Phương Hoa (họa sĩ)

Phương Hoa (sinh năm 1957), tên đầy đủ là Nguyễn Thị Phương Hoa là một đạo diễn, họa sĩ phim hoạt hình người Việt Nam. Bà được biết đến là tác giả của bộ phim hoạt hình Xe đạp và được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 2012. Phương Hoa là người giành được nhiều Giải Bông Sen cho họa sĩ xuất sắc hạng mục Phim hoạt hình nhất tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam với 5 lần đoạt giải.

Nghệ sĩ Nhân dân

Phương Hoa
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Nguyễn Thị Phương Hoa
Ngày sinh	1957 (66–67 tuổi)
Nơi sinh	Hà Nội
Giới tính	nữ
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Đạo diễn Họa sĩ Biên kịch
Gia đình
Bố	Nguyễn Văn Phú
Mẹ	Nguyễn Thị Đức Hoàn
Chồng	Phạm Minh Trí
Con cái	Nguyễn Thế Vinh
Đào tạo	Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam
Lĩnh vực	Điện ảnh
Danh hiệu	Nghệ sĩ nhân dân (2012)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1985 – nay
Đào tạo	Viện Điện ảnh Quốc gia S. A. Gerasimov
Thể loại	Phim hoạt hình
Studio	Hãng phim Hoạt hình Việt Nam (1985–2004) Trung tâm Phim truyền hình Việt Nam (2004–2012)
Tác phẩm	Xe đạp Chuyện về những đôi giày Chiếc ô đỏ Quái vật hồ sen Truyện cổ Loa Thành
Giải thưởng	Liên hoan phim Việt Nam 1988 Họa sĩ xuất sắc 1993 Họa sĩ xuất sắc 1996 Họa sĩ xuất sắc 1999 Họa sĩ xuất sắc 2001 Đạo diễn xuất sắc 2004 Đạo diễn xuất sắc 2017 Họa sĩ xuất sắc
Giải thưởng
Giải thưởng Nhà nước 2017 Văn học Nghệ thuật
Website
Phương Hoa trên IMDb

Tiểu sử

Nguyễn Thị Phương Hoa sinh năm 1957 tại Hà Nội, là người con duy nhất Nghệ sĩ nhân dân Trần Vũ và Nghệ sĩ ưu tú Đức Hoàn. Với đặc thù công việc của bố mẹ, từ nhỏ bà đã được tham gia đóng các vai nhỏ trong một số bộ phim do bố mẹ của bà làm đạo diễn.

Khi đã xác định theo con đường hội họa, Phương Hoa thi đỗ vào Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Sau đó, bà tiếp tục đăng ký tuyển sinh du học tại Liên Xô để mở rộng kiến thức về hội họa; kết quả, bà trở thành 1 trong 2 sinh viên trúng tuyển chuyên ngành Họa cho phim tại Trường Đại học Điện ảnh quốc gia Liên bang Xô viết. Vì các du học sinh theo học ở đây phải học ngôn ngữ trong năm đầu, thời gian học chuyên ngành họa sĩ và bác sĩ kéo dài tới 7 năm, bà cảm thấy quá lâu trong khi bản thân đã có nền tảng hội họa, nên đã cùng người bạn học quyết tâm xin được học thẳng mà không phải học tiếng. Sau khi qua vòng kiểm tra, mong muốn của cả hai được chấp thuận. Ban đầu, Phương Hoa định theo học Thiết kế mỹ thuật cho phim điện ảnh vì quan niệm của bà rằng nghề này gần với hội họa hơn, nhưng khi được khuyên nên chọn Họa sĩ thiết kế trang phục hoặc Họa sĩ hoạt hình thì bà đã quyết định chọn hoạt hình.

Sự nghiệp

Sau khi tốt nghiệp, Phương Hoa về nước và công tác tại Hãng phim Hoạt hình Việt Nam. Bộ phim hoạt hình đầu tay của ba với vai trò họa sĩ chính là Chuyện cổ thành ốc của đạo diễn Minh Trí, dù có mâu thuẫn nhỏ trong phương pháp làm việc, nhưng cuối cùng họ vẫn tiếp tục hoàn thành bộ phim. Với Chuyện cổ thành ốc, tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8 tổ chức tại Đà Nẵng, Phương Hoa đã giành được Giải Bông Sen cho họa sĩ chính xuất sắc.

Sau 13 năm trong vai trò họa sĩ (1985–1997), Phương Hoa đã 3 lần giành giải Họa sĩ hoạt hình xuất sắc tại 3 kỳ Liên hoan phim Việt Nam. Năm 1998, Phương Hoa lần đầu làm đạo diễn phim hoạt hình với bộ phim Chiếc ô đỏ, kịch bản do nhà biên kịch Phạm Sông Đông chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Phạm Hổ, bộ phim đã giành được giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12 và giải B của Hội Điện ảnh Việt Nam. Thời gian này, Phương Hoa muốn tạo sự mới mẻ với một tác phẩm vượt ngoài khôn khổ của phim hoạt hình với nhiều tầng ý nghĩa hơn và tiếp cận được nhiều đối tượng khán giả sau nhiều tác phẩm theo phong cách trữ tình. Năm 2000, sau khi được đọc một kịch bản khoảng 300 từ của nhà biên kịch Sông Đông, với kịch bản chỉ vỏn vẹn 1 trang giấy, bà đã dựng thành bộ phim hoạt hình với tựa đề Xe đạp có thời lượng 5 phút. Năm 2001, Xe đạp đã giải được giải A của Hội Điện ảnh Việt Nam năm 2000. Tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13, bộ phim giành được ba giải Bông sen Vàng gồm phim hoạt hình xuất sắc, đạo diễn và biên kịch phim hoạt hình xuất sắc. Phương Hoa từng từ bỏ công việc tại Hãng phim hoạt hình để chuyển sang Nhà xuất bản Giáo dục, nhưng bà chỉ làm tại đây một năm rồi lại quay về với hãng phim. Năm 2004, bộ phim Chuyện về những đôi giày do bà đạo điễn giành được giải Cánh diều Vàng của Hội điện ảnh Việt nam; tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14, bộ phim giành được giải Bông sen Vàng, cá nhân Phương Hoa cũng có được Bông sen Vàng đạo diễn xuất sắc. Cùng năm, bà chuyển công tác sang Trung tâm sản xuât Phim truyền hình Việt Nam.

Dù nghỉ hưu từ năm 2012, bà vẫn tiếp tục tham gia một số phim hoạt hình, trong đó có chùm phim hoạt hình ngắn SOS, Hai cây nến, Những bức tượng. Năm 2013, Phương Hoa được Đài Truyền hình Việt Nam chọn làm họa sĩ kiêm đạo diễn dự án phim hoạt hình chuyển thể từ truyện ngắn Có hai con mèo nằm bên cửa sổ của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, dự định sẽ hoàn thành trong năm 2015, tuy nhiên dự án này sau đó không còn được nhắc đến. Năm 2017, bộ phim Truyền thuyết chiếc khăn Piêu đã mang về cho bà giải Họa sĩ xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 20. Bà từng được chọn là Chủ tịch Ban giám khảo hạng mục phim hoạt hình của Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 18 và lần thứ 22.

Năm 2017, Phương Hoa được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (lĩnh vực Điện ảnh) với các tác phẩm: Xe đạp, Chuyện về những đôi giày, Chiếc ô đỏ, Quái vật hồ sen và Truyện cổ Loa Thành.

Tác phẩm

• Voi Cà Chua và Chim sẻ Su Su (Truyện tranh)

Năm	Tựa đề	Vai trò	Nguồn
1987	Chuyện cổ thành ốc	Họa sĩ
	Có một loài hoa
	Gà con không nhận mẹ
1995	Ông tướng canh đền
	Chiếc vòng cổ
	Quỷ núi và tình yêu
1999	Chiếc ô đỏ
	Tổ tiên loài ếch
	Cô nàng dây cót
2000	Xe đạp	Đạo diễn
2002	Xe đạp và ô tô
2003	Bản nhạc của thỏ trắng
	Chuyện về những đôi giày
2005	Chuyện cổ Loa Thành
	Lá cây và lông vũ
2009	Chiếc đèn đẹp nhất
	Người con của rồng	Họa sĩ
2011	Quái vật hồ sen	Đạo diễn
2012	Voi Cà chua và chim sẻ Su Su
2017	Truyền thuyết chiếc khăn Piêu	Họa sĩ
	SOS, Hai cây nến, Những bức tượng	Đạo diễn
2020	Khúc gỗ mục	Đạo diễn, họa sĩ, biên kịch

Thành tựu

• Nghệ sĩ nhân dân (2012).
• Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2017).

Giải thưởng và đề cử

Năm	Lễ trao giải	Hạng mục	Tác phẩm	Kết quả	Nguồn
1988	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 8	Họa sĩ xuất sắc	Chuyện cổ thành ốc	Đoạt giải
1993	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 10	Họa sĩ xuất sắc	Ông tướng canh đền, Chiếc vòng cổ	Đoạt giải
		Phim hoạt hình	Ông tướng canh đền	Bông sen bạc
1996	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 1995		Quỷ núi và tình yêu	Giải B
	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 11			Bông sen bạc
		Họa sĩ xuất sắc		Đoạt giải
1999	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 12	Phim hoạt hình	Chiếc ô đỏ	Bông sen bạc
		Họa sĩ xuất sắc	Tổ tiên loài ếch, Cô nàng dây cót	Đoạt giải
2000	Liên hoan phim châu Á–Thái Bình Dương lần 45	Phim hoạt hình xuất sắc	Xe đạp	Đề cử
2001	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13	Phim hoạt hình		Bông sen vàng
		Đạo diễn xuất sắc		Đoạt giải
	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 2000	Phim hoạt hình		Giải A
2003	Giải Cánh diều 2002	Đạo diễn xuất sắc		Đoạt giải
		Phim hoạt hình	Xe đạp và ô tô	Cánh diều vàng
2004	Giải Cánh diều 2003	Phim hoạt hình	Chuyện về những đôi giày	Cánh diều vàng
	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14			Bông sen vàng
		Đạo diễn xuất sắc		Đoạt giải
2006	Giải Cánh diều 2005	Đạo diễn xuất sắc	Lá cây và lông vũ	Đoạt giải
2007	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16	Phim hoạt hình	Chuyện cổ Loa Thành	Bằng khen
2011	Giải Cánh diều 2010		Người con của Rồng	Cánh diều vàng
2012	Giải Cánh diều 2011		Quái vật hồ sen	Bằng khen
2017	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 20	Họa sĩ xuất sắc	Truyền thuyết chiếc khăn Piêu	Đoạt giải
2021	Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn lần thứ 2	Khát vọng Dế Mèn	Khúc gỗ mục	Đoạt giải

Đời tư

Sau khi về nước, Phương Hoa kết hôn với người chồng đầu tiên và sinh được 1 người con trai. Người chồng thứ hai của bà là đồng nghiệp tại Hãng phim Hoạt hình Việt Nam – Nghệ sĩ nhân dân Phạm Minh Trí, ông là người đã 3 lần nhận giải thưởng Đạo diễn xuất sắc cho phim hoạt hình tại các kỳ Liên hoan phim Việt Nam. Họ có chung với nhau 1 người con gái. Người con trai của bà là đạo diễn Nguyễn Thế Vinh, là đạo diễn của Hãng phim truyện 1.

Liên kết ngoài

• NSND Phương Hoa: Khát vọng cho hoạt hình Việt