Việt Nam sử lược
Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. |
Việt Nam sử lược (chữ Nho: 越南史略) là tác phẩm do nhà sử học Trần Trọng Kim biên soạn năm 1919. Sách được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1920 và được tái bản rất nhiều lần, có lúc đã được dùng làm sách giáo khoa dưới thời Pháp thuộc và Việt Nam Cộng hòa cho tới năm 1975, về sau vẫn tiếp tục được tái bản.
Việt Nam sử lược | |
---|---|
![]() Bìa quyển 1, Việt Nam sử lược, in lần đầu tiên, 1920 | |
Thông tin sách | |
Tác giả | Trần Trọng Kim |
Quốc gia | Việt Nam |
Ngôn ngữ | vi (có chú giải chữ Hán) |
Chủ đề | Lịch sử |
Nhà xuất bản | Trung Bắc Tân Văn |
Ngày phát hành | 1920 |
Tác phẩm này là cuốn sách lịch sử Việt Nam đầu tiên viết bằng chữ quốc ngữ, hệ thống lại toàn bộ lịch sử nước Việt (cho đến thời Pháp thuộc). Đây là cuốn sách sử Việt đầu tiên không viết theo lối biên niên, cương mục, ngôn từ khó hiểu của sách sử Việt thời phong kiến, nên được giới bình dân đón nhận do ngắn gọn, súc tích và dễ hiểu. Tuy nhiên, về mặt chuyên môn, do biên soạn trong thời gian quá ngắn, lại chỉ do một mình Trần Trọng Kim biên soạn nên sách cũng có nhiều chi tiết sai sót, gây hiểu lầm cho người đọc; về sau tác giả đã 2 lần hiệu đính lại nhưng vẫn còn rất nhiều sai sót (phần lớn người đọc cuốn sách này là dân thường, chỉ có kiến thức sơ lược về lịch sử nên không nhận ra những lỗi sai đó, có một dạo cuốn sách còn từng được dùng làm sách giáo khoa nên đã dẫn đến nhiều hiểu lầm về lịch sử trong người dân). Mặt khác, sách viết vào thời Pháp thuộc nên chịu sự khống chế của thực dân Pháp, Trần Trọng Kim lại là người có tư tưởng phong kiến bảo hoàng, do vậy sách có nhiều đánh giá thiếu khách quan về các nhân vật, sự kiện, triều đại.
Nhận xétSửa đổi
Cuốn sách được viết vào thời kỳ Pháp đang đô hộ Việt Nam, Trần Trọng Kim cũng từng làm quan cho chính quyền thực dân Pháp nên một số quan điểm, nhận định có tính bênh vực cho thực dân Pháp. Khi viết về giai đoạn Pháp đô hộ (Trần Trọng Kim nói tránh đi là "bảo hộ"), cuốn sách không nói đến sự bóc lột, áp bức của thực dân Pháp. Một số người Việt cộng tác với Pháp, giúp Pháp đánh dẹp các khởi nghĩa yêu nước chống Pháp như Nguyễn Thân, Hoàng Cao Khải (mà người đương thời đều coi là Việt gian) thì sách lại viết tránh đi là "tuân mệnh triều đình" đi "tiễu loạn" (dù ai cũng rõ triều đình nhà Nguyễn khi đó chỉ còn là bù nhìn cho Pháp mà thôi). Các cuộc khởi nghĩa chống Pháp và các sĩ phu yêu nước, như Trận Kinh thành Huế 1885 của Tôn Thất Thuyết thì Trần Trọng Kim lại phê phán đó là "làm loạn". Sau thời Pháp thuộc, nhà sử học Trần Huy Liệu, Trưởng Ban Nghiên cứu Lịch sử, Địa Lý, Văn Học kiêm Chủ nhiệm Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, đã viết một bài tựa đề "Bóc trần quan điểm thực dân, phong kiến Trọng Kim" đăng trong Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử số 4 năm 1955, trong đó ông đã phê phán cuốn Việt Nam sử lược là "nặng quan điểm thực dân"[1]
Bố cụcSửa đổi
Trong bộ sách Việt Nam sử lược này, tác giả chia lịch sử Việt Nam ra làm 5 thời đại:
- Thượng Cổ thời đại, kể từ họ Hồng Bàng cho đến hết đời nhà Triệu.
- Bắc Thuộc thời đại, kể từ khi nhà Triệu bị nhà Hán đô hộ, đến ngay trước đời nhà Ngô.
- Tự Chủ thời đại, kể từ nhà Ngô, nhà Đinh, nhà Tiền Lê, nhà Lý, nhà Trần cho đến nhà Hậu Lê.
- Nam Bắc phân tranh, kể từ khi nhà Mạc cho đến nhà Tây Sơn.
- Cận Kim thời đại, kể từ nhà Nguyễn cho đến đầu thế kỷ XX (1902) và manh nha chiến tranh Đông Dương.
Sách tham khảo của tác phẩmSửa đổi
Sách chữ Nho và chữ Quốc NgữSửa đổi
- 1- Đại Việt sử ký toàn thư - Ngô Sĩ Liên
- 2- Khâm định Việt sử thông giám cương mục
- 3- Trần triều thế phổ hành trang
- 4- Bình Nguyên công thần thực lục
- 5- Hoàng Lê nhất thống chí
- 6- Lịch triều hiến chương - Phan Huy Chú
- 7- Đại Nam thực lục tiền biên
- 8- Đại Nam thực lục chính biên
- 9- Đại Nam thống chí
- 10- Đại Nam chính biên liệt truyện
- 11- Đại Nam điển lễ toát yếu - Đỗ Văn Tâm
- 12- Minh Mệnh chính yếu
- 13- Quốc triều sử toát yếu - Cao Xuân Dục
- 14- Thanh triều sử ký
- 15- Trung Quốc lịch sử
- 16- Hạnh Thục ca- Nguyễn Nhược Thị[2]
Sách tiếng PhápSửa đổi
- 1- Cours d' Histoire Annamite- Trương Vĩnh Ký
- 2- Notion d' Histoire d'Annam- Maybon et Ruissier
- 3- Pays d' Annam- E. Luro
- 4- L'Empire d' Annam- Gosselin
- 5- Abrégé de l'Histoire d'Annam- Shreiner
- 6- Histoire de la Cochinchine- P. Cultru
- 7- Les Origin du Tonkin- J.Dupuis
- 8- Le Tonkin de 1872 à 1866- J.Dupuis
- 9- La Vie de Monseigneur Puginier- E. Pouvet
- 10- L'insurrection de Gia Định- J. Silvestre[2]
Thông tin thêmSửa đổi
Trần Trọng Kim có dự định viết thêm một cuốn sử tiếp theo cuốn Việt Nam sử lược (VNSL), nhưng không thành, theo như ông viết trong VNSL:
- "Trước tôi đã dự bị viết một quyển sử nối theo sách này. Tôi đã thu nhặt được rất nhiều tài liệu. Chẳng may đến cuối năm Bính Tuất (1946) có cuộc chiến tranh ở Hà Nội, nhà tôi bị đốt cháy, sách vở mất sạch, thành ra đành phải bỏ quyển sử ấy không làm được nữa"[3].
Tại Trung Quốc, năm 1992, Bắc Kinh thương vụ ấn thư quán xuất bản sách Việt Nam sử lược bản tiếng Trung với tựa đề Việt Nam thông sử (越南通史), dịch giả chủ biên là sử gia Đới Khả Lai. Lý do không giữ tên gốc Việt Nam sử lược (越南史略) được dịch giả giải thích là dựa theo các bản sách năm 1958 với tên tiếng Pháp là Histoire du Việt-Nam và căn cứ theo nội dung sách.[4]
Chú thíchSửa đổi
- ^ Vũ Ngọc Khánh (26 tháng 11 năm 2009). “Bàn thêm về Trần Trọng Kim”. Văn hóa Nghệ An. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 10 năm 2017. Truy cập 22 tháng 10 năm 2017.
- ^ a b Việt Nam sử lược, quyển I, Trung tâm Học liệu xuất bản tại Sài Gòn năm 1971, tr.281
- ^ Việt Nam sử lược, quyển II, Trung tâm Học liệu xuất bản tại Sài Gòn năm 1971, tr.353
- ^ 《越南史略》戴可來「譯者的話」,第3頁。
Liên kết ngoàiSửa đổi
Wikisource tiếng Việt có toàn văn tác phẩm về: |