Mở trình đơn chính
Wikipedia

Lâm Đồng

Một tỉnh vùng Tây Nguyên của Việt Nam
Về quận cùng tên trực thuộc Tây An, Thiểm Tây; xem bài Lâm Đồng, Thiểm Tây.

Lâm Đồng là một trong năm tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên, đồng thời là tỉnh có diện tích lớn thứ 7 cả nước tiếp giáp với vùng kinh tế trọng điểm phía nam. Nằm trên cao nguyên cao nhất của Tây Nguyên là Lâm Viên - Di Linh với độ cao 1500 mét so với mực nước biển và là tỉnh duy nhất ở Tây Nguyên không có đường biên giới quốc tế. Tỉnh lỵ là thành phố Đà Lạt nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh 300 km về hướng Bắc, đồng thời cách cảng biển Nha Trang 135 km về hướng Tây. Năm 2010, Lâm Đồng là tỉnh đầu tiên của Tây Nguyên có 2 thành phố trực thuộc tỉnh (Đà Lạt, Bảo Lộc).

Lâm Đồng

Tỉnh
Da Lat, view to Xuan Huong lake 2.jpg
Hành chính
VùngTây Nguyên
Tỉnh lỵThành phố Đà Lạt
Phân chia hành chính2 thành phố, 10 huyện
Đại biểu quốc hộiTriệu Thế Hùng

Nguyễn Tạo Trương Thị Mai Đoàn Văn Việt Nguyễn Văn Hiển

K'Nhiễu
Chính quyền
Chủ tịch UBNDĐoàn Văn Việt
Chủ tịch HĐNDTrần Đức Quận
Chánh án TANDĐào Chiến Thắng
Viện trưởng VKSNDVũ Văn Diến
Bí thư Tỉnh ủyNguyễn Xuân Tiến
Địa lý
Tọa độ: 11°41′04″B 108°08′28″Đ / 11,684514°B 108,141174°Đ / 11.684514; 108.141174Tọa độ: 11°41′04″B 108°08′28″Đ / 11,684514°B 108,141174°Đ / 11.684514; 108.141174
Diện tích9.783,2 km²
Dân số (1/4/2019)
Tổng cộng1.296.906 người[1]
Thành thị508.755 người (39,2%)
Nông thôn788.151 người (60,8%)
Mật độ132 người/km²
Dân tộcKinh, K'ho, Mạ, Nùng
Khác
Mã hành chínhVN-35
Mã bưu chính67xxxx
Mã điện thoại263
Biển số xe49
WebsiteTỉnh Lâm Đồng

Địa lýSửa đổi

Vị tríSửa đổi

 
Sông Đa Dưng, Lâm Hà
 
Đồi cây cà phê, Đam Rông
 
Đèo Bảo Lộc, Bảo Lộc

Lâm Đồng thuộc Nam Tây Nguyên, có tọa độ địa lý từ 11˚12’- 12˚15’ vĩ độ bắc và 107˚45’ kinh độ đông[2]. phía đông bắc giáp với tỉnh Khánh Hoà, phía đông giáp với tỉnh Ninh Thuận, phía tây giáp Đắk Nông, phía tây nam giáp tỉnh Đồng Nai và Bình Phước, phía nam và đông nam giáp tỉnh Bình Thuận, giáp tỉnh Đắc Lắc ở phía Bắc[3].

Phía bắc tỉnh là dãy núi Yang Bông có đỉnh cao 1749 mét. Dãy núi phía nam có đỉnh Đan Sê Na cao 1950 mét, đỉnh Lang Biang cao 2163 mét, Hòn Giao cao 1948 mét. phía nam hai dãy núi là cao nguyên Lang Biang, trên đó có thành phố Đà Lạt ở độ cao 1475 mét. phía đông và nam tỉnh có cao nguyên Di Linh cao 1010 mét, địa hình khá bằng phẳng và đông dân cư, là nơi đầu nguồn của sông La Ngà.[4]

Những liên kết với Nam BộSửa đổi

Tuy thuộc vùng Tây Nguyên nhưng Lâm Đồng vẫn có những liên kết nhất định với vùng Nam Bộ ở một vài lĩnh vực:

Về mặt quân sự, Lâm Đồng được xếp vào Quân khu 7 (quân khu Đông Nam Bộ)[5].

Địa hìnhSửa đổi

Nằm ở phía nam Tây Nguyên, trên 3 cao nguyên và là khu vực đầu nguồn của hệ thống sông suối lớn, địa hình đa số là núi và cao nguyên với độ cao trung bình từ 800 đến 1.000 mét so với mực nước biển, đồng thời cũng có những thung lũng nhỏ bằng phẳng. Đặc điểm nổi bật của địa hình tỉnh Lâm Đồng là sự phân bậc khá rõ ràng từ bắc xuống nam[6].

Khí hậuSửa đổi

Do chịu ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa biến thiên theo độ cao, chính vì vậy khí hậu Lâm Đồng được chia làm 2 mùa riêng biệt là mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường bắt đầu từ tháng 5 kéo dài đến tháng 11, mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau. Nhiệt độ cũng thay đổi rõ rệt giữa các khu vực, càng lên cao nhiệt độ càng giảm. Nhiệt độ trung bình năm của tỉnh dao động từ 18 – 250C, thời tiết ôn hòa và mát mẻ quanh năm, thường ít có những biến động lớn trong chu kỳ năm. Lượng mưa trung bình 1.750 – 3.150 mm/năm, độ ẩm tương đối trung bình cả năm 85 – 87%. Đặc biệt Đà Lạt thuộc Lâm Đồng có khí hậu cận nhiệt đới núi cao ngay trong vùng khí hậu nhiệt đới savan điển hình và nằm không xa các trung tâm đô thị lớn và vùng đồng bằng đông dân.

Nằm trong hệ thống sông Đồng Nai, có nguồn nước rất phong phú, mạng lưới suối khá dày đặc, tiềm năng thuỷ điện rất lớn, với 73 hồ chứa nước, 92 đập dâng. Sông suối trên địa bàn Lâm Đồng phân bố khá đồng đều, phần lớn sông suối chảy từ hướng đông bắc xuống tây nam, hầu hết các sông suối ở đây đều có lưu vực khá nhỏ và có nhiều ghềnh thác ở thượng nguồn.

Lịch sửSửa đổi

Bài chi tiết: Lịch sử hành chính Lâm Đồng
Dân số tỉnh Lâm Đồng 1967[7]
Quận Dân số
Bảo Lộc 44.239
Di Linh 22.541
Tổng số 66.780

Hành chínhSửa đổi

Lâm Đồng có 2 thành phố thuộc tỉnh và 10 huyện, 147 đơn vị hành chính cấp xã gồm 116 xã, 18 phường và 13 thị trấn[15].

Danh sách các đơn vị hành chính trực thuộc tỉnh Lâm Đồng
Tên Dân số (người)2018 Hành chính
Thành phố (2)
1. Đà Lạt 406.105 12 phường và 4 xã
2. Bảo Lộc 170.920 6 phường và 5 xã
Huyện (10)
3. Bảo Lâm 118.420 1 thị trấn và 13 xã
4. Cát Tiên 44.000 2 thị trấn và 9 xã
5. Di Linh 166.350 1 thị trấn và 18 xã
6. Đạ Huoai 40.770 2 thị trấn và 8 xã
Tên Dân số (người)2009 Hành chính
7. Đạ Tẻh 48.650 1 thị trấn và 10 xã
8. Đam Rông 45.300 8 xã
9. Đơn Dương 114.790 2 thị trấn và 8 xã
10. Đức Trọng 178.100 1 thị trấn và 14 xã
11. Lạc Dương 25.050 1 thị trấn và 5 xã
12. Lâm Hà 140.530 2 thị trấn và 14 xã
 
Sông Đa Mrong, đoạn chảy qua Đam Rông, Lâm Đồng.
Lịch sử phát triển
dân số
Năm Dân số
1995 856.300
1996 891.400
1997 927.900
1998 966.300
1999 1.004.600
2000 1.031.100
2001 1.050.700
2002 1.067.700
2003 1.085.000
2004 1.104.400
2005 1.125.500
2006 1.145.100
2007 1.160.500
2008 1.175.400
2009 1.189.300
2010 1.204.100
2011 1.218.700
2019 1.296.906
Nguồn:[16]

Kinh tếSửa đổi

Lâm Đồng có diện tích trồng Trà lớn nhất Việt Nam. Tuy nhiên một phần lớn doanh thu của tỉnh là nhờ vào phát triển du lịch và xuất khẩu cà phê. Trong bảng xếp hạng về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Việt Nam năm 2011, tỉnh Lâm Đồng xếp ở vị trí thứ 61/63 tỉnh thành[17], đến năm 2015 xếp hạng 20/63 tỉnh thành Việt Nam[18].

Giai đoạn 9 tháng đầu năm 2012, GDP theo giá so sánh năm 1994 đạt 7.247 tỷ đồng tăng 15,6% so với cùng kỳ 2011. Trong đó Nông lâm thủy sản 1.752 tỷ đồng, công nghiệp - xây dựng đạt 2.760,8 tỷ đồng, dịch vụ 2.733,7 tỷ đồng. Cũng trong giai đoạn này, GDP theo giá hiện hành đạt 19.366 tỷ đồng tăng 24% so với cùng kỳ 2011. Trong đó Nông lâm thủy sản 6.104 tỷ đồng, công nghiệp - xây dựng đạt 4.515 tỷ đồng, dịch vụ 8.747 tỷ đồng. Tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 197.7 tỷ đồng tăng 9,6 %, tổng mức đầu tư xã hội đạt 8.550 tỷ đồng, Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn 2.886,5 tỷ đồng, thu hút du lịch đạt 2,98 triệu lượt đồng thời giải quyết cho 22.663 lao động[19].

Dân cư và Tôn giáoSửa đổi

Dân cưSửa đổi

Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2019, dân số toàn tỉnh Lâm Đồng đạt 1.296.906 người, mật độ dân số đạt 125 người/km²[20] Trong đó dân số sống tại thành thị đạt gần 508.755 người, chiếm 39,2% dân số toàn tỉnh[21], dân số sống tại nông thôn đạt 788.151 người, chiếm 60,8% dân số[22]. Dân số nam đạt 653.074 người[23], trong khi đó nữ đạt 643.832 người[24]. Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương tăng 0,88 ‰[25]

 
Trẻ em vùng cao, Daring

Theo thống kê của tổng cục thống kê Việt Nam, tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, trên địa bàn toàn tỉnh có 43 dân tộc cùng 18 người nước ngoài sinh sống. Trong đó dân tộc Kinh là đông nhất với 901.316 người, xếp ở vị trí thứ hai là người Cơ Ho với 145.665 người, người Mạ đứng ở vị trí thứ 3 với 31.869 người, thứ 4 là người Nùng với 24.526 người, người Tày có 20.301 người, Chu Ru có 18.631 người, người Hoa có 14.929 người, Mnông có 9.099 người, người Thái có 5.277 người, người Mường có 4.445 người cùng các dân tộc ít người khác như Mông với 2.894 người, Dao với 2.423 người, Khơ Me với 1.098 người...ít nhất là Lô Lô, Cơ Lao và Cống mỗi dân tộc chỉ có duy nhất 1 người[26].

Tôn giáoSửa đổi

Tính đến ngày 1 tháng 4 năm 2009, Toàn tỉnh Lâm Đồng có 12 Tôn giáo khác nhau chiếm 599.461 người. Trong đó, nhiều nhất là Công giáo có 303.761 người, Phật giáo có 199.255 người, Tin Lành có 83.542 người, Cao Đài có 12.606 người, cùng các tôn giáo khác như Phật giáo Hòa Hảo với 103 người, Hồi Giáo có 75 người, Bà La Môn có 72 người, 27 người theo Đạo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, 11 người theo Minh Sư Đạo, 5 người theo đạo Bahá'í, 3 người theo Minh Lý Đạo, 1 người Tịnh độ cư sĩ Phật hội Việt Nam[26].

Y tế & giáo dụcSửa đổi

Giáo dụcSửa đổi

Tính đến thời điểm ngày 30 tháng 9 năm 2011, trên địa bàn toàn tỉnh Lâm Đồng có 459 trường học ở cấp phổ trong đó có Trung học phổ thông có 37 trường, Trung học cơ sở có 133 trường, Tiểu học có 251 trường, trung học có 22 trường, có 16 trường phổ thông cơ sở, bên cạnh đó còn có 200 trường mẫu giáo[27]. Với hệ thống trường học như thế, nền giáo dục trong địa bàn Tỉnh Lâm Đồng cũng tương đối hoàn chỉnh, góp phần giảm thiểu nạn mù chữ trong địa bàn tỉnh[27].

Tỉnh có 4 trường đại học là Đại Học Đà Lạt, Đại học Yersin, Đại học Kiến Trúc TP Hồ Chí Minh cơ sở tại Đà Lạt và Đại học Tôn Đức Thắng Cơ Sở Bảo Lộc. [cần dẫn nguồn]

Y tếSửa đổi

Theo thống kê về y tế năm 2011, trên địa bàn toàn tỉnh Lâm Đồng có 187 cơ sở khám chữa bệnh trực thuộc Sở Y tế. Trong đó có 14 Bệnh viện, 22 phòng khám đa khoa khu vực và 148 Trạm y tế phường xã, 1 bệnh viện điều dưỡng và phục hồi chức năng, với 3015 giường bệnh và 582 bác sĩ, 596 y sĩ, 859 y tá và khoảng 483 nữ hộ sinh[28].

 
Thác ĐamBri.

Giao thôngSửa đổi

Mặc dù địa hình chủ yếu là đèo, núi, tuy nhiên hệ thống giao thông đường bộ vẫn phân bố đều khắp các vùng trong tỉnh. Các tuyến đường Quốc lộ tại Lâm Đồng như Quốc lộ 20, Quốc lộ 28, Quốc lộ 55, Quốc lộ 27.

Các con sông lớn chảy qua địa bàn tỉnh như sông Đa Dâng, sông Đồng Nai, sông La Ngà, sông Đa Nhim, nhưng vì tốc độ chảy khá cao, ngắn và dốc nên không thuận lợi cho giao thông đường thuỷ. Mặc khác đối với đường hàng không thì tỉnh có sân bay Liên Khương, với các hãng Vietnam Airlines, Air Mekong và Vietjet Air có các chuyến bay thẳng nối Đà Nẵng, Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh tới Sân bay quốc tế Liên Khương, nằm ở ngoại ô thành phố Đà Lạt.

Du lịchSửa đổi

Lâm Đồng có nhiều thắng cảnh nổi tiếng như các thác nước tại huyện Đức Trọng và những thắng cảnh thiên nhiên tại Đà Lạt như Hồ Than Thở, Hồ Xuân Hương.

Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, do không được quan tâm bảo trì đúng mức, cảnh quan nhiều thắng cảnh đang bị phá hủy. Ngày 10 trong 17 thắng cảnh quốc gia xuống cấp, trong đó có ba ngọn thác ở huyện Đức Trọng đã được xếp hạng quốc gia tại Lâm Đồng đã biến mất gồm: thác Gougah, thác Liên Khương và thác Bảo Đại [29]. Lý do là vì các đơn vị được giao đầu tư thiếu năng lực và chỉ lo khai thác kinh doanh bán vé [29]. Ông Đinh Bá Quang - Trưởng phòng Quản lý di sản văn hóa (Sở VH-TT-DL) Lâm Đồng cho biết: "Theo quy định, hằng năm các đơn vị trích từ 3 - 5% lãi suất kinh doanh để tu bổ, tôn tạo và tổ chức các hoạt động văn hóa tại di tích. Thế nhưng thực tế qua kiểm tra thì các điểm này không thực hiện được như vậy"[30].

Chú thíchSửa đổi

  1. ^ “Niên giám Thống kê 2016 - Dân số và Lao động”. Tổng cục Thống kê Việt Nam. tr. 28. 
  2. ^ Lâm Đồng là một tỉnh miền núi thuộc Nam Tây Nguyên, Cổng Thông tin Điện tử tỉnh Lâm Đồng
  3. ^ Điều kiện tự nhiên, Cổng thông tin điện tử Lâm Đồng
  4. ^ Non nước Việt Nam, Vũ Thế Bình chủ biên, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin, Hà Nội 2005
  5. ^ “Tư lệnh Quân khu 7 kiểm tra tại Lâm Đồng”. 
  6. ^ Đặc điểm chung của Lâm Đồng là địa hình cao nguyên tương đối phức tạp, Cổng thông tin điện tử Lâm Đồng
  7. ^ Việt Nam Cộng hòa bản đồ hành chánh. Đà Lạt: Phân cục Địa dư Quốc gia, 1967.
  8. ^ Quyết định 116-CP năm 1979 về việc chia một số huyện thuộc tỉnh Lâm Đồng
  9. ^ Quyết định 68-HĐBT năm 1986 điều chỉnh địa giới hành chính huyện Đạ Hu oai thuộc tỉnh Lâm Đồng
  10. ^ Nghị định 65-CP năm 1994 về việc chia huyện Bảo Lộc thành thị xã Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm
  11. ^ Quyết định 158/1999/QĐ-TTg về việc công nhận thành phố Đà Lạt là đô thị loại II do Thủ tướng Chính phủ ban hành
  12. ^ Nghị định 189/2004/NĐ-CP về việc thành lập huyện Đam Rông
  13. ^ Quyết định: Về việc công nhận Thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Lâm Đồng
  14. ^ Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2010 thành lập thành phố Bảo Lộc
  15. ^ Đơn vị hành chính, Đất đai và Khí hậu Niên giám thống kê 2011, Tổng cục Thống kê Việt Nam.
  16. ^ Dân số trung bình phân theo địa phương qua các năm, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  17. ^ “PCI 2011: Lào Cai và Bắc Ninh 'vượt vũ môn' ngoạn mục”. Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2012. 
  18. ^ “Bảng xếp hạng PCI năm 2012”. Phòng thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2013. 
  19. ^ Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Lâm Đồng trong 9 tháng đầu năm 2012, Website Lâm Đồng
  20. ^ Diện tích, dân số và mật độ dân số năm 2011 phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  21. ^ Dân số thành thị trung bình phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  22. ^ Dân số nông thôn trung bình phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  23. ^ Dân số nam trung bình phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  24. ^ Dân số nữ trung bình phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  25. ^ Tỷ lệ tăng tự nhiên dân số phân theo địa phương, Theo Tổng cục thống kê Việt Nam.
  26. ^ a ă Kết quả toàn bộ Tổng điều tra Dân số và Nhà ở Việt Nam năm 2009, Tổng cục Thống kê Việt Nam.
  27. ^ a ă Thống kê về Giáo dục Việt Nam, Niên giám thống kê 2011, Theo tổng cục thống kê Việt Nam
  28. ^ Y tế, Văn hoá, Thể thao và Mức sống dân cư , Tổng cục thống kê
  29. ^ a ă Ba danh thắng thiên nhiên quốc gia biến mất
  30. ^ Thê thảm danh thắng ở Lâm Đồng

Liên kết ngoàiSửa đổi

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Lâm_Đồng&oldid=55165410”