Đường sắt đô thị Thành Phố Hồ Chí Minh

Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh là hệ thống đường sắt đô thị tại Thành phố Hồ Chí Minh. Bao gồm 8 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài là 169 km, 1 tuyến xe điện 12,8 km và 2 tuyến đường ray đơn dài 43,7 km. Đây là hệ thống đường sắt đô thị thứ 2 tại Việt Nam sau Hà Nội.

Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh
Tổng quát
Chủ	Ban Quản lý Đường sắt đô thị
Địa điểm	Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Loại tuyến	Tàu điện ngầm
Số tuyến	2 (đang thi công) 10 (kế hoạch)
Số nhà ga	25 (đang thi công) 171 (kế hoạch)
Hoạt động
Sẽ bắt đầu vận hành	2021
Headway	4 phút
Kỹ thuật
Chiều dài hệ thống	225,5 km (140,1 mi)
Khổ đường sắt	1.435 mm (4 ft 8 1⁄2 in)
Tốc độ cao nhất	80 km/h (50 mph)
Bản đồ tuyến đường

Tuyến đầu tiên của hệ thống là tuyến số 1 (Tuyến Sài Gòn): Bến Thành - Suối Tiên được khỏi công vào năm 2013 và hiện tại đã gần hoàn thành phần đi trên cao dự kiến toàn tuyến sẽ vận hành vào năm 2021. Tuyến tiếp theo là tuyến số 2 (Tuyến Bà Quẹo): Bến Thành - Tham Lương, cũng được khởi công vào năm 2013 nhưng do gặp nhiều khó khăn nên dự án đã bị trì hoãn đến năm 2020, dự kiến tuyến số 2 sẽ đưa vào vận hành năm 2024.

Mạng lưới

Theo kế hoạch mới nhất được phê duyệt ngày 8 tháng 4 năm 2013, theo quyết định số 568/QĐ-TTg.hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh bao gồm:

Số tuyến	Tên tuyến	Nhà ga		Số nhà ga	Chiều dài km	Depot	Dự kiến vận hành
Đang thi công
S  Tuyến 1	Sài Gòn	Bến Thành	Bến xe Miền Đông	14	19,7	Long Bình	2021
B  Tuyến 2	Bà Quẹo	Bến Thành	Tham Lương	11	11,3	Tham Lương	2024
Trên kế hoạch
B  Tuyến 2	Bà Quẹo	Tham Lương	Bến xe An Sương	3	3,3	Tham Lương	Không có
		Bến Thành	Thủ Thiêm	6	5,8	Tham Lương	Không có
		Bến xe An Sương	Củ Chi	22	27,6	Tham Lương, Phước Hiệp	Không có
K  Tuyến 3A	Tân Kiên	Bến Thành	Tân Kiên	17	19,8	Tân Kiên	2026
N  Tuyến 3B	Thị Nghè	Cộng Hòa	Hiệp Bình Phước	11	12,2	Hiệp Bình Phước	Không có
G  Tuyến 4	Gò Vấp	Thạnh Xuân	Hiệp Phước	32	35,7	Thạnh Xuân, Hiệp Phước	Không có
T  Tuyến 4B	Tân Sơn Nhất	Gia Định	Lăng Cha Cả	3	3,4	Gia Định	Không có
T  Tuyến 4B-1	Tân Sơn Nhất	Hoàng văn Thụ	Sân bay Tân Sơn Nhất	2	1,5	Gia Định	2024
C  Tuyến 5	Cần Giuộc	Cầu Sài Gòn	Bến xe Cần Giuộc	22	23,4	Đa Phước	2025
Đ  Tuyến 6	Đầm Sen	Phú Lâm	Bà Quẹo	7	6,8	Tham Lương	Không có

Kế hoạch cũng bao gồm 3 tuyến đường xe điện và đường ray đơn:

Số tuyến	Nhà ga		Số nhà ga	Chiều dài km	Depot	Hoàn thành
T1  Tramway 1	Ba Son	Bến xe Miền Tây	23	12,8	Bến xe Miền Tây	2022
M2  Monorail 2	Thanh Đa	Bình Hưng	17	27,2	Phong Phú	2020
M3  Monorail 3	Gò Vấp	Tân Chánh Hiệp	8	16,5	Tân Chánh Hiệp	Không có

Quá trình thi công

Đang xây dựng

 S  Tuyến số 1 (Tuyến Sài Gòn): Bến Thành - Suối Tiên

Bản đồ lộ trình tuyến số 1.

Tuyến số 1 có tổng chiều dài là 19,7 km được khởi công vào 2013 và dự kiến hoàn thành và đưa vào vận hành năm 2021.

Tuyến số 1 chạy song song với xa lộ Hà Nội.

Điểm đầu của tuyến tại chợ Bến Thành, đi ngầm từ ga Bến thành đến ga Ba Son tại khu đô thị Vinhomes Golden River sau đó chạy dọc theo rạch Văn Thánh rồi đi ngang qua sông Sài Gòn sau đó chạy dọc theo xa lộ Hà Nội và kết thúc tại ga Bến xe Miền Đông mới.

Dự kiến tuyến số 1 sẽ được kéo dài từ ga Bến xe Miền Đông mới tới ga Dĩ An và phía nam thành phố Biên Hòa.

Toàn tuyến bao gồm 14 nhà ga và 1 nhà Depot, trong đó có 3 ga ngầm là Bến Thành, Nhà hát Thành phố và Ba Son. Còn 11 ga còn lại là ga trên cao (từ ga Văn Thánh đến ga bến xe Miền Đông mới).

Depot của tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên được đặt tại phường Long Bình, quận 9, đây là khu trung tâm điều khiển và bảo dưỡng tàu tuyến số 1 đến năm 2040.

 B  Tuyến số 2 (Tuyến Bà Quẹo): Củ Chi – Thủ Thiêm

Bản đồ lộ trình tuyến số 2.

Tuyến số 2 Khu đô thị Tây Bắc Củ Chi - Thủ Thiêm có tổng chiều dài khoảng 48 km, được phê duyệt vào năm 2010. Nhưng do ảnh hưởng các yếu tố như trượt giá, chi phí tài chính, xây dựng,... mà dự án đã tăng mức vốn đầu tư lên 40.000 tỉ đồng. Dự kiến, tuyến số 2 (giai đoạn 1) sẽ hoàn thành vào năm 2024.

Tuyến số 2 sẽ được chia làm 3 giai đoạn

• Giai đoạn 1 (Bến Thành - Tham Lương) có điểm đầu là ga Bến Thành đi ngầm theo đường Phạm Hồng Thái đến Ngã sáu Phù Đổng thì đi theo đường Cách mạng tháng 8, tiếp đó là đường Trường Chinh và kết thúc tại ga Depot Tham Lương.

• Giai đoạn 2 (Bến Thành - Thủ Thiêm và Tham Lương - Bx An Sương) điểm bắt đầu ở phía Nam giai đoạn 2 là ga Bến Thành, đi theo đường Hàm Nghi chạy ngang qua sông Sài Gòn rồi đi tiếp theo đường Mai Chí Thọ và kết thúc tại ga Thủ Thiêm. Còn ở phía Bắc là ga Tân Bình, đi dọc theo đường Trường Chinh đến nút giao An Sương và ga cuối là ga Bến xe An Sương.

• Giai đoạn 3 (Bx An Sương - Củ Chi) bắt đầu từ ga Bx An Sương, đi tiếp theo quốc lộ 22 đến Củ Chi và kết thúc ở nhà ga Củ Chi.

Tuyến sẽ có 42 nhà ga, trong đó có khoảng 16 nhà ga ngầm và hơn 10 nhà ga trên cao. Tuy nhiên, trong 42 nhà ga, hiện chỉ mới có 26 nhà ga được quy hoạch còn 16 nhà ga còn lại vẫn chưa được đưa vào bản vẽ.

Depot của tuyến số 2 được đặt tại phường Tân Thới Nhất, quận 12 có diện tích khoảng 25,47 ha và tại xã Phước Hiệp, huyện Củ Chi. Hiện vẫn chưa được xây dựng.

Đang lên kế hoạch

 K  Tuyến số 3A (Tuyến Tân Kiên): Bến Thành - Tân Kiên

Tuyến số 3A có chiều là 19,8 km và 17 nhà ga.

Trong đó dự án sẽ được chia làm 2 giai đoạn

• Giai đoạn 1 (Bến Thành - Bx Miền Tây) có chiều dài 9,89 km gồm 10 nhà ga, tổng chi phí dự kiến khoảng 1,82 tỷ USD.
• Giai đoạn 2 (Bx Miền Tây - Tân Kiên) có chiều dài 9,69 km gồm 7 nhà ga, tổng chi phí dự kiến khoảng 1 tỷ USD.

JICA đã cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và hồ sơ nghiên cứu tiền khả thi đã được tư vấn của JICA hoàn tất vào tháng 5/2017. Ban Quản lý đã tham mưu cho UBND Tp Hồ Chí Minh trình Bộ Kế hoạch và đầu tư về đề xuất dự án.

 G  Tuyến số 4 (Tuyến Gò Vấp): Thạnh Xuân - Hiệp Phước

Tuyến số 4 là tuyến metro dài nhất trong hệ thống với 35,7 km có tất cả 33 ga (gồm 2 ga trên mặt đất, 16 ga trên cao, 15 ga ngầm) và có tổng chi phí dự kiền là 4,57 tỷ USD.

Dự án gồm 4 giai đoạn triển khai

• Giai đoạn 1A (Gia Định - Hoàng Diệu) có chiều dài 6,375 km, bao gồm cả depot tại công viên Gia Định.
• Giai đoạn 1B (Gia Định - Thạnh Xuân) có chiều dài 6,975 km.
• Giai đoạn 1C (Hoàng Diệu - Phước Kiển) có chiều dài 6,975 km.
• Giai đoạn 2 (Phước Kiển - Hiệp Phước) có chiều dài 17,35 km.

Hiện tại, có 3 nhà đầu tư đã quan tâm đến tuyến này là: Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc (KEXIM), Công ty GS E&C và Liên doanh Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô - Công ty Mosmetrostroy. Các nhà đầu tư này hiện đang trong quá trình nghiên cứu đề xuất dự án.

 T  Tuyến số 4B (Tuyến Tân Sơn Nhất): Gia Định - Lăng Cha Cả

Tuyến số 4B là một tuyến nhánh của tuyến số 4 (Gò Vấp) có chiều dài 3,4 km đi qua sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất với 3 nhà ga là Gia Định (tuyến 4), Sân bay Tân Sơn Nhất, Lăng Cha Cả (tuyến 5), tổng chi phí dự kiến của dự án khoảng 0,8 USD

Ngân hàng KEXIM tài trợ nguồn vốn viện trợ không hoàn lại để thực hiện dự án Hỗ trợ kỹ thuật nghiên cứu tiền khả thi cho dự án tuyến 4B giai đoạn 1 (Lăng Cha Cả - Sân bay Tân Sơn Nhất khoảng 1,7 km)

 C  Tuyến số 5 (Tuyến Cần Giuộc): Cầu Sài Gòn - Bx Cần Giuộc

Tuyến số 5 được phân kỳ đầu tư 2 giai đoạn

• Giai đoạn 1 (Bảy Hiền - Cầu Sài Gòn) dài 8,9 km (1,4 km đi trên cao và 7,5 km đi ngầm) và 7 nhà ga. Dự án đã thu xếp đủ vốn từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), Ngân hàng Tái thiết Đức (KfW), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và Tây Ban Nha. Tổng chi phí dự kiến là 1,92 tỷ USD.
• Giai đoạn 2 (Bảy Hiền - Bx Cần Giuộc) có chiều dài khoảng 14,5 km và 13 nhà ga, tổng chi phí dự kiến 2,105 tỷ USD. Hiện đã có 2 nhà đầu tư chính thức quan tâm đến dự án này, là: Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) đang hoàn chỉnh hồ sơ nghiên cứu tiền khả thi cho dự án; Công ty TNHH Lotte E&C (Hàn Quốc) đang thực hiện nghiên cứu đoạn từ Ga Đại học Y Dược đến Bến xe Cần Giuộc mới của dự án, theo hình thức hợp tác công - tư (PPP).

Thông số kỹ thuật

• Chiều dài sân ga: 125 m
• Khoảng cách trung bình giữa các ga 700 - 1.300 m
• Tốc độ vận hành: 80 km/h
• Thời gian giữa hai chuyến: 4 phút (2 phút vào giờ cao điểm)
• Khổ đường ray: 1.435 mm
• Độ rộng tàu: 3 m

Đề xuất năm 2009

Mạng lưới tàu điện ngầm Thành phố Hồ Chí Minh trước đó.

Kế hoạch tổng thể năm 2009

Tuyến đường	Chiều dài (km)	Số nhà ga	Đặc điểm	Lộ trình
1	19,7 (2,6 ngầm và 17,1 trên cao)	14 (3 ngầm, 11 trên cao)	ngầm và trên cao	Bến Thành - Suối Tiên
2	Gđ1: 11,3 (9,5 ngầm và 1,8 trên cao) Gđ2: 7.7	Gđ1: 11 (10 ngầm, 1 trên cao) Gđ2:	ngầm và trên cao	Gđ1: Bến Thành - Tham Lương Gđ2: Thủ Thiêm - Bến Thành & Tham Lương - Bx Tây Ninh
3A	Gđ1: 9.7 (ngầm) Gđ2: 6.5	Gđ1: 10 ngầm Gđ2:	ngầm và trên cao	Gđ1: Bến Thành - Bx Miền Tây Gđ2: Bx Miền Tây - Tân Kiên
3B	12,1 (9,1 ngầm và 3 trên cao).	10 (8 ngầm, 2 trên cao)	ngầm và trên cao	Ngã 6 Cộng Hòa - Hiệp Bình Phước
4A	24 (19 ngầm và 5 trên cao)	20 (15 ngầm, 5 trên cao)	ngầm và trên cao	Thạnh Xuân (Quận 12) - Nguyễn Văn Linh (Quận 7)
4B	5.2	Không có	ngầm	Công Viên Gia Định - Sân bay Tân Sơn Nhất - Lăng Cha Cả
5	Gđ1: 8.9 (ngầm) Gđ2: 14,8 (7,4 ngầm và 7,4 trên cao)	Gđ1: 9 (8 ngầm, 1 trên cao) Gđ2: 13 (7ngầm, 6 trên cao)	ngầm và trên cao	Ngã 4 Bảy Hiền – Cầu Sài Gòn Ngã 4 Bảy Hiền – Bx Cần Giuộc mới
6	6.7 (ngầm)	7 ngầm	ngầm	Trường Chinh - Vòng xoay Phú Lâm

Đề xuất năm 2007

Kế hoạch tổng thể năm 2007

Tuyến đường	Chiều dài (km)	Số nhà ga	Đặc điểm	Lộ trình
1	19,7	14	ngầm và trên cao	Bến Thành - Suối Tiên
2	11,3	11	ngầm và trên cao	Bến Thành - Tham Lương
3	10,4	Không có	ngầm	Bến Thành - Bình Tân
4	16	Không có	ngầm	Lăng Cha Cả - Công viên Văn Thánh
5	17	Không có	ngầm và trên cao	Thủ Thiêm - Cần Giuộc
6	6	Không có	ngầm	Bà Quẹo - Phú Lâm

Đề xuất ban đầu năm 2001

Kế hoạch tổng thể năm 2001

Tuyến đường	Chiều dài (km)	Số nhà ga
Tây Bắc - Đông Nam	46,86	44
Vành đai trong	43,14	45
Sân bay Quốc tế Tân Sơn Nhất	9,3	9
Hòa Hưng - Xa lộ Hà Nội - Khu đô thị mới Thủ Thiêm	21	18
Chợ Bến Thành - Quận 2 - Quận 9 - Thủ Đức	27,5	18
Biên Hòa - Bình Chánh - Hòa Hưng	46	42

Sự cố xây dựng

Từ tháng 9/2014 - tháng 1/2015, tại hạng mục thi công cọc khoan nhồi của gói thầu số 2, đã có 4 cọc để xảy ra sự cố như để rơi lồng thép, trồi lòng thép, sai lệch vị trí tim cọc 0,5m trong khi thi công cọc khoan.

Vào khoảng 14h15 ngày 30/1/2016, chiếc xe cần cẩu nặng hàng chục tấn mang biển số 50LA-2135 đang đưa các khối đá bê tông lớn để thử tải tuyến đường sắt đô thị Bến Thành - Suối Tiên đã bất ngờ mất thăng bằng rồi đổ sập xuống. Sự cố khiến người điều khiển cần cẩu bị thương phải nhập viện cấp cứu

Liên kết ngoài

• HCM Metro (tiếng Anh)
• Vnexpress: 3 năm nữa TP HCM có tàu điện ngầm
• Đường sắt đô thị đã làm đến đâu? - báo Tuổi Trẻ ngày 5/5/2007