Gia Nghĩa

Gia Nghĩa
	Thị xã
	Một khu du lịch tại thị xã Gia Nghĩa
Hành chính
Vùng	Tây Nguyên
Tỉnh	Đắk Nông
Phân chia hành chính	5 phường, 3 xã
Thành lập	27/06/2005
Địa lý
	Tọa độ: 11°59′57″B 107°41′1″Đ / 11,99917°B 107,68361°ĐTọa độ: 11°59′57″B 107°41′1″Đ / 11,99917°B 107,68361°Đ
Diện tích	284,11 km²
Độ cao	600m
Vị trí Gia Nghĩa trên bản đồ Việt Nam
	Gia Nghĩa
Dân số (2019)
Tổng cộng	64.500 người (ước tính)
Thành thị	68%
Nông thôn	32%
Mật độ	214 người/km²
Dân tộc	Mạ, M’Nông, Thái, Nùng, Tày, Mường, H’Mông, Khmer, Dao, Gia Rai, Hoa, Cao lan, Ê đê, Cho ro, Sán dìu, Sán chay, Sán chỉ, Xơ đăng, Kinh.
Khác
Mã hành chính	660
Biển số xe	48-B1
Website	Thị xã Gia Nghĩa
	x; t; s;

Đối với các định nghĩa khác, xem Gia Nghĩa (định hướng).

Gia Nghĩa là thị xã tỉnh lỵ của tỉnh Đắk Nông, Việt Nam.

Thị xã Gia Nghĩa nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh 225 km, cách thành phố Buôn Ma Thuột 120 km^[1]. Thị xã hiện là đô thị loại III, trung tâm của tỉnh Đắk Nông.

Vị trí địa lýSửa đổi

Thị xã Gia Nghĩa nằm về phía Tây Nam của Tây Nguyên, có địa hình phức tạp bao gồm nhiều dãy đồi núi mấp mô xen kẽ nhiều khe suối tự nhiên lớn, nhỏ tạo thành dạng địa hình bị chia cắt mạnh. Địa hình thị xã có hướng thấp dần từ Bắc xuống Nam, từ Đông sang Tây^[1].

Địa giới hành chính thị xã Gia Nghĩa:

Phía đông giáp huyện Đắk Glong.

Phía Tây giáp huyện Đắk R'lấp.

Phía Nam giáp tỉnh Lâm Đồng.

Phía Bắc giáp huyện Đắk Song.

Thị xã Gia Nghĩa là tỉnh lỵ tỉnh Đắk Nông, là trung tâm hành chính - chính trị, trung tâm kinh tế, văn hóa xã hội và trung tâm khoa học chuyển giao công nghệ của tỉnh Đắk Nông nằm ở phía Tây Nam vùng Tây Nguyên, có trục Quốc lộ 14 là trục giao thông xương sống quan trọng gắn kết các trung tâm kinh tế của Vùng với các vùng lân cận; có Quốc lộ 14C là trục gắn kết các khu kinh tế cửa khẩu dọc hành lang biên giới, có Quốc lộ 28 kết nối đô thị với Đà Lạt – trung tâm du lịch của cả nước.

Mặt khác, Đắk Nông nằm trong vùng tam giác phát triển Campuchia- Lào-Việt Nam, đang được Chính phủ 3 nước quan tâm tích cực đầu tư xây dựng nhằm tạo bước đột phá về xây dựng kết cấu hạ tầng, đặc biệt là phát triển giao thông đường bộ, tạo sự kết nối giữa các trung tâm, phát triển mạnh mối quan hệ kinh tế liên vùng thông qua các chương trình hợp tác phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

Với vị trí địa lý thuận lợi tạo điều kiện cho tỉnh Đắk Nông nói chung và thị xã Gia Nghĩa nói riêng có thể mở rộng giao lưu với các tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và Duyên hải miền Trung, tăng cường liên kết giữa Đắk Nông với các tỉnh thuộc Đông Bắc Campuchia về mở rộng thị trường, phát triển hợp tác liên vùng và Quốc tế.

Đô thị Gia Nghĩa phải đặt trong bối cảnh phát triển của vùng Tây Nguyên. Gia Nghĩa được xem là một hạt nhân có chức năng chuyển tiếp các hoạt động từ vùng Tây Nguyên tới vùng Đông Nam Bộ (vùng phát triển năng động nhất cả nước) kết nối với vùng Duyên Hải Nam Trung Bộ - một hướng mở ra cảng biển để vận chuyển hàng hóa khối lượng lớn. Đồng thời là một hạt nhân bổ trợ chức năng kết nối các hoạt động theo hành lang Đông Tây và tiểu vùng Sông Mê Kông mở rộng, liên kết với các khu vực phát triển nhằm thúc đẩy các lợi thế so sánh của khu vực.

Đô thị Gia Nghĩa có nhiều lợi thế về vị trí địa lý và là đô thị quan trọng trong vùng Tây Nguyên và của Việt Nam (trung tâm công nghiệp Bôxit), có sức hút và tác động rộng lớn đối với các tỉnh xung quanh và quốc tế. Việc mở rộng ranh giới hành chính mang lại cho Gia Nghĩa một vùng sinh thái và tài nguyên rộng lớn, tạo nên những lợi thế cạnh tranh lớn so với các đô thị lớn khác trong khu vực, khi đặt vấn đề về phát triển đô thị Gia Nghĩa theo hướng đô thị hiện đại - xanh - sạch - đẹp.

Hành chínhSửa đổi

Thị xã Gia Nghĩa có 8 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 5 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Thành, Nghĩa Trung và 3 xã: Đắk Nia, Đắk R’Moan, Quảng Thành.

Lịch sử hình thànhSửa đổi

Trước năm 1975, Gia Nghĩa là tỉnh lỵ tỉnh tỉnh Quảng Đức, khi đó Gia Nghĩa là cấp xã, có 3 thôn Nghĩa Đức, Nghĩa Thành, Nghĩa Tín. Sau khi tỉnh Quảng Đức nhập vào tỉnh Đắk Lắk, Gia Nghĩa trở thành thị trấn huyện lỵ huyện Đăk Nông.

Trước khi thành lập thị xã Gia Nghĩa, huyện Đắk Nông có 1 thị trấn Gia Nghĩa và 8 xã: Quảng Thành, Đắk Nia, Quảng Khê, Đắk Ha, Đắk R'măng, Đắk Plao, Đắk Som, Quảng Sơn.

Ngày 27 tháng 6 năm 2005, Chính phủ Việt Nam ban hành Nghị định số 82/2005/NĐ-CP, chia huyện Đắk Nông thành 2 đơn vị hành chính là thị xã Gia Nghĩa và huyện Đắk Glong^[2]. Thị xã Gia Nghĩa khi thành lập có 5 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Thành, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Trung và 3 xã: Đắk Nia, Đắk R’Moan, Quảng Thành.

Ngày 12 tháng 2 năm 2015, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định số 209/QĐ-BXD công nhận thị xã Gia Nghĩa là đô thị loại III trực thuộc tỉnh Đắk Nông^[3].

Quy hoạchSửa đổi

Theo quy hoạch chung đô thị Đắk Nông đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, toàn bộ thị xã Gia Nghĩa sẽ được nâng cấp lên thành thành phố Gia Nghĩa, gồm 6 phường: Nghĩa Đức, Nghĩa Phú, Nghĩa Tân, Nghĩa Thành, Nghĩa Trung, Quảng Thành và 2 xã: Đắk Nia, Đắk R'moan.

Văn hóaSửa đổi

Thị xã Gia Nghĩa có 19 dân tộc anh em cùng sinh sống bao gồm dân tộc Mạ, M’Nông, Thái, Nùng, Tày, Mường, H’Mông, Khơ me, Dao, Gia Rai, Hoa, Cao lan, Ê đê, Cho ro, Sán dìu, Sán chay, Sán chỉ, Xơ đăng, Kinh. Ngoài ra ở đây có 3 tôn giáo chính đang hoạt động gồm đạo Thiên chúa, đạo Tin lành, đạo Phật^[1].

Thời tiếtSửa đổi

Thị xã Gia Nghĩa có nhiệt đới gió mùa với mùa mưa và mùa khô phân biệt rõ rệt. Mùa mưa kéo dài 7 tháng từ tháng 4 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau^[4]. Trong đó mùa mưa tổng lượng mưa chiếm 80% lượng mưa cả năm, lượng mưa trình bình năm: 2.503 mm, lượng mưa tháng khô nhất 12,2mm. Độ ẩm không khí trung bình năm 85%. Độ cao so với mực nước biển trên 600m. Nhiệt độ trung bình năm 22,4°C, nhiệt độ trung bình tháng lạnh nhất 20,1°C, nhiệt độ trung bình tháng nóng nhất 23,9°C^[4].