận định cho rằng, chính phủ Việt Nam đã bày tỏ sự ủng hộ đối LGBT "trong những năm gần đây", tuy nhiên, việc thực thi các chính sách vẫn được cho là rất chậm trễ.[93] Đề cập đến Luật Hôn nhân và Gia đình 2014 của Việt Nam, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cũng cho rằng, Việt Nam nên xóa bỏ "sự mơ hồ" trong chính sách. Brad Adams, Giám đốc Tổ chức Theo dõi Nhân Quyền châu Á cho rằng, Việt Nam nên đi đầu ở châu Á về quyền của người LGBT.[94] Một báo cáo diễn ra tại Hà Nội vào năm 2021, chỉ ra rằng với sự phát triển của internet và mạng xã hội, thay vì "sống để làm hài lòng mọi người" hay "sống vì gia đình", giới trẻ Việt Nam đã có xu hướng cởi mở và coi trọng quyền tự do cá nhân bao gồm việc được yêu theo xu hướng tính dục của mình. Đồng thời, các quan điểm truyền thống cũng bắt đầu thay đổi và cởi mở.[95]

Quan điểm công chúng

Vào tháng 6 năm 2012, khi Bộ Tư pháp có công văn cho phép thu thập ý kiến để sửa đổi Luật Hôn nhân và Gia đình 2000 thì đã có một cuộc khảo sát nhanh được diễn ra với 71,1% người đồng tính tại Việt Nam mong muốn Nhà nước thừa nhận hôn nhân cùng giới. Trong giai đoạn này, nhiều nhóm luật sư cũng kêu gọi pháp luật nên cởi mở về vấn đề hôn nhân cùng giới và xem đây như là một hiện tượng tự nhiên không thể chối bỏ.[96] Ngoài ra tháng 12 cùng năm, một khảo sát được thực hiện bởi iSEE đã cho thấy 37% dân số Việt Nam ủng hộ hôn nhân cùng giới, trong khi 58% phản đối.[97] Trước đó vào năm 2011, một khảo sát tương tự khác cũng do iSEE về nhận thức xã hội được diễn ra tại Hà Nội, Hà Nam, An Giang và Thành phố Hồ Chí Minh đã có tới 57% số người khảo sát cho rằng đồng tính là một xu hướng xã hội, 77% thất vọng khi biết rằng con mình là người đồng tính và 58% sẽ ngăn cản khi biết con mình chơi chung với người đồng tính.[98]

Quan điểm công chúng về hôn nhân cùng giới ở Việt Nam (2014).[h]

  Ủng hộ (33.7%)
  Không chắc chắn (13.4%)
  Phản đối (52.9%)

Ngay trong bối cảnh tranh luận về việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới, nhiều tờ báo như VnExpress, Đài Tiếng nói Việt Nam... cũng đã có các cuộc khảo sát về hôn nhân cùng giới và tỷ lệ ủng hộ luôn ở mức trên 50%.[99] Trong đó VnExpress có đến 80% người khảo sát ủng hộ.[100] Đến tháng 3 năm 2014, điều tra quốc gia về "Quan điểm xã hội với hôn nhân cùng giới" được Viện Xã hội học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học - Xã hội Việt Nam, Viện Chiến lược và Chính sách Y tế, và Viện Nghiên cứu xã hội, Kinh tế và Môi trường thực hiện tại 8 tỉnh thành ở Việt Nam gồm: Hà Nội, Quảng Ninh, Nghệ An, Đà Nẵng, Đắk Lắk, Thành phố Hồ Chí Minh, An Giang và Sóc Trăng với sự tham gia của 5.300 người dân. Trong đó, 33,7% ủng hộ và 52,9% phản đối việc hợp pháp hóa hôn nhân cùng giới, 41,2% ủng hộ và 46,7% không ủng hộ việc công nhận quyền sống chung như vợ chồng giữa những người cùng giới tính theo dạng "kết hợp dân sự" hoặc "đăng ký sống chung như vợ chồng".[g] Đăng tải trên tạp chí Tri thức trong giai đoạn vấn đề hôn nhân cùng giới được tranh luận sôi nổi, một bài văn của một nữ học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã thu hút sự quan tâm của người hâm mộ khi đề cập trực tiếp đến vấn đề này. Nữ học sinh đã kêu gọi sự ủng hộ của mọi người đối với hôn nhân cùng giới.[104] Trong khoảng thời gian từ tháng 12 năm 2015 đến tháng 1 năm 2016, Hiệp hội Đồng tính, Song tính, Chuyển giới và Liên giới tính Quốc tế đã thực hiện một khảo sát qua mạng internet với 96.331 phản hồi từ 65 quốc gia (không rõ số người phản hồi từ Việt Nam). Trong số các phản hồi từ Việt Nam, 45% cho rằng hôn nhân cùng giới nên được hợp pháp hóa, 25% cho rằng không nên và 30% phản hồi "không biết".[105]

Quan điểm công chúng về hôn nhân cùng giới ở Việt Nam (2023) theo Trung tâm Nghiên cứu Pew.

  Ủng hộ mạnh (30%)
  Phần nào ủng hộ (35%)
  Không chắc chắn (5%)
  Phần nào phản đối (16%)
  Phản đối mạnh (14%)

Đến năm 2023, một khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew, thực hiện từ tháng 6 đến tháng 9 qua phỏng vấn mặt-đối-mặt ở Việt Nam, cho thấy 65% người tham gia ủng hộ hôn nhân cùng giới (30% "mạnh" và 35% "phần nào"), trong khi 30% phản đối (14% "mạnh" và 16% "phần nào"). Tỷ lệ ủng hộ của những người theo Phật giáo và Kitô giáo là 71%, ở những người không theo tôn giáo nào là 59%.[106] Dựa trên tỷ lệ ủng hộ, Việt Nam là quốc gia trong khu vực Châu Á–Thái Bình Dương có tỷ lệ dân số ủng hộ hôn nhân cùng giới cao thứ ba chỉ sau Úc và Nhật Bản, với lần lượt 75% và Nhật là 68%;[106][107] đồng thời là quốc gia có tỷ lệ ủng hộ cao nhất trong 6 nước Đông Nam Á tham gia khảo sát.[106] Số người tham gia khảo sát là 2.255 người từ 225 đơn vị lấy mẫu (không cố định đơn vị lấy mẫu) là các xã phường, được thiết kế chọn mẫu đa tầng, xác suất ứng với vùng địa lý, phân tầng theo vùng và mức độ đô thị hóa.[108]

Xem thêm

Chú thích

Ghi chú

  1. ^ Xem các nguồn: [9][10][11].
  2. ^ Xem các nguồn: [16][17][18]
  3. ^ Dựa trên Điều 64 Hiến pháp Việt Nam 1992 và Điều 36 Hiến pháp Việt nam 2013.
  4. ^ Xem các nguồn: [38][39][48].
  5. ^ Xem các nguồn: [52][53][54].
  6. ^ Xem các nguồn: [37][73][74][75][20]
  7. ^ a b Xem các nguồn: [101][102][103].
  8. ^ Số liệu được thống kê theo điều tra quốc gia của Viện Hàn lâm Khoa học - Xã hội Việt Nam.[g]

Tham khảo

  1. ^ Aronson, J. (1999).
  2. ^ Proschan, F. (1998).
  3. ^ a b Frank (2000). “On the Legality of Homosexuality in Vietnam...” [Về tính pháp lý của đồng tính luyến ái ở Việt Nam]. The VN-GBLF E-Mail Forum. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  4. ^ “Bộ Dân luật năm 1972” (PDF). Nam Việt Nam. 1972. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024 – qua Thông tin Pháp luật Dân sự.
  5. ^ “Cải cách quyền dân sự năm 1950: Trọng trách của Ngành Tư pháp trước quyền lợi của nhân dân”. Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp Việt Nam. 13 tháng 8 năm 2014. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  6. ^ Xuân Thủy (29 tháng 12 năm 1959). “Luật Hôn nhân và Gia đình 1959”. Quốc hội Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khóa I. Lưu trữ bản gốc ngày 31 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024 – qua Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp.
  7. ^ “Quy định về đăng ký kết hôn qua các thời kỳ và một số vấn đề áp dụng pháp luật hiện nay”. Sở Tư pháp Thừa Thiên Huế. 14 tháng 6 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2024.
  8. ^ Trường Chinh (3 tháng 1 năm 1987). “Luật số 21/LCT/HĐNN7 của Quốc hội: Luật Hôn nhân và gia đình”. Quốc hội Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024 – qua Báo Chính phủ.
  9. ^ Uyên San (22 tháng 11 năm 2016). “Những đám cưới cổ tích của những người 'cùng dấu'”. Báo Pháp luật Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  10. ^ a b Jakob Pastoetter (1997–2001).
  11. ^ a b c Atkins, C. J. (22 tháng 6 năm 2018). “The new revolution in socialism: LGBTQ rights in Vietnam and Cuba” [Cuộc cách mạng mới trong chủ nghĩa xã hội: Quyền LGBTQ ở Việt Nam và Cuba]. People's World (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 8 năm 2019. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  12. ^ Mai Hà (12 tháng 11 năm 2011). “Đằng sau hôn nhân... của người đồng tính”. Báo An ninh Thủ đô. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  13. ^ a b Nông Đức Mạnh (9 tháng 6 năm 2000). “Luật Hôn nhân và Gia đình 2000”. Quốc hội Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024 – qua Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp.
  14. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 322.
  15. ^ a b Phan Dương (11 tháng 5 năm 2013). “Lỗ hổng pháp lý tước quyền công dân của người đồng tính”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  16. ^ a b Minh Anh (19 tháng 2 năm 2012). “Xôn xao đám cưới đồng tính nữ ở Cà Mau”. VietNamNet. Lưu trữ bản gốc ngày 22 tháng 5 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  17. ^ a b T.Thái (29 tháng 5 năm 2012). “Xử phạt hành chính đám cưới đồng tính ở Hà Tiên”. Báo Tuổi Trẻ. Lưu trữ bản gốc ngày 2 tháng 12 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  18. ^ PV (29 tháng 5 năm 2012). “Đám cưới đồng tính bị phạt, đôi uyên ương bỏ trốn”. VietNamNet. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  19. ^ La Hoàn (30 tháng 5 năm 2012). “Xử phạt đám cưới đồng tính: Biểu hiện của sự kỳ thị”. VietNamNet. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  20. ^ a b c Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 317.
  21. ^ a b Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 329–330.
  22. ^ Thân Nam Phong (3 tháng 8 năm 2013). “1.001 phương cách "chữa trị" đồng tính”. Báo Tin tức. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  23. ^ a b Thanh Loan (17 tháng 6 năm 2008). “Nỗi đau của "bóng" - Những điều ít biết về thế giới đồng tính nam”. Báo Công an Nhân dân. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  24. ^ Nguyễn Thành Như (12 tháng 5 năm 2005). “Đồng tính luyến ái có phải là bệnh?”. Sài Gòn Tiếp Thị. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024 – qua Báo Tuổi Trẻ.
  25. ^ Nguyễn Như (3 tháng 6 năm 2011). “Vì sao bị đồng tính?”. Báo Tiền Phong. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  26. ^ Thu Cúc (2 tháng 1 năm 2015). “Đi tìm sự tử tế”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  27. ^ ICS & iSEE (2011), tr. 9.
  28. ^ “Lịch sử - Sứ mệnh của ICS”. Trung tâm ICS. 2023. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  29. ^ Bạch Dương (18 tháng 2 năm 2017). “PFLAG - chốn bình yên cho những đứa con "khác người"”. Báo Lao động. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 11 năm 2022. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  30. ^ “Cộng đồng người đồng tính Việt Nam đóng góp cho diễn đàn nhân dân ASEAN 2011”. Báo Đảng Cộng sản Việt Nam. 24 tháng 4 năm 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  31. ^ Trung tâm CSAGA (6 tháng 5 năm 2020). “[VietPride 2012] Từ Stockholm đến Hà Nội: Pride không biên giới”. Trung tâm ICS. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  32. ^ Khánh Hòa (17 tháng 6 năm 2012). “71,1% người đồng tính muốn được pháp luật thừa nhận”. Báo An ninh Thủ đô. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  33. ^ “Hội thảo "Nhận diện những bất cập trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 từ góc nhìn thực tiễn”. Viện nghiên cứu Gia đình và Giới, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. 9 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2024.
  34. ^ a b Lan Anh (15 tháng 4 năm 2013). “Bộ Y tế ủng hộ kết hôn đồng tính”. Báo Tuổi Trẻ. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  35. ^ a b Phan Dương (17 tháng 4 năm 2013). “Việt Nam có thể không cấm kết hôn đồng giới”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  36. ^ a b Nhật Thy (19 tháng 4 năm 2013). “Hôn nhân đồng giới: Tiếng nói người trong cuộc”. Báo Chính phủ. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  37. ^ a b c Phan Dương (13 tháng 7 năm 2012). “Cửa cho hôn nhân đồng tính vẫn còn khép chặt”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  38. ^ a b P.Thảo (14 tháng 8 năm 2013). “Thủ tướng: "Không thể "né" hôn nhân đồng giới"”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  39. ^ a b P.Thảo (10 tháng 5 năm 2013). “"Công nhận hôn nhân đồng giới, xã hội không mất gì"”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  40. ^ P.Thảo (27 tháng 7 năm 2013). “"Không "cấm" hôn nhân đồng giới - sự thay đổi thái độ của nhà nước"”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  41. ^ “Vietnam to remove fines on same-sex marriage” [Việt Nam xóa bỏ phạt tiền với hôn nhân cùng giới]. Báo Tuổi Trẻ (bằng tiếng Anh). 3 tháng 10 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  42. ^ a b “Same-sex weddings officially permitted in Vietnam” [Đám cưới cùng giới được cho phép tại Việt Nam]. Một Thế Giới (bằng tiếng Anh). 13 tháng 11 năm 2013. Bản gốc lưu trữ ngày 14 tháng 11 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024 – qua Vietnamnet.
  43. ^ “Ly cà phê thứ bảy: Tôi đồng ý”. Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 23 tháng 7 năm 2023. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2023.
  44. ^ Minh Đô (29 tháng 10 năm 2013). “Thu Minh cùng ông xã tích cực ủng hộ hôn nhân đồng giới”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2023.
  45. ^ Tâm Lụa (28 tháng 10 năm 2013). “Hơn 2.000 người ủng hộ hôn nhân đồng giới”. Báo Tuổi Trẻ. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2023.
  46. ^ Quỳnh Trang (27 tháng 10 năm 2013). “Hàng nghìn bạn trẻ ủng hộ LGBT nói "Tôi đồng ý"”. VietnamPlus. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 11 năm 2022. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2023.
  47. ^ a b P.Thảo (13 tháng 1 năm 2014). “Vấn đề hôn nhân đồng giới lại "thổi bùng" tranh luận”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  48. ^ a b Cao Vũ Minh (1 tháng 4 năm 2014). “Nên thừa nhận chế định kết hợp dân sự giữa hai người cùng giới tính”. Viện Nghiên cứu Lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 3 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024.
  49. ^ Marianne Brown (30 tháng 5 năm 2014). “Vietnam's Proposed Marriage Law Disappoints LGBT Activists” [Dự luật hôn nhân của Việt Nam làm các nhà hoạt động LGBT thất vọng]. Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 26 tháng 9 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  50. ^ a b Andrew Potts (30 tháng 5 năm 2014). “Vietnamese lawmakers back down on giving rights to same-sex couples” [Các nhà lập pháp Việt Nam lùi bước trong việc trao quyền cho các cặp đôi cùng giới]. Gay Star News (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 2 tháng 6 năm 2014. Truy cập ngày 29 tháng 4 năm 2017.
  51. ^ a b Trung tâm ICS (25 tháng 11 năm 2013). “Hoãn thông qua luật Hôn nhân và Gia đình”. Change.org. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  52. ^ a b c d “Luật hôn nhân và gia đình năm 2014”. Vụ Gia đình thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. 9 tháng 5 năm 2019. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  53. ^ a b Trương Tấn Sang (6 tháng 6 năm 2014). “Lệnh 07/2014/L-CTN”. Văn phòng Chủ tịch nước. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2024 – qua Cổng thông tin điện tử Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
  54. ^ a b c Nguyễn Sinh Hùng (19 tháng 6 năm 2014). “Luật số 52/2014/QH13 của Quốc hội: LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH”. Quốc hội. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2024 – qua Cổng thông tin điện tử Chính phủ.
  55. ^ a b Nguyễn Ngọc Hùng; Nguyễn Gia (31 tháng 3 năm 2023). “Hôn nhân đồng giới cho phép nhưng không có sự ràng buộc về pháp lý”. VTC News. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  56. ^ “32nd UPR Working Group Sessions - SOGIESC Recommendations - Vietnam” [Phiên họp lần thứ 32 của Nhóm Công tác UPR - Các khuyến nghị về SOGIESC - Việt Nam] (PDF). ILGA. ILGA. 2019. tr. 53–56. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 5 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2019.
  57. ^ “41st session of the Human Rights Council: UPR Outcomes - Vietnam. Statement by LGBTI - UPR Working Group in Vietnam, COC Netherlands and ILGA World” [Phiên họp thứ 41 của Hội đồng Nhân quyền: Kết quả UPR - Việt Nam. Tuyên bố của Nhóm Công tác UPR về LGBTI tại Việt Nam, COC Netherlands và ILGA World] (PDF). ILGA. 2019. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 5 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2019.
  58. ^ Minh Vương (12 tháng 8 năm 2016). “Sự kiện Viet Pride diễn ra tại 36 tỉnh thành”. Báo Sài Gòn Giải Phóng. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  59. ^ Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ; UNDP (2 tháng 8 năm 2014). “Being LGBT in Asia: Viet Nam Country Report” [LGBT ở châu Á: Báo cáo quốc gia Việt Nam]. Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc (bằng tiếng Anh). Băng Cốc. tr. 17. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  60. ^ a b c d Nguyen, Thoi (28 tháng 2 năm 2020). “The Fight for LGBT Rights in Vietnam Still Has a Long Way To Go” [Cuộc đấu tranh cho quyền LGBT ở Việt Nam vẫn còn một chặng đường dài phía trước]. The Diplomat (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  61. ^ Vũ Thị Thủy Tiên (2 tháng 1 năm 2020). “Tự tử vì đồng tính: Hồi chuông cảnh báo nỗi bất hạnh từ định kiến”. Tạp chí Người Đưa Tin. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  62. ^ Vũ Phượng (23 tháng 3 năm 2021). “2 nữ sinh rơi lầu ở Q.12: Nếu con lỡ 'có tình cảm', cha mẹ sốc rồi làm gì?”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  63. ^ a b c Thái An (22 tháng 12 năm 2021). “Công bố Kết quả nghiên cứu Đánh giá tác động kinh tế của chính sách về hôn nhân cùng giới tại VN”. Tạp chí Bảo hiểm xã hội. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  64. ^ Tiểu Vi (10 tháng 8 năm 2022). “Cộng đồng LGBT tái khởi động chiến dịch "Tôi đồng ý"”. Báo Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2023.
  65. ^ Trâm Anh (11 tháng 8 năm 2022). “Nhiều nghệ sĩ tham gia chiến dịch ủng hộ hôn nhân cùng giới Tôi đồng ý”. Tạp chí Người Đô Thị. Lưu trữ bản gốc ngày 28 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2023.
  66. ^ Hoàng Giang (7 tháng 11 năm 2023). “Hơn 40.000 chữ ký 'Tôi đồng ý' ủng hộ hợp thức hóa hôn nhân cùng giới”. Trang tin Tiếng chuông, báo Chính phủ. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 17 tháng 12 năm 2023.
  67. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 331.
  68. ^ COC Hà Lan 2021, tr. 32.
  69. ^ Cao An Biên (29 tháng 8 năm 2022). “Hôn nhân đồng giới tại Việt Nam: Góc nhìn luật sư, chuyên gia công tác xã hội”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  70. ^ Nguyễn Thị Lê Huyền; Phan Thị Hồng (5 tháng 12 năm 2019). “Một số ý kiến về quyền nhân thân trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình của người LGBT theo pháp luật Việt Nam”. Tạp chí Dân chủ & Pháp luật. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2024.
  71. ^ Knight, Kyle (12 tháng 2 năm 2020). “My Teacher Said I Had a Disease” [Giáo viên bảo rằng tôi có bệnh]. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  72. ^ Chương trình Phát triển của Liên Hợp Quốc; Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường Việt Nam; Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam (2021). Đánh giá tác động kinh tế của chính sách về hôn nhân cùng giới tại Việt Nam (PDF). Hà Nội: Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chiến lược Việt Nam. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 9 tháng 5 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  73. ^ Nhóm phóng viên (7 tháng 7 năm 2012). “'Công nhận hôn nhân đồng tính là thể hiện bình đẳng giới'”. VnExpress. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2024.
  74. ^ Võ Văn Thành; Lê Kiên; Chi Mai (15 tháng 9 năm 2013). “Hôn nhân đồng tính: vì sao chưa công nhận?”. Báo Tuổi Trẻ. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  75. ^ Đinh Luyện (5 tháng 11 năm 2013). “Người đồng tính "ngóng" tin Quốc hội”. Báo Pháp luật Việt Nam. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  76. ^ Phạm Quỳnh Phương (30 tháng 7 năm 2012). “Kết hôn đồng tính có đe dọa văn hóa truyền thống?”. VietNamNet. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  77. ^ Trương Hồng Quang (21 tháng 5 năm 2014). “Một số quan điểm về kết hôn cùng giới tại Việt Nam hiện nay”. Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2024.
  78. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 326–327.
  79. ^ a b Viện iSEE 2021, tr. 13–14.
  80. ^ Đặng Lan (13 tháng 1 năm 2020). “Đồng tính "giả" - cần can thiệp kịp thời”. Sức khỏe và Đời sống. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2024.
  81. ^ Phong Tuyết (13 tháng 1 năm 2024). “Lệch lạc giới tính”. Báo Hải Dương. Truy cập ngày 18 tháng 7 năm 2024.
  82. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 330.
  83. ^ Hồng Nhung (1 tháng 4 năm 2014). “Người đồng tính mong được thừa nhận quyền hôn nhân và nhận con nuôi”. Báo Phụ Nữ Thủ Đô. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.
  84. ^ a b David Mann (18 tháng 4 năm 2014). “Leading the Way: Vietnam's Push for Gay Rights” [Dẫn đầu: Việt Nam thúc đẩy quyền của người đồng tính]. The Diplomat (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  85. ^ P. Thảo; Quang Phong (14 tháng 11 năm 2013). “Mang thai hộ khó lường, hôn nhân đồng giới khó cấm”. Báo Dân Trí. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  86. ^ Trương Hồng Quang (13 tháng 5 năm 2014). “Hôn nhân cùng giới và giá trị nhân văn của pháp luật”. Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 1 năm 2018. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2024.
  87. ^ Đoàn Thị Ngọc Hải (25 tháng 5 năm 2023). “Công nhận hôn nhân đồng giới ở Hà Lan và một số gợi mở cho Việt Nam”. Tạp chí Tòa án nhân dân. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  88. ^ Huỳnh Văn Thông (22 tháng 3 năm 2024). “Quyền kết hôn của người đồng tính theo pháp luật Việt Nam hiện nay”. Trường Chính trị tỉnh Bình Thuận. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  89. ^ Dương Tuyết Miên (26 tháng 8 năm 2020). “Bàn về quyền kết hôn của người đồng tính”. Tạp chí Dân chủ & Pháp luật. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2024.
  90. ^ Bùi Thị Mừng (2015). “Chế định kết hôn trong Luật hôn nhân và gia đình: Vấn đề lý luận và thực tiễn” (PDF). Trường Đại học Luật Hà Nội. tr. 131–132. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024 – qua Văn Nghiệp.
  91. ^ Dương Đức Chính; Lương Thị Bích Ngân; Nguyễn Thị Kim Tiến (20 tháng 2 năm 2020). “Bảo đảm quyền của người đồng tính theo pháp luật Việt Nam hiện nay” (PDF). Tạp chí Khoa học & Công nghệ Đại học Duy Tân.
  92. ^ “Fifty shades of pink” [Năm mươi sắc hồng]. The Economist. ISSN 0013-0613. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  93. ^ “Vietnam: LGBT Youth Unprotected” [Việt Nam: Thanh thiếu niên LGBT không được bảo vệ]. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (bằng tiếng Anh). 12 tháng 2 năm 2020. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 5 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  94. ^ “Vietnam: Give Marriage Rights to Same-Sex Couples” [Việt Nam: Trao quyền kết hôn cho các cặp đôi cùng giới]. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (bằng tiếng Anh). 20 tháng 11 năm 2013. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 9 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  95. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 327.
  96. ^ Khánh Hòa (17 tháng 6 năm 2012). “71,1% người đồng tính muốn được pháp luật thừa nhận”. Báo An ninh Thủ đô. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  97. ^ Anna Leach (17 tháng 12 năm 2012). “Survey undermines progress of same-sex marriage in Vietnam” [Khảo sát làm suy yếu tiến trình hôn nhân cùng giới ở Việt Nam]. Gay Star News (bằng tiếng Anh). Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 18 tháng 12 năm 2012.
  98. ^ Đại học Quốc gia Hà Nội, iSEE & Trường Luật, Đại học Melbourne 2022, tr. 323.
  99. ^ Phương Chi (4 tháng 9 năm 2013). “Hôn nhân đồng giới: Vẫn còn nhiều bàn cãi”. Đài Tiếng nói Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 12 tháng 8 năm 2020. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  100. ^ Vương Linh (16 tháng 8 năm 2013). “Người đồng tính tin hôn nhân cùng giới sẽ được thừa nhận”. VnExpress. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2024.
  101. ^ Thu Hằng (26 tháng 3 năm 2014). “Gần 50% người được hỏi ủng hộ quyền chung sống của người đồng tính”. Báo Thanh Niên. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  102. ^ Andrew Potts (2014). “One in three Vietnamese support marriage equality” [Một phần ba người Việt Nam ủng hộ hôn nhân cùng giới]. GayStarNews. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 4 năm 2014.
  103. ^ Diệu Linh (27 tháng 3 năm 2014). “34% người Việt được hỏi ủng hộ hôn nhân đồng tính”. Báo Dân Việt. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  104. ^ Như Quỳnh (11 tháng 10 năm 2013). “Bài Văn mạnh dạn về đồng tính nhận điểm cao”. Tạp chí Tri thức. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 7 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  105. ^ ILGA (2016). “Global Attitudes Survey on LGBT people” (PDF). ILGA. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 10 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2017.
  106. ^ a b c Sneha Gubbala; William Miner (2023). “Across Asia, views of same-sex marriage vary widely” [Khắp Châu Á, quan điểm về hôn nhân cùng giới phân hóa rõ rệt]. Pew Research Center. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 11 năm 2023. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2023.
  107. ^ Văn Đạt (4 tháng 2 năm 2024). “Đi tìm giá trị cho cộng đồng LGBT”. Tạp chí Nhịp cầu Đầu tư. Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.
  108. ^ Pew Research Center (2023). “Country Specific Methodology” [phương pháp luận cụ thể cho quốc gia]. Pew Research Center. Lưu trữ bản gốc ngày 11 tháng 12 năm 2023. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2023. Câu hỏi về hôn nhân cùng giới được đặt mã QLEGAL/Q47 trong "Religion in East Asia Survey" [Khảo sát Tôn giáo ở Đông Á]

Thư viện

Liên kết ngoài

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Công_nhận_các_cặp_cùng_giới_ở_Việt_Nam&oldid=71567889”