Phổ nhạc là nghệ thuật dựa theo lời và ý của bài thơ mà viết thành bài nhạc.

Trên thế giới, từ thời âm nhạc phục hưng, Rondeau cùng với balladevirelai là ba hình thức thơ Pháp phổ nhạc vào cuối thế kỷ 13 cho đến thế kỷ 15.

Nhạc tính trong văn chương truyền thống Việt Nam

sửa

Trong tiếng Việt vốn giàu nhạc tính với âm thanh trầm bổng nên lẩn trong thơ là nhạc. Các loại văn vần trong văn chương Việt Nam như lục bát, song thất lục bát, hát nói đều đi đôi với ngâm vịnh, xướng hát. Những điệu dân ca như hát ru, cũng hay mượn ca dao làm lời.

Thơ và tân nhạc

sửa

Trong tân nhạc Việt Nam, nghệ thuật đem ý lời thơ lồng vào nốt nhạc để hát lên là phổ nhạc. Việc chuyển từ thơ thành nhạc có thể chỉ dùng ý để gợi lên những hình ảnh trong ca khúc, nhưng cũng có khi theo sát lấy câu thơ làm ca từ. Trong một bài thơ có khi bài nhạc chỉ rút một đoạn mà không đụng đến những đoạn kia, hay hoán chuyển tự sự nên việc phổ nhạc có thể chỉ là phỏng theo. Có người nhận xét thì thơ phổ nhạc là sự đồng cảm, đồng điệu giữa nhà thơnhạc sĩ.[1] Phong cách này phổ biến trong dòng nhạc tiền chiến và sau đó được nhiều nhạc sĩ Việt Nam áp dụng suốt thế kỷ 20. Bài thơ được chọn phổ nhạc thường có nội dung phi thời gian. Khuynh hướng gần đây thì có nguồn bình luận rằng từ thập niên 1990 trở đi, âm nhạc Việt Nam không còn nhiều những bài thơ phổ nhạc như trước, phần vì thời cuộc và tính trữ tình cổ điển trong cuộc sống ngày càng thưa thớt.[2]

Khi thơ đã phổ nhạc thì không ít trường hợp tên nhạc sĩ được gắn liền với bài hát mà nổi tiếng trong khi tên tuổi người sáng tác lời thơ thì chìm vào bóng tối.[3] Có khi nhạc sĩ nghiễm nhiên lấy luôn bài thơ mà không tri ân nguyên tác.[4] Theo luật pháp ngày nay thì việc bản quyền cũng được áp dụng với tác giả bài thơ. Theo VCPMC thì nhà thơ được 30% tiền lợi nhuận.[5]

Nhìn lại tân nhạc Việt Nam thì thi sĩ Du Tử Lê là người có hơn 300 bài thơ đã được nhiều nhạc sĩ phổ nhạc.[6]

Vài bài hát tân nhạc Việt Nam phổ từ thơ

sửa

Chú thích

sửa
  1. ^ "Vui buồn chuyện thơ phổ nhạc"
  2. ^ "Nhạc phổ thơ đang ở đâu?". Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2014.
  3. ^ "Vui buồn chuyệ thơ phổ nhạc"
  4. ^ "Hồng Phước bị ném đá..."
  5. ^ "Bản quyền những bài thơ phổ nhạc...". Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2014.
  6. ^ "Du Tử Lê và thơ phổ nhạc" theo VOA
  7. ^ Cùng Phạm Duy nghe chuyện nhạc Lưu trữ 2014-10-06 tại Wayback Machine, Tuổi Trẻ, 11/9/2014
  8. ^ "Kỷ vật cho em..."

Tham khảo

sửa
  • Đỗ Bình. "Vài nét về thơ phổ nhạc". Nguồn số 17, Tháng 9, 2005. Tr 90-2, 130.

Liên kết ngoài

sửa