Wikipedia

Thành viên:Ngọc Anh/nháp

< Thành viên:Ngọc Anh
(Đổi hướng từ Thành viên:Chiristmas Patterson/nháp)
Biểu tình Kazakhstan 2022
Burned Almaty City Akimat
Theo chiều kim đồng hồ từ trên xuống: Quảng trường Cộng hòa bị cảnh sát cô lập • Những người biểu tình tại Aktobe vào ngày 4 tháng 1 năm 2022 • Xe của cảnh sát bị đốt cháy ở Almaty • Các thành viên của lực lượng gìn giữ hòa bình CSTO từ Tajikistan tập trung ở Trạm điện Almaty-1 • Xe cảnh sát bị lật ở Almaty
Ngày2 tháng 1 năm 2022 (2022-01-02) – 11 tháng 1 năm 2022 (2022-01-11) (1 tuần và 2 ngày)
Địa điểm
 Kazakhstan
Nguyên nhân
  • Giá xăng tăng
  • Tham nhũng
  • Độc tài
  • Vi phạm nhân quyền
  • Sự tàn bạo của cảnh sát
  • Trì trệ nền kinh tế của đất nước, tăng giá trong bối cảnh rơi tenge tỷ giá hối đoái và tăng lạm phát, các vấn đề kinh tế giữa các phần lớn dân số và các vấn đề xã hội-dân tộc
Mục tiêu
Hình thức
Kết quả
  • Tình trạng khẩn cấp trên toàn quốc được chính phủ ban bố từ ngày 5 tháng 1 đến ngày 19 tháng 1
  • Cướp bóc hàng loạt và hỗn loạn ở Almaty từ ngày 5 tháng 1 đến ngày 8 tháng 1
  • Hoạt động chống khủng bố từ ngày 5 tháng 1
  • Lực lượng vũ trang ra lệnh bắn thông báo trước từ ngày 7 tháng 1
  • Ngày để tang cho hàng chục nạn nhân của cuộc biểu tình vào ngày 10 tháng 1
  • Các chuyến bay quốc tế tiếp tục bay đến và đi từ Nur-Sultan vào ngày 11 tháng 1
  • Lực lượng CSTO được triển khai ở Kazakhstan bắt đầu rút quân từ ngày 13 tháng 1
Nhượng bộ
đưa ra
  • Thủ tướng Askar Mamin từ chức
  • Các bộ trưởng trong Nội các Mamin từ chức
  • Loại bỏ Nazarbayev khỏi Chủ tịch Hội đồng Bảo an
  • Khôi phục giới hạn giá xăng xe 50 tenge/lít trong 6 tháng
Các phe trong cuộc xung đột dân sự
Người biểu tình
Nhân vật thủ lĩnh
Lãnh đạo phi tập trung
Các đơn vị tham gia
Người biểu tình
Số lượng
Không rõ
3,800[2]
Thương vong
208 người thiệt mạng[10]
Hơn 9.900 người bị bắt giữ[11]
19 thành viên của lực lượng an ninh bị giết[10]

Cuộc biểu tình Kazakhstan, hay còn được gọi là Tháng Giêng đẫm máu (tiếng Kazakh: Қанды қаңтар, chuyển tự Qandy qañtar)[12][13][14][15] hoặc là Thảm kịch tháng Giêng (tiếng Kazakh: Қаңтар трагедиясы, chuyển tự Qañtar tragediasy),[16][17][18][19] là một loạt các cuộc biểu tình lớn bắt đầu ở Kazakhstan vào ngày 2 tháng 1 năm 2022 sau khi giá khí đốt hóa lỏng đột ngột tăng mạnh sau khi chính phủ dỡ bỏ giới hạn giá do chính phủ thực thi vào ngày 1 tháng 1. Ban đầu các cuộc biểu tình diễn ra một cách ôn hoà tại thành phố sản xuất dầu Zhanaozen và nhanh chóng lan sang các thành phố khác, đặc biệt là tại thành phố lớn nhất đất nước, Almaty, nơi mà ​​các cuộc biểu tình đã biến thành bạo loạn, do sự bởi sự bất mãn ngày càng tăng đối với chính phủ và khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp ngày càng lớn.[20][21] Trong suốt thời gian diễn ra biểu tình, 227 người đã thiệt mạng và hơn 9,900 người đã bị bắt giữ.[10][11]

Sự bất mãn ngày càng tăng đối với chính phủ và cựu Tổng thống Nursultan Nazarbayev cũng ảnh hưởng đến các cuộc biểu tình . Do không có nhóm đối lập nổi tiếng nào chống lại chính phủ Kazakhstan nên tình trạng bất ổn dường như được tập hợp trực tiếp bởi các công dân. Đáp lại, Tổng Thống Kassym-Jomart Tokayev ban bố tình trạng khẩn cấp ở Vùng Mangystau và Almaty, có hiệu lực từ ngày 5 tháng 1 năm 2022. Nội các Mamin từ chức cùng ngày.[22][23][24] Tình trạng khẩn cấp ngay sau đó đã được Lan Rộng ra cả nước. Đáp lại yêu cầu của Tokayev, CSTO – một liên minh quân sự gồm Nga, Armenia, Belarus, Kyrgyzstan, Tajikistan, và Kazakhstan - đã đồng ý triển khai quân đội tại Kazakhstan.[1] Mục đích được tuyên bố là gìn giữ hòa bình trong khi những người khác coi đó là sự can thiệp của nước ngoài trong việc hỗ trợ thô bạo chính phủ Kazakhstan đàn áp các cuộc biểu tình. Bản thân Nursultan Nazarbayev đã bị loại khỏi vị trí chủ tịch của Hội đồng Bảo an Kazakhstan.[25]

Như một sự nhượng bộ, Chủ tịch Tokayev nói rằng giá xăng xe ở mức 50 tenge / lít đã được khôi phục trong 6 tháng.[26][27][28] Vào ngày 7 tháng 1, ông nói trong một tuyên bố, "Trật tự hiến pháp phần lớn đã được khôi phục ở tất cả các vùng của đất nước."[29][30][31] Ông cũng tuyên bố rằng ông đã ra lệnh cho quân đội sử dụng vũ lực chống lại người biểu tình, cho phép ra lệnh "bắn để giết" mà không báo trước cho bất kỳ ai biểu tình, gọi những người biểu tình là "kẻ cướp và khủng bố" và nói rằng việc sử dụng vũ lực sẽ tiếp tục "để phá hủy các cuộc biểu tình".[32][33][34][35]

Vào ngày 10 tháng 1, chính phủ tuyên bố một ngày để tang cho các nạn nhân của cuộc biểu tình.[36] Vào ngày 11 tháng 1, Tokayev nói rằng trật tự đã được khôi phục ở Kazakhstan và các cuộc biểu tình đã kết thúc.[37] Ông thông báo rằng quân CSTO sẽ bắt đầu rút khỏi đất nước vào ngày 13 tháng 1,[11] và quân đã được rút hết vào ngày 19 tháng 1.[38] Trong bài phát biểu trước Quốc hội vào ngày 11 tháng 1 về những ngày qua, Tokayev hứa sẽ cải cách và thừa nhận sự bất bình của công chúng về bất bình đẳng thu nhập, đồng thời chỉ trích Nazarbayev và các cộng sự của ông ta vì sự giàu có của họ..[39] Ông cũng đề cử một thủ tướng mới, Älihan Smailov, vào ngày 11 tháng 1[11] và sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Murat Bektanov vào ngày 18 tháng 1.[40] Vào ngày 11 tháng 1, các chuyến bay quốc tế đã được nối lại đến và xuất phát từ thủ đô của đất nước, Nursultan.[41]

Vào ngày 16 tháng 3, một thông điệp trực tiếp từ Tokayev đã được phát trên các kênh truyền hình của Kazakhstan về "Kazakhstan mới: Con đường đổi mới và hiện đại hóa" (tiếng Nga: Новый Казахстан: Путь обновления и модернизации), nêu rõ rằng đất nước Kazakhstan sẽ thay đổi như thế nào sau những sự kiện bi thảm đó và những gì đang chờ đợi Kazakhstan trong tương lai.[42]

Bối cảnh sửa

Sau khi Liên Xô tan rã, các cá nhân giàu có đã liên hệ với chính phủ Liên Xô cũ để được đối xử ưu đãi, thu được của cải từ quá trình tư nhân hóa và quyền sở hữu đất đai của họ đối với các khu vực có tài nguyên quý giá..[21] Nursultan Nazarbayev trở thành tổng thống đầu tiên của Kazakhstan sau khi giải thể, ông lãnh đạo đất nước từ năm 1990 đến năm 2019.[24] Trong thời gian này, các nhà quan sát quốc tế không công nhận bất kỳ cuộc bầu cử nào ở Kazakhstan là công bằng,[24] với việc Nazarbayev lãnh đạp đất nước thông qua chủ nghĩa độc tài, chuyên chế và giam giữ đối thủ, theo The Daily Telegraph.[43]

Trong suốt thời kỳ này, Kazakhstan đã làmột trong những nền kinh tế hoạt động mạnh nhất ở Trung Á, với sản lượng khai thác dầu chiếm một tỷ lệ lớn trong tăng trưởng kinh tế của nước này cho đến khi giá dầu giảm vào giữa những năm 2010.[44] Nước này cũng nắm giữ khoảng 40% tài nguyên uranium trên thế giới trong lãnh thổ của mình.[21] Mặc dù đất nước tăng trưởng như vậy, nhưng toàn dân hầu như không được hưởng những lợi ích kinh tế đó, với mức lương tối thiểu ở Kazakhstan cho một cá nhân bình thường là dưới 100 đô la Mỹ mỗi tháng và bất bình đẳng kinh tế ở nước này đang lan rộng.[21] Năm 2012, Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã liệt kê tham nhũng là vấn đề lớn nhất trong hoạt động kinh doanh ở nước này,[45] trong khi Ngân hàng Thế giới liệt Kazakhstan là một điểm nóng về tham nhũng, ngang hàng với Angola, Bolivia, Kenya và Libya.[46] Năm 2013, tờ Afterposten dẫn lời nhà hoạt động nhân quyền và luật sư Denis Jivaga, ông nói rằng có một "quỹ dầu mỏ ở Kazakhstan, nhưng không ai biết thu nhập được chi tiêu như thế nào".[47] Sau nhiều vụ bê bối ngân hàng quốc tế, những người Kazakhstan giàu có đã di cư ra nước ngoài, đặc biệt là Vương quốc Anh.[21]Năm 2018, Crédit Suisse xếp Kazakhstan thứ 169 trong số 174 quốc gia về việc phân bổ của cải.[48] Đến năm 2022, 162 người Kazakhstan giàu có nắm giữ 55% tài sản của quốc gia.[21]

Các cuộc tấn công ở Zhanaozen sửa

Bài chi tiết: Thảm sát Zhanaozen

Zhanaozen, một thành phố sản xuất dầu ở Vùng Mangystau, đã từng có lịch sử về các cuộc biểu tình và đình công lao động. Năm 2011, một cuộc bạo động đã nổ ra trong thành phố giữa dịp kỷ niệm 20 năm Ngày Độc lập khiến 16 người chết và 100 người bị thương, theo con số chính thức. Lực lượng an ninh Kazakhstan đã nổ súng vào những người biểu tình yêu cầu điều kiện làm việc tốt hơn. Trong thời gian đó, giá một lít khí hóa lỏng (LPG), hỗn hợp butan và propan, một loại nhiên liệu xe phổ biến ở Zhanaozen, vào khoảng 30–35 tenge và đã liên tục tăng kể từ đó.

Sau các cuộc biểu tình tiếp theo vào năm 2018 và cuộc đàn áp của Nazarbayev đối với các cuộc biểu tình, ông được bầu làm Chủ tịch Hội đồng Bảo an Kazakhstan suốt đời.[43]

Kể từ tháng 1 năm 2019, chính phủ Kazakhstan từng bước chuyển đổi chính sách sang thị trường điện tử kinh doanh LPG để dần chấm dứt trợ cấp khí đốt của nhà nước và cho phép thị trường xác định giá thay vào đó, dẫn đến giá LPG tăng, theo Eurasianet.[49]

Vào tháng 1 năm 2020, một cuộc biểu tình đã được tổ chức ở Zhanaozen, nơi cư dân thành phố yêu cầu giảm giá khí đốt đã tăng từ 55 lên 65 tenge.[50] Khi đại dịch COVID-19 ảnh hưởng đến nền kinh tế, các biện pháp "thắt lưng buộc bụng" và sự kích thích kinh tế không đủ từ chính phủ đã dẫn đến lạm phát và cấp tiền lương trì trệ.[21]

Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2022, theo những người biểu tình Zhanaozen, giá LPG gần như tăng gấp đôi, lên 120 tenge / lít (0,24 € / lít; 1,06 USD / gallon), gây ra sự phẫn nộ trong dân chúng.[51] Bất mãn hơn nữa, cựu lãnh đạo Nursultan Nazarbayev, đã tổ chức đầu sỏ, tham nhũng và bất bình đẳng kinh tế của quốc gia để rồi sau đó làm cho nhiều cuộc biểu tình lan rộng hơn.[24][21]

Mục tiêu sửa

Mục tiêu của các cuộc biểu tình được báo cáo sau khi các cuộc biểu tình bắt đầu bao gồm các lời kêu gọi thay đổi chính trị lớn. Theo Darkhan Sharipov của nhóm hoạt động Oyan, Qazaqstan, những người biểu tình muốn "cải cách chính trị thực sự" và "bầu cử công bằng", và tức giận về "tham nhũng và chuyên quyền". [24] Theo The New York Times , những người biểu tình muốn các nhà lãnh đạo của các vùng của Kazakhstan được được bầu trực tiếp chứ không phải do tổng thống chỉ định. [52]

Biểu tình sửa

2 tháng 1 sửa

Vào sáng ngày 2 tháng 1, cư dân ở thành phố Zhanaozen ở Vùng Mangystau đã chặn đường để phản đối việc tăng giá khí đốt. [53] Người biểu tình kêu gọi akim của khu vực, Nurlan Nogaev và Zhanaozen akim Maksat Ibagarov thực hiện các biện pháp ổn định giá cả và ngăn chặn tình trạng thiếu nhiên liệu. [53] Cư dân đã gặp gỡ với hành động Zhanaozen akim Galym Baijanov, người đã khuyên đám đông nên viết một lá thư khiếu nại lên chính quyền thành phố, trong đó những người biểu tình nhắc lại rằng những lời phàn nàn của họ được cho là đã bị phớt lờ bởi cit các quan chức của y. [53]

3 tháng 1 sửa

Hàng trăm cư dân Zhanaozen tụ tập và cắm trại tại quảng trường thành phố qua đêm.[54]Khi những cư dân khác tham gia vào đám đông vào buổi chiều, ước tính khoảng 1.000 người đã có mặt tại quảng trường, hô vang và yêu cầu bầu cử trực tiếp các nhà lãnh đạo địa phương.[54] Các nhân viên cảnh sát, trong khi đứng ở quảng trường trong cuộc biểu tình, đã không can thiệp vào.[54] Mangystau akim Nurlan Nogaev và Zhanaozen akim Maksat Ibagarov cũng như Giám đốc Nhà máy Chế biến Khí Kazakhstan, Nakbergen Tulepov đã đến quảng trường và cam kết giảm giá khí đốt xuống 85–90 tenge, điều này đã không làm hài lòng những người biểu tình. Nogaev và thuộc hạ của anh ta buộc phải chạy trốn khỏi quảng trường bởi đám đông giận dữ.[55]

Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev đã chỉ thị chính phủ xem xét tình hình ở Vùng Mangystau bằng cách "tính đến tính khả thi về kinh tế trong lĩnh vực pháp lý".[56] Ông cũng kêu gọi những người biểu tình không gây rối trật tự công cộng, nhắc nhở rằng công dân Kazakhstan có quyền công khai bày tỏ tiếng nói của mình với chính quyền địa phương và trung ương theo "quy định của pháp luật".[56] Một ủy ban chính phủ do Phó Thủ tướng Eraly Togjanov đứng đầu được thành lập để xem xét tình hình kinh tế xã hội ở Mangystau.[57]

Các báo cáo về vụ bắt giữ đã nhận được từ các thành phố Nur-Sultan, Aktobe và Almaty, nơi Quảng trường Cộng hòa và Quảng trường Astana đã bị đóng cửa và các nhân viên an ninh được triển khai.[58] Các thành phố khác chứng kiến sự hiện diện ngày càng tăng của cảnh sát ở các khu vực công cộng.[58]

Tại Aktau, một nhóm người biểu tình đã xuất hiện tại Quảng trường Yntymaq phía trước tòa nhà hành chính thành phố, dựng lều và bạt cho đồn điền.[59]Đến tối, ước tính có khoảng 6.000 người biểu tình tại quảng trường, yêu cầu giảm chi phí xăng dầu cũng như chính phủ từ chức.[59] Họ đã được tham gia bởi các nhóm người ủng hộ khác từ các khu vực và thành phố lân cận trên khắp Kazakhstan.[59] Mangystau akim Nurlan Nogaev đã đến thăm cuộc biểu tình, nhắc nhở đám đông rằng chính phủ Kazakhstan đã giảm giá khí đốt và Cơ quan Bảo vệ và Phát triển Cạnh tranh đã tiến hành một cuộc điều tra chống độc quyền đối với các nhà cung cấp khí đốt vì nghi ngờ có sự thông đồng về giá cả; ông kêu gọi những người biểu tình duy trì trật tự công cộng và đề nghị họ tổ chức một cuộc đối thoại mang tính xây dựng với chính quyền.[60]

 
Protesters setting up a yurt in Aktobe, 4 January 2022.

4 tháng 1 sửa

Tối ngày 4 tháng 1, có khoảng 1,000 người đã ra biểu tình ở Quảng trường Cộng hòa tại thành phố Almaty, nhưng lực lượng cảnh sát đã nhanh chống khống chế cuộc biểu tình này.[61] Kể từ vụ việc đó, các cuộc đụng độ giữa lực lượng an ninh và những người biểu tình đã diễn ra liên tục. Trong khi k=lực lượng an ninh dùng lựu gây choáng và hơi cay để đàn áp người biểu tình, ngược lại những người biểu tình phá hoại hay phóng hóa xe cảnh sát.[61][62] Không lâu sau đó, trên các diễn đàng mạng xã hội đã liên tục đăng tải các đoạn video ngắn về các chiếc xe Quân sự bọc thép nối đuôi nhau đuổi theo những người biểu tình tại thành phố Almaty.[63]

President Tokayev signed decrees to introduce a state of emergency in Mangystau District and Almaty from 5 January 01:30 local time to 19 January 00:00 local time.[64] According to Tokayev, all legitimate demands of protesters will be considered.[61] A special commission, after meeting with protesters, agreed to lower the LPG price to 50 tenges ($0.11) per litre.[51] Internet watchdog organization NetBlocks documented significant internet disruptions with "high impact to mobile services" that were likely to limit the public's ability to express political discontent.[65][66] People also started protesting in Taldıqorğan.

5 tháng 1 sửa

 
Ruling Nur Otan party office in Almaty after being vandalized by protesters

At 04:00, Almaty akim Bakhytzhan Sagintayev made a video address to the residents, asserting that the situation in the city had been brought under control.[67] From there, he accused of "provocateurs from within and outside" being behind in destabilization and extremist actions and urged people not to succumb to "provocations and lawlessness".[67] In spite of Sagintayev's remarks, explosions of stun grenades were continued to be heard throughout Almaty in early morning with protesters setting up barricades and clashing with the National Guard in central streets.[68][69]

President Tokayev accepted the government's resignation. On the same day, a Reuters correspondent reported thousands of protesters pressing ahead towards Almaty city centre after security forces failed to disperse them with tear gas and stun grenades.[22][70] Later on the same day, Tokayev announced that former president Nursultan Nazarbayev has resigned as the Chairman of the Security Council of Kazakhstan, and Tokayev has assumed this position himself.[71] Digital rights monitor NetBlocks reported that internet disruptions had intensified by 5:00 p.m. local time, leaving Kazakhstan in the "midst of a nation-scale internet blackout" after a day of mobile internet disruptions and partial restrictions.[65][72][73][74]

  Mayor's building on fire, Almaty, January 5

In Almaty, as the protesters had reached the Republic Square again, the offices of the city mayor were stormed and set aflame.[75][24] Locations that stored firearms were captured by protesters including the National Security Committee building and were shown to be distributed to others throughout the city.[76][77] Protests at the Almaty International Airport resulted in cancelled and rerouted flights.[24] The government reported protesters seizing five planes.[76] Two Kazakh army soldiers were reported killed attempting to retake the Almaty airport.[78] Russian state-run media reported that protesters also attacked President Tokayev's home with rifles and grenades, leaving it partially destroyed.[79] In addition, the offices of the ruling Nur Otan party were also set on fire.[80] Atameken, Kazakhstan's business lobby group, reported attacks on banks, stores and restaurants.[81]

The interior ministry reported government buildings were also attacked in the southern cities of Shymkent and Taraz.[82] In Aktobe,

In Taldıqorğan, a statue of former leader Nazarbayev was pulled down and destroyed by demonstrators chanting "Old man, leave!".[83][79]

In the late afternoon, President Tokayev announced a nationwide state of emergency until 19 January. This would include a curfew from 23:00 to 07:00, temporary restrictions on movement, and a ban on mass gatherings.[84] During a televised address, Tokayev threatened to crackdown on protesters, stating "I plan to act as toughly as possible", and said that he had no intentions of fleeing the country.[24]

By around late evening, anarchy had broken out in Almaty as large numbers of riot police began to arrive as automatic gunshots were being heard throughout the city with armed demonstrators and security forces exchanging fire while residents were urged to stay away from the streets by loudspeakers.[85] Various state-media agency buildings stationed in Almaty were burnt down and looting had taken place in which grocery stores, banks, ATMs, and shopping centers were targeted.[86]

6 tháng 1 sửa

Oil production at Kazakhstan's highest-producing oil field Tengiz was reduced.[87][88][89] US oil producer Chevron Corporation holds a 50% stake in Tengizchevroil (TCO) which operates the Tengiz oil field.[90]

Kazakhstan's Interior Ministry issued a statement saying: "Employees of the Almaty police department have launched a mop-up operation in the streets of Karasay-batyr and Masanchi. Measures are being taken to detain the violators. In total, some 2,000 people have been taken to police stations."[91]

Dozens of protesters and at least 12 police officers were killed with one police officer who was found beheaded.[92] Witnesses in Almaty described scenes of chaos with government buildings stormed or set on fire and widespread looting. The interior ministry said 2,298 people had been arrested during the unrest, while the police spokesperson Saltanat Azirbek told state news channel Khabar 24 that "dozens of attackers were liquidated".[93]

3,000 Russian paratroopers arrived in Kazakhstan on the morning of 6 January, after president Tokayev made a formal request for assistance to the Collective Security Treaty Organization. Armenia, Belarus, Kyrgyzstan and Tajikistan also sent troops.[94][95]

Protestors remained in the Aktau town square on 6 January. Six thousand people protested in the centre of Zhanaozen. The akim of Zhanoazen, Maksat Ibagarov, stated that "none of the local activists [would] be persecuted".[96]

7 tháng 1 sửa

 
Burned building in Republic Square, Almaty

On 7 January, as a concession, President Tokayev said that the vehicle fuel price caps of 50 tenge per litre had been restored for 6 months.[26][27][28]

Tokayev said in a statement, "Constitutional order has largely been restored in all regions of the country."[29][30][31] He also announced that he had ordered troops to shoot without warning at anyone protesting, calling protesters 'bandits and terrorists' and saying use of force will continue.[32][33][34] In a speech to the nation, he said, "We hear calls from abroad for the parties to negotiate to find a peaceful solution to the problems, this is just nonsense. What negotiations can there be with criminals and murderers? They need to be destroyed and this will be done." He went on to thank Russia for sending troops to help establish order.[97]

Russia's Defence Ministry stated that more than 70 planes were flying, around the clock, to bring Russian troops into Kazakhstan and that they were helping to control Almaty's main airport.[29] According to several Russian media sources, former president Nursultan Nazarbayev had left the country with his three daughters and their families. It was not clear where Nazarbayev had gone, but he had apparently left the country for health reasons.[98]

A peaceful protest took place in Zhanaozen, where protestors asked for a new government, more freedom for civil rights activists, and a return to the 1993 Kazakh constitution.[99] Protests also continued in Aktau.[100]

The Kazakh government announced that seven additional policemen had been killed in Almaty.[101] Levan Kogeashvili, a 22-year-old Israeli national was shot and killed while driving to work in Almaty. The Israeli Foreign Ministry stated that he had been residing in Kazakhstan for several years and his family said that he was not involved in the protests.[102][103]

8 tháng 1 sửa

 
Armed militant patroller on the roof top of the Auezov District Department of Internal Affairs in Almaty, 8 January 2022
 
Counterterrorist forces in search for anti- militants at a parking lot in Almaty, 8 January 2022

Protests continued in Zhanaozen.[104]

The National Security Committee said that its former chief and former prime minister, Karim Massimov, had been arrested on suspicion of treason.[105] Joanna Lillis, writing in Eurasianet, considered the possibility of Massimov having been involved in an attempted coup d'état to be credible, signifying a shift in elite politics in Kazakhstan.[106]

The Ministry of Internal Affairs announced that 4,404 people had been detained and at least 40 people had died as a result of the protests.[107][108]

Kazakhstan authorities launched a countrywide antitrust investigation into 180 LNG sellers due to a suspected collusion.[109][110]

9 tháng 1 sửa

On 9 January, the interior ministry, said initial estimates put property damage at about 175 million euros, adding that more than 100 businesses and banks had been attacked and looted and about 400 vehicles destroyed. The ministry confirmed that more than 160 people had been killed and more than 5,000 had been arrested for questioning as part of 125 separate investigations into the unrest.[111] The Interior Ministry reported more than 2,200 people sought treatment for injuries from the protests, and about 1,300 security officers were injured.[112] The office of Kazakhstan's president said that in total 5,800 people had been detained.[113] The health ministry said in total 164 people, including two children, had been killed. It also specified that 103 people had died in Kazakhstan's largest city, Almaty. Interior Minister Erlan Turgumbayev held a press conference, saying, "Today the situation is stabilised in all regions of the country ... the counterterror operation is continuing in a bid to re-establish order in the country".[111]

10 tháng 1 sửa

 
Electronics store after being ravaged by looters in Almaty, 10 January 2022

On 10 January, the government declared a day of mourning for the victims of the protests. Kazakhstan's Interior Ministry reported that a total of 7,939 people have been detained across the country. The National Security Committee, Kazakhstan's counterintelligence and anti-terrorism agency, said that the situation in the country had “stabilized and is under control.”[36] Tokayev called the protests a "coup attempt.”[114] The government also said that "foreign-trained Islamist radicals" were among those who had attacked government buildings and security forces in the last week and that police had now detained almost 8,000 people to bring the situation under control.[115]

Internet service was restored in Almaty following a five-day blackout.[116]

Military general and politician Zhanat Suleimenov committed suicide, at the age of 59, after a criminal case was opened against him during the protests.[117]

11 tháng 1 sửa

On 11 January, in a speech to an online meeting of the CSTO military alliance by video link, Tokayev said that order had now been restored in Kazakhstan and called the protests over.[37] He announced that the CSTO had completed its mission in Kazakhstan and would begin withdrawing from the country on January 13 and would be fully withdrawn in the next 10 days.[118] Russian President Vladimir Putin claimed victory in defending Kazakhstan from what he described as a ”foreign-backed terrorist uprising”, and promised leaders of other ex-Soviet states that a Moscow-led alliance (CSTO) would protect them too.[119]

In a speech to parliament regarding the past days, Tokayev promised reform and acknowledged public discontent over income inequality and criticized Nazarbayev and his associates due to their wealth. He said the public discontent was justified and that he wanted associates of the former president, Nursultan Nazarbayev, to share their wealth to the people. Tokayev told parliament, ”Thanks to Nazarbayev, a group of very profitable companies emerged in the country as well as a group of people wealthy even by international standards, I think it is time they pay their dues to the people of Kazakhstan and help them on a systemic and regular basis." He went on to say that the financial system is dominated by large business groups, "based on the principle 'everything for friends, and laws for everyone else'". He spoke of initiatives to narrow the wealth gap, raise taxes on the mining sector, and eliminate irregularities in state procurement and areas where associates of Nazarbayev have business interests.[39]

The Interior Ministry mentioned that security forces had detained over 9,900 people in connection with the protests.[11] Tokayev nominated a new prime minister, Älihan Smaiylov.[118] International flights were resumed to and from the country's capital, Nur-Sultan.[41]

Bạo lực sửa

Tập tin:Бойня при Алматы 360p.webmhd.webm
Hỗn loạn ở Almaty

On 5 January, authorities in Almaty reported that over 400 businesses were damaged from the protests and that 200 people had been arrested; police in Atyrau fired into protesters which resulted in the death of at least one individual.[83] The government reported on 5 January that eight law enforcement personnel were killed and 317 wounded.[120] A report carried by the French AFP news agency stated that dozens of protestors had been killed,[121] while the Russian TASS news agency aired footage of a heavy gunfight near Almaty's Republic Square.[122] On 6 January, dozens of protestors were killed during an operation, while the number of security forces killed rose to 18.[123][124] According to local authorities, two of the security officers were found decapitated.[125]

On 7 January, President Tokayev said that the army and law enforcement agencies had been ordered "to shoot to kill without warning."[126]

By 19 January, the death toll of the unrest reportedly reached 227.[10]

Phân tích sửa

Dosym Satpaev, a Kazakh political analyst, said that the Kazakh government would mainly use force to respond to protests, stating: "The authorities are trying everything to calm things down, with a mix of promises and threats, but so far it's not working. ... There will be imitations of dialogue but essentially the regime will respond with force because they have no other tools."[24] Political scientist Arkady Dubnov of the Carnegie Moscow Center observed that such protests were unsettling for the Russian government, with Dubnov saying: "There is no doubt that the Kremlin would not want to see an example of such a regime beginning to talk to the opposition and conceding to their demands."[83]

In an article for Foreign Policy, Eugene Chausovsky wrote that "Tokayev felt the need to get CSTO assistance in order to secure strategic sites and installations, including government buildings and airports in key cities such as Almaty, while Kazakh security forces could focus on handling the demonstrators directly."[127]

Joanna Lillis, writing in Eurasianet on 7 January, described Tokayev's shoot to kill declared policy and his terminology, including "bandits and terrorists ... to be eliminated", as resembling that of Russian president Vladimir Putin. Lillis saw this as a significant change from Tokayev's earlier promises of liberalising the political situation and consulting civil society.[128] She interpreted the dismissal and arrest of Karim Massimov, head of the National Security Committee and close to Nazarbayev, together with a statement by Nazarbayev's former adviser Ermukhamet Ertysbayev that a coup d'état had been attempted, as signs of a significant shift of power within the Kazakh political elites from Nazarbayev to Tokayev. She considered the claims of an attempted coup d'état to be credible.[106]

Hans-Henning Schröder, a political scientist and expert on Russia, told Deutsche Welle: "All of Russia's major neighbors have been rocked by social unrest. If I were in the Kremlin, I would start to worry about whether Russia could be next."[129]

Daniil Kislov, the founder and General Director of the Ferghana Information Agency, speculated to The New York Times that the violence in Almaty was "all artificially organized by people who really had power in their hands," as a proxy for a power struggle between Tokayev and former president Nazarbayev. Kislov claimed that Nazarbayev's nephew Samat Abish, who was previously deputy head of the Kazakh State Security Service before being ousted by Tokayev, was responsible for orchestrating much of the violence. Galym Ageleulov, a human rights activist in Almaty, stated that the violence only started in Almaty when a crowd that was "clearly organized by crime group marauders” started the march to the City Hall, while at the same time police presence dissipated.[130]

Sergey Khestanov, macroeconomic adviser to the general director of Otkritie-Broker, claimed that the massive protests weren't caused directly due to economic factors, suggesting Kazakhstan's high standard of living within the former Soviet Union comparably to Russia and that the average age in Kazakhstan being relatively young leads to higher social activity, which played role in fueling discontent due to "a sufficiently long, stable and powerful economic growth" being "sharply inhibited".[131]

Ảnh hưởng sửa

Thị trường toàn cầu sửa

 
The protests in Kazakhstan had disrupted production at its biggest oil field, Tengiz.[87]

As Kazakhstan produces more than 40% of the world's uranium, the uranium prices rose since the protests erupted.[132][133] Canadian uranium company Cameco stated that "any disruption in Kazakhstan could of course be a significant catalyst in the uranium market. If nothing else, it's a reminder for utilities that an over-reliance on any one source of supply is risky."[134] The internet blackout also impacted cryptocurrency mining operations, with the global cryptocurrency computational capacity (hashrate) dropping by 12 percent. Prior to the protests, Kazakhstan accounted for around 18 percent of global hashrate for Bitcoin, due to the fact that neighboring China in 2021 banned the mining of cryptocurrencies and many of the cryptominers moved to Kazakhstan.[135][136]

Craig Erlam, senior market analyst at OANDA, suggested that further oil production outages during protests could impact global oil prices by reaching the October 2021 peak and possibly three-digit prices as well.[137] According to Chevron Corporation, which operates Tengiz Field, the production of oil was reduced after its contractors had disrupted railway lines in support of the protests.[138] However just days leter, Chevron announced that it would be gradually increasing its output again.[139]

Kinh tế sửa

During the protests and riot in Kazakhstan, the fortune of four local billionaires shrank by $3 billion according to Forbes. At the same time, the middle daughter and son-in-law of former President Nursultan Nazarbayev, Dinara and Timur Kulibayev, lost $200 million. The couple controls the country's largest bank in terms of assets, Halyk Bank; the fortune of each co-owner is estimated at $3.1 billion. One of the most affected billionaires was Kazakh businessman Vyacheslav Kim, who is the chairman of the board of directors of the fintech company Kaspi Bank. In two days, its shares fell immediately by 30%, from $188 as of 4 January to $87 on 6 January; according to Forbes, decreasing his fortune by $1.4 billion to $4.2 billion. By the end of the week, his assets grew slightly and were estimated at $4.4 billion. The general director of Kaspi.kz, a billionaire from Georgia Mikhail Lomtadze living in Kazakhstan lost about $1.4 billion. The size of his fortune fell to $3.8 billion.[140][141][142]

Phản ứng của trong nước và quốc tế sửa

Trong nước sửa

Speaking from France, the leader of Democratic Choice of Kazakhstan, Mukhtar Ablyazov, told Reuters on 7 January 2022: "I see myself as the leader of the opposition". Ablyazov also said that the West should remove Kazakhstan from Russian influence to prevent Russian President Vladimir Putin from incorporating Kazakhstan into "a structure like the Soviet Union".[143]

Quốc tế sửa

Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) sửa

 
Các nước thành viên CSTO

Unrest in Kazakhstan caught international observers by surprise.[24] President Tokayev began communications with President of Belarus Alexander Lukashenko, who had quashed the 2020–2021 Belarusian protests, and was in discussions with President of Russia Vladimir Putin, calling for the Collective Security Treaty Organization (CSTO) to intervene against protesters that he described as "international terrorists".[24][83] Prime Minister of Armenia Nikol Pashinyan, who had just been made chairman of the CSTO on 3 January 2022, responded to Tokayev's request, stating "As the Chairman of the CPC Assembly Security Council, I am starting immediate consultations with the leaders of the CSTO countries".[79][144]

On 6 January, the CSTO agreed to intervene in Kazakhstan with a collective group of forces that it described as having the aim of peacekeeping, with the organization citing the Collective Security Treaty's Article 4, which states "In the case of aggression (an armed attack threatening safety, stability, territorial integrity and sovereignty) against any Member States, all other Member States at the request of this Member State shall immediately provide the latter with the necessary aid, including military".[145][5] Pashinyan said that the CSTO was to be deployed due to "the threats to national security and sovereignty to the Republic of Kazakhstan, including from external interference".[5] A Russian Air Force regiment in Orenburg was reported to be readying itself for deployment to Kazakhstan.[5] Russia's Ministry of Foreign Affairs spokeswoman Maria Zakharova said: "Peacekeeping forces of the Collective Security Treaty Organization were sent to the Republic of Kazakhstan for a limited time to stabilize and normalize the situation." She confirmed armed forces of Russia, Belarus, Armenia, Tajikistan and Kyrgyzstan were sent to Kazakhstan as part of the wider CSTO effort.[146] According to CSTO, the CSTO armed forces are only authorised to participate in the protection of strategic infrastructure facilities, including Almaty International Airport and Russia's Baikonur Cosmodrome in south-central Kazakhstan.[147][148] Russian State Duma member Leonid Kalashnikov stated that actions in relation to the protesters themselves were to be handled by local Kazakhstani law enforcement.[149]

On 7 January, the Belarusian Telegraph Agency reported that President Lukashenko "discussed in detail the state of affairs in Kazakhstan" via phone with former president and chair of Security Council of Kazakhstan, Nazarbayev.[150]

On 11 January, Tokayev announced that the CSTO had completed its mission in Kazakhstan and would begin withdrawing from the country on January 13,[11] and they were fully withdrawn by 19 January.[38]

Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) sửa

On 7 January, the Shanghai Cooperation Organization's regional anti-terrorist structure announced that it was ready to extend assistance to Kazakhstan upon request, and voiced support for the Kazakh government's security measures.[151]

Các quốc gia sửa

  •   Afghanistan: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Afghanistan Fazilrabi Zahin cho biết chính quyền đang "theo dõi chặt chẽ tình hình ở Kazakhstan và với tư cách là một quốc gia láng giềng và đối tác kinh tế thân thiết, lo ngại về tình hình bất ổn gần đây." Bộ cũng "kêu gọi cả chính phủ và những người biểu tình giải quyết các vấn đề thông qua các cuộc đàm phán và các biện pháp hòa bình, đồng thời trả lại sự bình tĩnh và ổn định cho đất nước."[152]
  •   Armenia: Hiện đang chủ trì CSTO, Armenia bắt đầu tham vấn giữa các nước thành viên CSTO và cử 100 binh sĩ tham gia sứ mệnh gìn giữ hòa bình, lấy lý do bảo vệ nguồn nước và một trong những nhà máy sản xuất bánh mì lớn nhất là mục tiêu chính của quân đội được triển khai. Tuy nhiên, người Armenia có cái nhìn mờ nhạt về việc Armenia tham gia sứ mệnh CSTO tới Kazakhstan, với nhiều công dân phản đối rằng CSTO đã không giúp Armenia khi họ yêu cầu giúp đỡ 2021-2022 Khủng hoảng biên giới Armenia-Azerbaijan, và chỉ ra sự trớ trêu khi chính phủ Armenia Pashinyan lên nắm quyền do kết quả của các cuộc biểu tình trên đường phố.[153] “Người dân của bất kỳ quốc gia nào cũng phải lựa chọn chính phủ của mình; không quốc gia nào khác có quyền can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia đó. Ngày nay, các lực lượng vũ trang Armenia có sứ mệnh bảo vệ biên giới của đất nước chúng ta. Chúng tôi lên án những hành động thiển cận và vô trách nhiệm của chính phủ Armenia ”. một liên minh các tổ chức phi chính phủ Armenia cho biết trong một tuyên bố.[154]
  •   Azerbaijan: Ngày 10/1, Bộ Ngoại giao Azerbaijan đã gửi lời chia buồn "tới gia đình và những người thân yêu của những người thiệt mạng ở một số vùng của đất nước, những người dân Kazakhstan anh em. Chúng tôi cầu chúc Kazakhstan hòa bình, ổn định, hòa bình và hạnh phúc."[155]
  •   Belarus: Tổng thống Alexander Lukashenko kêu gọi những người biểu tình đàm phán với Tổng thống Tokayev, người đã gọi ông là "một người tử tế, một nhà ngoại giao" và "một người đàn ông rất thông minh và có học thức", nói rằng "Đó là một bài học cho chúng ta. Một bài học nữa. Theo nghĩa mà chúng ta bây giờ hiểu những gì có thể đã xảy ra với chúng tôi. "[156] Hội đồng An ninh Belarus Alexander Volfovich ngày 6/1 mô tả tình hình bất ổn ở Kazakhstan là một "mối đe dọa bên ngoài" nhằm tiêu diệt một chính phủ hợp pháp thông qua các phương thức vi hiến, tương tự như một cuộc cách mạng màu. Ông kêu gọi các quân nhân Belarus được triển khai ở Kazakhstan "để hỗ trợ những người dân Kazakhstan huynh đệ, ngăn chặn tình hình trở nên trầm trọng hơn và cử lực lượng gìn giữ hòa bình tới đó."[157]
  •   Canada: Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Canada đã đưa ra một tuyên bố cho biết họ "đang theo dõi chặt chẽ tình hình bất ổn". Nó kêu gọi "kiềm chế và giảm leo thang" và tình hình được giải quyết "nhanh chóng và hòa bình". [158]
  •   Trung Quốc: Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin bày tỏ rằng Trung Quốc và Kazakhstan có quan hệ hữu nghị đồng thời là đối tác chiến lược và "hy vọng sớm khôi phục trật tự công cộng" ở Kazakhstan và cũng nhắc lại rằng vấn đề này là "việc nội bộ của Kazakhstan" và tin tưởng vào khả năng "chính quyền Kazakhstan giải quyết vấn đề một cách hợp lý". [159] Wang hy vọng tình hình sẽ ổn định nhanh chóng. [159] Vào ngày 7 tháng 1, chủ tịch Tập Cận Bình tuyên bố rằng "Trung Quốc phản đối các thế lực bên ngoài cố tình gây bất ổn và kích động 'cách mạng màu 'ở Kazakhstan ". [160] [161]
  •   Pháp: Bộ trưởng Ngoại giao Jean-Yves Le Drian ngày 6 tháng 1 gọi các sự kiện ở Kazakhstan là "đáng lo ngại" và kêu gọi tất cả các bên "thể hiện sự điều độ và mở đối thoại". [162] Tổng thống Emmanuel Macron bày tỏ lo ngại về tình hình bất ổn chết người, đồng thời nói thêm rằng ông sẽ tiếp tục theo dõi tình hình. [163]
  •   Đức: Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Liên bang Christofer Burger nói rằng các quan chức đang xem xét các báo cáo về lệnh xử bắn của Tokayev, nói rằng "cần phải nói rất rõ ràng rằng việc sử dụng vũ lực sát thương, bằng đạn thật chống lại dân thường chỉ có thể là phương sách cuối cùng, đặc biệt nếu lực lượng quân đội được triển khai. "[164]
  •   Hungary: Bộ trưởng Ngoại giao Péter Szijjártó trong một cuộc họp video ngắn gọn đã nói rằng những người biểu tình bạo lực cần phải chịu trách nhiệm và những lo ngại về nhân quyền "không có chỗ đứng" khi cần khôi phục ra lệnh, nói rằng "Các nỗ lực hủy diệt hoặc đảo chính hoàn toàn trái ngược với lợi ích an ninh của Hungary" và "Hungary ủng hộ các nỗ lực khôi phục hòa bình và trật tự ở Trung Á, cụ thể là Kazakhstan." [165]
  •   Ấn Độ: Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Arindam Bagchi tuyên bố rằng các sự kiện ở Kazakhstan đang được theo dõi chặt chẽ và gửi "lời chia buồn sâu sắc nhất tới gia đình các nạn nhân vô tội đã thiệt mạng trong vụ bạo lực". Tuyên bố "hy vọng sớm ổn định tình hình".[166] Cộng đồng người Ấn Độ ở Kazakhstan khoảng 7.800 - bao gồm 5.300 sinh viên và khoảng 1.000 công nhân xây dựng - được cho là an toàn. Bạo lực bùng phát vào thời điểm các nhà lãnh đạo của 5 quốc gia Trung Á dự kiến sẽ là khách mời chính trong lễ kỷ niệm Ngày Cộng hòa của Ấn Độ vào ngày 26/1.[166][167]
  •   Iran:Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Saeed Khatibzadeh cho biết, "Chúng tôi tin rằng chính phủ và quốc gia khôn ngoan của đất nước thân thiện, anh em và láng giềng có thể giải quyết các vấn đề và tranh chấp của họ một cách hòa bình và thông qua đối thoại, không có sự can thiệp của nước ngoài và dựa trên lợi ích quốc gia của riêng họ".[cần dẫn nguồn]
  •   Kyrgyzstan: The Kyrgyz Ministry of Foreign Affairs called on a "civilized dialogue within a legal framework" to prevent a "further escalation of the situation", hoping for Kazakhstan to resolve the current crisis "independently and without outside interference" while positioning Kyrgyzstan as strategic partner by conforming its readiness to "provide all possible support to the brotherly Kazakhstan, if necessary."[168] During a telephone conversion between leaders of CTSO on 5 January, President Sadyr Japarov expressed concern about the reports of casualties, numerous cases of looting and pogroms, and other cases of violence.[169] Japarov later expressed condolences to President Tokayev and the Kazakh people, wishing for "stability, unity, peace and prosperity."[170]
  •   Malaysia: Minister of Foreign Affairs Saifuddin Abdullah stated that Wisma Putra is monitoring the developments closely. He also confirmed that 50 Malaysians in the country are in safe condition.[171]
  •   Mông Cổ: The Mongolian Ministry of Foreign Affairs advised its citizens to not attend demonstrations and rallies and that it would continue to monitor the situation closely.[172]
  •   Pakistan: The Foreign Ministry of Pakistan formed 'help desks' within its embassies in Almaty and Nur-Sultan in an attempt to facilitate Pakistanis in Kazakhstan requiring emergency services.[173]
  •   România: The Ministry of Foreign Affairs of Romania stated that it was closely following the unrest in Kazakhstan since its inception. It also declared that it had been in contact with the around 100 Romanian citizens in the country and that the personnel of the Romanian embassy in Nur-Sultan were not in danger, and called for a peaceful and inclusive settlement of the situation without the need to resort to violence.[174]
  •   Nga: President Vladimir Putin claimed victory on 11 January in defending Kazakhstan from what he described as a ”foreign-backed terrorist uprising”, and promised leaders of other ex-Soviet states that a Moscow-led alliance (CSTO) would protect them too.[175]
    •   Bashkortostan: Head Radiy Khabirov after meeting with Kazakh officials on 19 January said, "When the 'well-known events' began in Kazakhstan, we were in touch with our colleagues, wishing them good luck and strength. And we were absolutely sure that the people of Kazakhstan would choose the right path of development."[176]
    •   Chechnya: In a joint live Instagram broadcast, Head Ramzan Kadyrov called on Kazakh citizens to not destroy the state and compared the events with the beginning of the Chechen War.[177]
  •   Serbia: President Aleksandar Vučić stated that in Kazakhstan there will be "hundreds or thousands of dead, a devastated country" and that "foreign services, various great powers, have also intervened".[178]
  •   Hàn Quốc: Bộ Ngoại giao bày tỏ hy vọng về việc khôi phục hòa bình ở Kazakhstan và Hàn Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ các tình hình chính trị và thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn cho công dân nước này đang cư trú tại nước này..[179]
  •   Tajikistan: Bộ Ngoại giao Tajik ngày 6/1 bày tỏ lo ngại về bạo lực, chiếm giữ các tòa nhà chính phủ . Cùng ngày hôm đó, Bộ đã đưa ra cảnh báo du lịch cũng như hướng dẫn đối với các công dân Tajik ở Kazakhstan "cần đề cao cảnh giác và tránh những nơi đông người."[180]
  •   Thổ Nhĩ Kỳ:Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan nói với Tokayev trong một cuộc điện đàm rằng Thổ Nhĩ Kỳ đoàn kết với Kazakhstan. Đại hội đồng Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ đã ban hành một thông điệp đoàn kết với sự tham gia của Đảng Công lý và Phát triển cầm quyền, cùng với Đảng Nhân dân Cộng hòa đối lập, Đảng Phong trào Dân tộc , trong đó họ bày tỏ sự ủng hộ đối với chương trình cải cách của chính phủ Kazakhstan nhằm cải thiện hơn nữa phúc lợi và phúc lợi của người dân.[181]
  •   Turkmenistan: Tổng thống Gurbanguly Berdimuhamedow trong một bức thư gửi Tokayev đã bày tỏ lời chia buồn sâu sắc trước những thương vong và thương tật cao do những ngày bất ổn bạo lực.[182] Berdimuhamedow bày tỏ sự cảm thông và ủng hộ tới gia đình, người thân của các nạn nhân, cũng như mong muốn những người bị thương nhanh chóng bình phục.[182]
  •   Ukraina: Bộ Ngoại giao Ukraine đã ra tuyên bố lên án bạo lực và bày tỏ sự chia buồn với những người thiệt mạng và kêu gọi cuộc xung đột hủy bỏ hộ tống và quân đội CSTO được triển khai ở nước ngoài để tôn trọng chủ quyền của Kazakhstan và không duy trì sự hiện diện quá khoảng thời gian đã tuyên bố..[183]
  •   Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất: Thái tử Mohammed bin Zayed Al Nahyan trong cuộc điện đàm với Tổng thống Tokayev ngày 10/1 đã "bày tỏ sự tin tưởng vào khả năng vượt qua giai đoạn khó khăn này của chính phủ và người dân Kazakhstan một cách nhanh chóng."[184]
  •   Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland:Ngoại trưởng Liz Truss, tại Hạ viện, đã lên án vụ bạo lực và nói rằng Chính phủ Anh sẽ phối hợp với các đồng minh.[185]
  •   Uzbekistan: Bộ Ngoại giao Uzbekistan gọi các sự kiện này là "đáng báo động" và sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến của tình hình bằng một văn bản viết rằng "Chúng tôi tin rằng những người khôn ngoan của Kazakhstan sẽ có thể ngăn chặn sự leo thang của bất ổn, tránh bạo lực. và thương vong về người "và nhân dân Kazakhstan" có quyết tâm và ý chí cần thiết để giữ gìn sự thống nhất, khôi phục hòa bình và ổn định trong nước .khắc phục những vấn đề nảy sinh."[186] Trong một bức thư ngày 10 tháng 1, Tổng thống Shavkat Mirziyoyev bày tỏ lời chia buồn sâu sắc tới Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev và người dân Kazakhstan liên quan đến nhiều nạn nhân và thương tích nghiêm trọng trong quân nhân và người dân, cũng như thiệt hại đáng kể do hậu quả của cuộc xung đột.[187] Vào ngày 11 tháng 1, Bộ Ngoại giao thông báo rằng các công dân Uzbekistan sẽ được sơ tán khỏi Kazakhstan bằng các chuyến bay của Uzbekistan Airways.[188]

Các quốc gia được công nhận hạn chế sửa

Các liên minh quốc tế sửa

  •   Ủy ban châu Âu: Vào ngày 5 tháng 1 năm 2022, EU đã ra tuyên bố: "Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên liên quan hành động có trách nhiệm và kiềm chế, tránh các hành động có thể dẫn đến leo thang bạo lực hơn nữa. Đồng thời công nhận quyền biểu tình hòa bình, Liên minh châu Âu mong đợi rằng họ vẫn bất bạo động và tránh mọi kích động bạo lực ".[192]
  •   Liên Hợp Quốc: Vào Ngày 6 tháng 1 ,Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc, Michelle Bachelet kêu gọi tất cả các bên ở Kazakhstan kiềm chế bạo lực và tìm kiếm một giải pháp hòa bình cho những bất bình của họ sau tình trạng bất ổn hàng loạt sau nhiều ngày biểu tình. Trong một tuyên bố, Michelle Bachelet nói: "Mọi người có quyền biểu tình ôn hòa và tự do ngôn luận. Đồng thời, những người biểu tình, bất kể họ có thể tức giận hoặc đau khổ đến mức nào, không nên sử dụng bạo lực chống lại người khác".[193][194] Vào ngày 10 tháng 1, Liên hợp quốc đã chỉ trích Kazakhstan về những bức ảnh cho thấy các quân nhân đội mũ bảo hiểm của lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Người phát ngôn Liên hợp quốc Stephane Dujarric cho biết Liên hợp quốc đã phàn nàn với tiền đồn ngoại giao của Kazakhstan ở New York về việc sử dụng rõ ràng các thiết bị gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc và cho biết vấn đề “đã được giải quyết” .[195]
  •   NATO: Vào ngày 7 tháng 1, Phó Trợ lý Tổng thư ký NATO về các vấn đề chính trị & chính sách an ninh và Đại diện đặc biệt của vùng Caucasus & Trung Á, Javier Colomina, cho biết trên Twitter: "NATO chia sẻ mối quan ngại nghiêm trọng về tình hình ở Kazakhstan, bao gồm cả các báo cáo về thương vong. Chúng tôi kêu gọi tất cả các bên kiềm chế, kiềm chế bạo lực và theo đuổi đối thoại. Các nhà chức trách phải tôn trọng các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế, bao gồm quyền biểu tình hòa bình ".[196][197]

Xem thêm sửa

Tham khảo sửa

  1. ^ a b Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan (ngày 5 tháng 1 năm 2022). “Russia-Allied Forces to Intervene as Unrest Sweeps Kazakhstan”. The New York Times (bằng tiếng Anh). ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “NYT” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  2. ^ a b c d e f g Pannier, Bruce (6 tháng 1 năm 2022). “Analysis: The Consequences Of Inviting Russian-Led CSTO Troops Into Kazakhstan”. RFE/RL. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2022. Russia is reportedly sending 3,000 soldiers to Kazakhstan, Belarus some 500, Tajikistan 200, and Armenia 70, with Kyrgyzstan set to decide on January 7. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “troops” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
  3. ^ “Миротворческая рота 103-й воздушно-десантной бригады ССО вылетела в Казахстан”. Belteleradio. 6 tháng 1 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  4. ^ “Kyrgyzstan to send around 150 soldiers to Kazakhstan – report”. akipress.com. AKIpress News Agency. 7 tháng 1 năm 2022.
  5. ^ a b c d “CSTO agrees to intervene in Kazakhstan unrest | Eurasianet”. Eurasianet. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  6. ^ “CSTO agrees to intervene in Kazakhstan unrest”. Eurasianet. 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  7. ^ “Миротворческая рота 103-й воздушно-десантной бригады ССО вылетела в Казахстан”. Belteleradio. 6 tháng 1 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  8. ^ “Kyrgyzstan to send around 150 soldiers to Kazakhstan – report”. akipress.com. AKIpress News Agency. 7 tháng 1 năm 2022.
  9. ^ “Armenian peacekeepers left for Kazakhstan”. mil.am. Ministry of Defense of the Republic of Armenia. 7 tháng 1 năm 2022. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2022. ...RA Armed Forces sent a peacekeeping subdivision to the Republic of Kazakhstan (100 servicemen) as part of the CSTO peacekeeping forces.
  10. ^ a b c d “Russia-Led Military Alliance Completes Withdrawal From Kazakhstan”. RadioFreeEurope/RadioLiberty (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  11. ^ a b c d e f “Kazakh President Announces CSTO Troop Withdrawal, Appoints New PM”. RadioFreeEurope/RadioLiberty. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  12. ^ Imamova, Navbahor (16 tháng 2 năm 2022). “Kazakhstan Seeks Lessons From Its Bloody January”. VOA (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  13. ^ “After Kazakhstan's 'Bloody January,' Can Toqaev Ever Gain The People's Support?”. RadioFreeEurope/RadioLiberty (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  14. ^ “Қанды қаңтар: Перзентінен айырылған ата-ана, жетім қалған бала...”. inbusiness.kz (bằng tiếng Kazakh). 18 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  15. ^ БЕРЕКЕТ, Ақмарал (14 tháng 2 năm 2022). “40-күн: Халық "Қанды қаңтар" оқиғасының құрбандарын қалай еске алды?”. bugin.kz (bằng tiếng Kazakh). Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  16. ^ “Қаңтар трагедиясы: Ұрлық пен тонау фактісі бойынша 1674 іс тіркелген”. lenta.inform.kz (bằng tiếng Kazakh). 5 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  17. ^ “Мемлекет басшысы Қаңтар трагедиясы жайлы: Жағдай мүлдем басқа арнаға бұрылып кетті”. kaz.nur.kz (bằng tiếng Kazakh). 17 tháng 2 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  18. ^ “Timeline: January tragedy in Kazakhstan”. www.kt.kz (bằng tiếng Anh). 16 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  19. ^ Cohen, Ariel (24 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan's Stress Test: The January Tragedy and its Aftermath”. www.cacianalyst.org (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2022.
  20. ^ Lillis, Joanna (3 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan: Gas price hike fuels Zhanaozen protests”. eurasianet.org. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  21. ^ a b c d e f g h Kantchev, Georgi (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan's Elite Got Richer on Natural Resources. Then Came the Unrest”. The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  22. ^ a b Auyezov, Olzhas (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan government's resignation fails to quell protests”. Reuters. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  23. ^ “Kazakhstan protests: government resigns amid rare outbreak of unrest”. The Guardian. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  24. ^ a b c d e f g h i j k Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Guardian_Moscow_led_alliance
  25. ^ Jacobs, Harrison (6 tháng 1 năm 2022). “Russia-led alliance troops have arrived in Kazakhstan after mass protests”. NPR. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  26. ^ a b Reuters (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan declares state of emergency in protest-hit city, province”. Reuters. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  27. ^ a b “Kazakhstan unrest: Government restores fuel price cap after bloodshed”. BBC News. 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  28. ^ a b “Kazakhstan imposes 180-day state regulation on fuel, food prices amid protests”. aa.com.tr. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  29. ^ a b c Auyezov, Olzhas (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakh president says constitutional order mostly restored”. Reuters. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  30. ^ a b “Kazakhstan unrest: Fresh gunfire as president says order largely restored”. BBC News. 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  31. ^ a b “Kazakh President: Constitutional Order Restored”. voanews.com. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  32. ^ a b Child, Anealla Safdar, David. “Kazakh leader tells troops to shoot without warning”. aljazeera.com. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  33. ^ a b “Kazakhstan president says he gave order to 'open fire with lethal force'”. the Guardian. 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  34. ^ a b “Kazakh leader ordered use of lethal force on 'terrorists'”. Associated Press. AP NEWS. 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  35. ^ Auyezov, Olzhas (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakh president gives shoot-to-kill order to put down uprising”. Reuters. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  36. ^ a b “Nearly 8,000 detained in Kazakhstan amid unrest”. AP NEWS. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  37. ^ a b Reuters (11 tháng 1 năm 2022). “President of Kazakhstan says he has weathered attempted coup d'etat”. Reuters. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  38. ^ a b “Post-Soviet security bloc's last peacekeepers depart from Kazakhstan for Moscow”. TASS. 19 tháng 1 năm 2022.
  39. ^ a b Vaal, Tamara (11 tháng 1 năm 2022). “Russian troops to quit Kazakhstan, says president, taking aim at the elite”. Reuters. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  40. ^ Reuters (19 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan president fires defence minister for lack of leadership during protests”. Reuters (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  41. ^ a b “В Нур-Султане восстановили международное авиасообщение”. РБК (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  42. ^ “Kassym-Jomart Tokayev Delivers State-of-the-Nation Address to the People of Kazakhstan”. Akorda.kz.
  43. ^ a b Redmayne, Nick (16 tháng 12 năm 2021). “The truth about the world's most misunderstood country”. The Daily Telegraph. ISSN 0307-1235. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  44. ^ “IMF Executive Board Article IV consultation1 with Kazakhstan”. imf.org. International Monetary Fund. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2016.
  45. ^ OECD Investment Policy Reviews Lưu trữ 18 tháng 9 2020 tại Wayback Machine, p. 112, OECD, 2012
  46. ^ Oil, Cash and Corruption Lưu trữ 18 tháng 4 2019 tại Wayback Machine The New York Times 5 November 2006
  47. ^ Observatører fra tidligere Sovjet jakter på valg-juks Lưu trữ 3 tháng 3 2016 tại Wayback Machine Aftenposten.no (10 September 2013) Retrieved 8 March 2014
  48. ^ Anthony Shorrocks; Jim Davies; Rodrigo Lluberas (tháng 10 năm 2018). “Global Wealth Report”. Credit Suisse. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp) October 10, 2018 article: Global Wealth Report 2018: US and China in the lead Report[liên kết hỏng]. Databook[liên kết hỏng]. Downloadable data sheets See Table 3.1 (page 114) of databook for mean and median wealth by country
  49. ^ Kumenov, Almaz; Lillis, Joanna (4 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan explainer: Why did fuel prices spike, bringing protesters out onto the streets?”. eurasianet.org. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  50. ^ ТОЙКЕН, Санияш (10 tháng 1 năm 2020). “Жанаозенцы вновь пришли в акимат, требуя снижения цен на газ”. Радио Азаттык (bằng tiếng Nga). Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  51. ^ a b “В аэропорту Актау в Казахстане задерживается часть рейсов” (bằng tiếng Nga). TASS. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  52. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên NYT_revolt_Kazakhstan
  53. ^ a b c [https: //rus.azattyq.org/a/31636220.html “Жители Жанаозена перекрыли дорогу, протестуя против пители Жанаозена перекрыли дорогу, протестуя против повышаия = ен 2 tháng 1 = Радио Азаттык”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp) (bằng tiếng Nga). [https: //web.archive.org/web/20220104062452/https: //rus.azattyq.org/a/31636220.html Lưu trữ] Kiểm tra giá trị |archive-url= (trợ giúp) bản gốc 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập 4 tháng 1 năm 2022.
  54. ^ a b c “"Акимов должен выбирать народ!" Протест в Жанаозене: от призывов снизить цены до политических требований”. Радио Азаттык (bằng tiếng Nga). 3 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  55. ^ “"Мы устали от сказок!" В Жанаозене протестующие прогнали с площади акима области Ногаева”. Радио Азаттык (bằng tiếng Nga). Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  56. ^ a b “Касым-Жомарт Токаев высказался по ситуации в Жанаозене”. inbusiness.kz (bằng tiếng Nga). 3 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  57. ^ “А. Мамин: Мемлекет басшысы Қ. К. Тоқаевтың тапсырмасы бойынша Үкімет Жаңаөзен қаласындағы жағдайға қатысты шаралар қабылдайды”. primeminister.kz (bằng tiếng Kazakh). 3 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  58. ^ a b “В Казахстане второй день продолжаются протесты из-за повышения цен на газ, задержаны более 20 человек”. Настоящее Время (bằng tiếng Nga). 3 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  59. ^ a b c ТОЙКЕН, Санияш (4 tháng 1 năm 2022). “"Правительство в отставку!" и "Шал, кет!". В Актау и Жанаозене продолжились митинги”. Радио Азаттык (bằng tiếng Nga). Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  60. ^ “Нурлан Ногаев вышел к митингующим в Актау”. Tengrinews.kz (bằng tiếng Nga). 4 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  61. ^ a b c “В Алма-Ате проходят задержания протестующих” (bằng tiếng Nga). RIA Novosti. 4 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  62. ^ Молчанова, Кира (4 tháng 1 năm 2022). “Газ, шумовые гранаты и горящие авто. Протесты в Казахстане переросли в столкновения с полицией”. ukranews.com (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  63. ^ “В Казахстане протестующие заставили военных развернуть бронетехнику”. www.ukrinform.ru (bằng tiếng Nga). 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  64. ^ “Президент Казахстана ввел ЧП в Алма-Ате и Мангистауской области” (bằng tiếng Nga). RIA Novosti. 4 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 4 tháng 1 năm 2022.
  65. ^ a b “Internet disrupted in Kazakhstan amid energy price protests”. NetBlocks. 4 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  66. ^ “NetBlocks: Казакстанда интернет чектелди”. Азаттык Υналгысы (bằng tiếng Kyrgyz). 4 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  67. ^ a b “Ситуация в городе взята под контроль властей — Сагинтаев”. vlast.kz (bằng tiếng Nga). 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  68. ^ “Звуки взрывов слышны в Алма-Ате, митингующие выставляют баррикады”. Interfax.ru (bằng tiếng Nga). 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  69. ^ “В Алматы протестующие снова движутся в центр города”. vlast.kz (bằng tiếng Nga). 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  70. ^ Auyezov, Olzhas (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakh protesters torch public buildings; emergency declared, Cabinet resigns”. Reuters. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  71. ^ “Назарбаев перестал быть председателем Совбеза Казахстана”. reform.by. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  72. ^ Hart, Robert (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan Reportedly Hit By Internet Blackout As Oil-Rich Nation Breaks Out In Rare Anti-Government Protests”. Forbes. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  73. ^ Agence France Presse, AFP (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan Sees 'Nation-scale Internet Blackout' Amid Protests”. www.barrons.com. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  74. ^ “Report: Kazakh president's home ablaze as protests escalate”. Associated Press. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  75. ^ “Здание мэрии Алматы захвачено, из здания идет дым. Видео”. centralasia.media. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  76. ^ a b “Moscow-led bloc to send 'peacekeeping forces' to protest-hit Kazakhstan”. France 24. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  77. ^ “"Раздают оружие, слышна стрельба" - кадры из Алматы распространяют в Сети”. baigenews.kz (bằng tiếng Nga). 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2022.
  78. ^ “Two servicemen killed in counter-terror operation at Almaty airport”. TASS. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  79. ^ a b c O'Connor, Tom (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan president asks Russia-led military alliance for help amid protests”. Newsweek. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  80. ^ “Office of ruling Nur Otan party set on fire in Almaty”. akipress.com. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  81. ^ Reuters, Story by. “Kazakhstan's government resigns as fuel protests rage”. CNN. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  82. ^ “Kazakhstan's government resigns as fuel protests rage”. CNN. 5 tháng 1 năm 2022.
  83. ^ a b c d Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  84. ^ Satubaldina, Assel; January 2022, Zhanna Shayakhmetova in Nation on 5 (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan Declares State of Emergency After Fuel Price Protests”. The Astana Times. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  85. ^ “Жители Алма-Аты сообщили о перестрелке из автоматического оружия на улицах города”. Interfax.ru (bằng tiếng Nga). 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2022.
  86. ^ “Погромы и мародерство: кадры из охваченной беспорядками Алматы”. 24 Канал (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2022.
  87. ^ a b “Kazakhstan Unrest Pushes Up Uranium and Oil Prices”. The Wall Street Journal. 6 tháng 1 năm 2022.
  88. ^ “Oil Jumps As Key Kazakhstan Oil Field Gets Hit By Protests”. Yahoo News. 7 tháng 1 năm 2022.
  89. ^ “Kazakhstan's Biggest Oil Field Adjusts Output Because of Unrest”. Bloomberg. 6 tháng 1 năm 2022.
  90. ^ “Why the political violence and economic grievances engulfing Kazakhstan matter”. The Hill. 7 tháng 1 năm 2022.
  91. ^ “Police detain nearly 2,000 protesters in Almaty”. TASS. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  92. ^ “Dozens of protesters, 12 police dead in Kazakhstan protests”. ABC News. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2022.
  93. ^ “Dozens of protesters and police dead amid Kazakhstan unrest”. the Guardian. 6 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  94. ^ Light, Felix (6 tháng 1 năm 2022). “Russia's Involvement in Kazakhstan's Crisis Could Have Wide Implications”. The Moscow Times. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  95. ^ “Russian paratroopers arrive in Kazakhstan as unrest continues”. the Guardian. 6 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  96. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Charter97_residents_Kazakhstan_continue
  97. ^ Nechepurenko, Ivan; Santora, Marc (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan's President Says Security Forces Can 'Fire Without Warning' to Quell Unrest”. The New York Times. ISSN 0362-4331. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  98. ^ “Kazachstán opustil bývalý vládce Nazarbajev i s dcerami a jejich rodinami – Novinky.cz” [Former ruler Nazarbayev and his daughters and their families left Kazakhstan]. www.novinky.cz (bằng tiếng Séc).
  99. ^ Ilyushina, Mary; Cheng, Amy (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan president gives shoot-to-kill order against protesters, dismissing calls for negotiations”. The Washington Post. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  100. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên News.am_Aktau_residents
  101. ^ “The Ministry of the Interior of Kazakhstan: 7 policemen were killed during a security operation in the city of Almaty”. Twitter (bằng tiếng Ả Rập). الجزيرة.
  102. ^ staff, T. O. I.; AP. “22-year-old Israeli killed by gunfire in violent Kazakhstan protests”. www.timesofisrael.com. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  103. ^ Reuters (8 tháng 1 năm 2022). “Israeli killed in Kazakhstan unrest, foreign ministry says”. Reuters. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  104. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên RFERL_small_protests_continue
  105. ^ Auyezov, Olzhas; Vaal, Tamara (8 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan arrests ex-security chief as it presses crackdown on protests”. Reuters. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  106. ^ a b Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Eurasianet_Exsecurity_chief_arrested
  107. ^ “Gas price protests in Kazakhstan leave at least 40 dead and more than 4,400 arrested”. Market Research Telecast. 8 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  108. ^ “Kazakhstan police detain over 4,400 people in riots”. TASS. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  109. ^ “Kazakhstan launches investigation into 180 sellers of LPG”. TASS. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  110. ^ “Kazakhstan's Biggest Fuel Sellers Under Investigation over Alleged Price Collusion”. caspiannews.com. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  111. ^ a b “Kazakhstan: More than 160 killed, 5,000 arrested during riots”. www.aljazeera.com. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2022.
  112. ^ “Kazakhstan says 164 killed in week of protests”. AP NEWS. 9 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2022.
  113. ^ “Kazakhstan says 5,800 detained in week of protests”. Arab News. 9 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2022.
  114. ^ “Токаев заявил о попытке госпереворота в Казахстане”. РБК (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  115. ^ “Kazakhstan blames foreign-trained Islamic radicals for unrest”. South China Morning Post. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  116. ^ “Kazakhstan unrest: Internet returns to Almaty following a five day outage”. BBC News. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  117. ^ “Начальник департамента полиции на юге Казахстана покончил с собой”. Interfax. Moscow. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2022.
  118. ^ a b “Kazakh President Announces CSTO Troop Withdrawal, Criticizes Predecessor”. RadioFreeEurope/RadioLiberty. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  119. ^ Vaal, Tamara (10 tháng 1 năm 2022). “Putin claims victory in defending Kazakhstan from revolt”. Reuters. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  120. ^ “Во время беспорядков в Казахстане погибли 8 полицейских и военных, 317 ранены. Новости. Первый канал”. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  121. ^ “'Dozens' of Kazakhstan protesters killed by police in overnight, authorities confirm”. Euronews. 5 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  122. ^ “В Алма-Ате началась интенсивная перестрелка между военными и вооруженными людьми”. ТАСС. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  123. ^ Gadzo, Mersiha; Safdar, Anealla; Child, David. “Russian paratroopers arrive in crisis-hit Kazakhstan”. www.aljazeera.com. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  124. ^ “Kazakhstan unrest: Russian troops fly in as crackdown continues”. BBC. 6 tháng 1 năm 2022. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  125. ^ Auyezov, Olzhas (6 tháng 1 năm 2022). “Russia sends troops to put down Kazakhstan uprising as fresh violence erupts”. Reuters. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  126. ^ “Kazakhstan president issues 'shoot to kill' order to quell protests”. news.yahoo.com. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  127. ^ “Why Russia Sent Troops Into Kazakhstan”. Foreign Policy. 7 tháng 1 năm 2022.
  128. ^ Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên Eurasianet_shoot_to_kill
  129. ^ “Kazakhstan protests: A nightmare or an opportunity for Russia?”. Deutsche Welle. 7 tháng 1 năm 2022.
  130. ^ Nechepurenko, Ivan; Higgins, Andrew (7 tháng 1 năm 2022). “In Kazakhstan's Street Battles, Signs of Elites Fighting Each Other”. New York Times. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  131. ^ Перельчук, Евгений (6 tháng 1 năm 2022). “Как протесты отразились на экономике Казахстана?”. BFM.ru (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  132. ^ “Transport disruptions the wild card for Kazakh uranium shipments”. Reuters. 7 tháng 1 năm 2022.
  133. ^ “Uranium and oil prices have spiked as Kazakhstan's political upheaval spurs fears about reduced production and supply chain disruption”. Business Insider. 7 tháng 1 năm 2022.
  134. ^ “Uranium sector monitors evolving Kazakh situation”. World Nuclear News. 7 tháng 1 năm 2022.
  135. ^ Madhok, Diksha (7 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan is huge for crypto mining. Political upheaval could jeopardize that”. CNN. Truy cập ngày 9 tháng 1 năm 2022.
  136. ^ Sigalos, MacKenzie (6 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan's deadly protests hit bitcoin, as the world's second-biggest mining hub shuts down”. CNBC (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  137. ^ Pandey, Ashutosh (10 tháng 1 năm 2022). “Unstable Kazakhstan could push up uranium, oil prices”. DW.COM (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  138. ^ “Oil slips, but set for weekly gain on Kazakh, Libyan concerns”. CNBC (bằng tiếng Anh). 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  139. ^ Allen, Nathan (10 tháng 1 năm 2022). “Chevron increasing production in Kazakhstan following protest-linked interruption”. seekingalpha.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2022.
  140. ^ “Казахстанские богачи потеряли миллиарды долларов из-за протестов”. secretmag.ru (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  141. ^ “At Least 164 Dead in Kazakhstan Protests”. VOA. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  142. ^ “Мільярдери з Казахстану втратили $3 млрд за кілька днів протестів”. LIGA (bằng tiếng Ukraina). 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  143. ^ Faulconbridge, Guy (7 tháng 1 năm 2022). “West must stand up to Russia in Kazakhstan, opposition leader says”. Reuters. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  144. ^ content. “Հայ խաղաղապահները մեկնել են Ղազախստան”. www.mil.am (bằng tiếng Armenia). Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  145. ^ “CSTO Council decides to send collective peacekeeping forces to Kazakhstan”. TASS. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  146. ^ “Moscow-led alliance sends first troops to Kazakhstan”. DefenceTalk. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  147. ^ “Over 3,800 detained, 26 killed in Kazakhstan during unrest”. The Daily Guardian. 8 tháng 1 năm 2022.
  148. ^ “Russia takes full control over Almaty airport in Kazakhstan”. Daily Sabah. 7 tháng 1 năm 2022.
  149. ^ “Overnight developments in Kazakhstan's uprising CSTO peacekeepers have been deployed, and an 'antiterrorist operation' is underway against protesters and rioters”. Meduza. 6 tháng 1 năm 2022.
  150. ^ Reuters (7 tháng 1 năm 2022). “Belarus leader Lukashenko spoke to Kazakhstan's Nazarbayev – report”. Reuters. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  151. ^ “Chinese-led Shanghai Cooperation Organisation 'ready to act in Kazakhstan if needed'”. South China Morning Post. 8 tháng 1 năm 2022.
  152. ^ “Taliban "giám sát chặt chẽ" tình hình bất ổn ở Kazakhstan sau sự can thiệp do Nga dẫn đầu”. Newsweek. 6 tháng 1 năm 2022.
  153. ^ “Armenians take dim view of deployment to Kazakhstan | Eurasianet”. eurasianet.org. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  154. ^ “Հասարակական կազմակերպությունների արձագանքը Ղազախստան ՀԱՊԿ զորք ուղարկելու մասին”. «Հանուն հավասար իրավունքների» (bằng tiếng Armenia). Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2022.
  155. ^ “Azərbaycan XİN Qazaxıstana başsağlığı verib”. Report İnformasiya Agentliyi (bằng tiếng Azerbaijan). 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  156. ^ “Lukashenko urges demonstrators in Kazakhstan to negotiate with Tokayev”. TASS. 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  157. ^ “Belarus' security chief calls situation in Kazakhstan external hybrid aggression”. TASS. 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  158. ^ Canada, Global Affairs (6 tháng 1 năm 2022). [https: //www.canada.ca/en/global-affairs/news/ 2022/01 / statement-on-shows-in-kazakhstan.html “Tuyên bố về các cuộc biểu tình ở Kazakhstan”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). www.canada.ca. [https: //web.archive.org/web/20220107054847/https: //www.canada.ca/en/global-affairs/news/2022/01/statement-on-protests-in-kazakhstan.html Lưu trữ] Kiểm tra giá trị |archive-url= (trợ giúp) bản gốc |url lưu trữ= cần |ngày lưu trữ= (trợ giúp). Truy cập 7 tháng 1 năm 2022. Đã bỏ qua tham số không rõ |lưu trữ -date= (trợ giúp)
  159. ^ a b [https: //www.aninews.in/news/world/asia/china-expresses-hopes-for-early-restoration-of-public-order-in-kazakhstan20220106182343 / “Trung Quốc bày tỏ hy vọng sớm khôi phục trật tự công cộng ở Kazakhstan”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). Aninews. [https: //web.archive.org/web/20220106133201/https: //www.aninews.in/news/ world / asia / china-express-hope-for-early-restore-of-public-order-in-kazakhstan20220106182343 / Lưu trữ] Kiểm tra giá trị |archive-url= (trợ giúp) bản gốc 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập 6 tháng 1 năm 2022.
  160. ^ [https: //www.aninews.in/news/world/asia/china-opposes-external-forces-triggering-unrest-in-kazakhstan-says -xi-jinping20220107184952 / “Trung Quốc phản đối các thế lực bên ngoài gây ra bất ổn ở Kazakhstan, ông Tập Cận Bình cho biết”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). ANI News. Truy cập 7 tháng 1 năm 2022.
  161. ^ [https : //english.news.cn/20220107/1d680adbf493472488e555e2ed523bfc/c.html “Tập gửi thông điệp bằng lời nói tới tổng thống Kazakhstan-Tân Hoa Xã”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). english.news.cn. Truy cập 7 tháng 1 năm 2022.
  162. ^ Presse, AFP-Agence France (6 tháng 1 năm 2022). [https: //www.barrons.com/news/france-urges-moderation-from-all-sides-in-kazakhstan-foreign-minister-01641473407 “France Urges 'Kiểm duyệt 'Từ mọi khía cạnh Tại Kazakhstan: Bộ trưởng Ngoại giao”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). www.barrons.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2022. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |access-date= (trợ giúp)
  163. ^ [https: //www.reuters.com/article/kazakhstan-protests-france-idUSFWN2TN0EQ “Tổng thống Pháp Macron cho biết ông lo ngại về tình hình Kazakhstan”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). Reuters (bằng tiếng Anh). 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập 2022- 01-18. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |access-date= (trợ giúp)
  164. ^ LITVINOVA, DASHA (7 tháng 1 năm 2022). agency-6dc8df9639367c3845aa00a008072997 “Tổng thống Kazakhstan: Lực lượng có thể bắn giết để dập tắt tình trạng bất ổn” Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). AP NEWS (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2022. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |access-date= (trợ giúp)
  165. ^ Simon, Zoltan (11 tháng 1 năm 2022). [https: // www.bloomberg.com/news/articles/2022-01-11/hungary-rejects-rights-concerns-over-kazakhstan-crackdown “Hungary Từ chối Quyền lo ngại về vụ sụp đổ ở Kazakhstan”] Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). www.bloomberg.com. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  166. ^ a b Media Center (10 tháng 1 năm 2022). “Official Spokesperson's response to media queries on recent developments in Kazakhstan”. Ministry of External Affairs. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2022.
  167. ^ Laskar, Rezaul H (11 tháng 1 năm 2022). “India for early stabilisation of situation in Kazakhstan, says all Indians safe”. The Hindustan Times. Truy cập ngày 14 tháng 1 năm 2022.
  168. ^ PODOLSKAYA, Darya (6 tháng 1 năm 2022). “Protests in Kazakhstan: Foreign Ministry of Kyrgyzstan issues statement”. 24.kg (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  169. ^ “Президент Садыр Жапаров провел ряд телефонных разговоров с лидерами стран ОДКБ”. www.president.kg (bằng tiếng Nga). 6 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  170. ^ “Президент Садыр Жапаров выразил соболезнования Президенту Казахстана Касым-Жоомарту Токаеву в связи с трагическими событиями в соседней республике”. www.president.kg (bằng tiếng Nga). 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  171. ^ “Malaysians in protest-hit Kazakhstan safe, says foreign minister”. Bernama. Kuantan: The Malay Mail. 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2022.
  172. ^ “КАЗАХСТАН УЛСАД БАЙГАА ИРГЭДИЙН АНХААРАЛД”. www.consul.mn (bằng tiếng Mông Cổ). 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  173. ^ “Pakistan Embassy Help Desks for Pakistanis residing in Kazakhstan”. mofa.gov.pk. 8 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  174. ^ “Ambasada României în Kazahstan a luat legătura cu cei 100 de români din țara marcată de revolte”. Digi24 (bằng tiếng Romania). 6 tháng 1 năm 2022.
  175. ^ Vaal, Tamara (10 tháng 1 năm 2022). “Putin claims victory in defending Kazakhstan from revolt”. Reuters. Truy cập ngày 10 tháng 1 năm 2022.
  176. ^ Гиззатуллин, Азат (19 tháng 1 năm 2022). “Радий Хабиров: Мы были абсолютно уверены, что народ Казахстана выберет правильный путь развития”. www.bashinform.ru (bằng tiếng Nga). Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2022.
  177. ^ “Кадыров призвал казахский народ не идти на поводу у провокаторов”. РИА Новости (bằng tiếng Nga). 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2022.
  178. ^ “Vučić: Opozicija ne veruje da će pobediti kandidata SNS na izborima”. Novinska agencija Beta (bằng tiếng Serbia). Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  179. ^ “S. Korea calls for restoration of peace amid unrest in Kazakhstan”. Yonhap News Agency (bằng tiếng Anh). 8 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  180. ^ “Вниманию граждан Республики Таджикистан, находящихся в Республике Казахстан”. www.mfa.tj (bằng tiếng Nga). 6 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  181. ^ “Turkish Parliament issues solidarity statement for Kazakhstan”. Hurriyet Daily News. 13 tháng 1 năm 2022.
  182. ^ a b “The President of Turkmenistan has sent a letter of condolences to the President of Kazakhstan”. www.mfa.gov.tm. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  183. ^ Kitsoft (10 tháng 1 năm 2022). “Міністерство закордонних справ України - Заява МЗС України щодо розвитку ситуації в Республіці Казахстан”. mfa.gov.ua (bằng tiếng Ukraina). Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  184. ^ “UAE reiterates support for stability in Kazakhstan”. Arab News (bằng tiếng Anh). 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  185. ^ Foundation, Thomson Reuters. “UK's Truss condemns Kazakhstan violence, says talking with allies”. news.trust.org. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  186. ^ “Qozog'istondagi voqealar yuzasidan O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining bayonoti”. Mfa.uz (bằng tiếng Uzbek). 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  187. ^ “O'zbekiston Prezidenti Qozog'iston xalqi va Prezidentiga ta'ziya yo'lladi”. Mfa.uz (bằng tiếng Uzbek). 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  188. ^ “Узбекистан эвакуирует своих граждан из Казахстана”. EADaily (bằng tiếng Nga). 11 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2022.
  189. ^ “Artsakh President blames "pan-Turkist radicals" and "extremist groups" for Kazakhstan events”. /armenpress.am. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  190. ^ “Artsakh President says developments in Kazakhstan dangerous for neighboring regions”. Public Radio of Armenia. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  191. ^ “Karabakh MFA: Events in Kazakhstan are result of actions planned by Turkey”. news.am. 10 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2022.
  192. ^ European External Action Service – EEAS (5 tháng 1 năm 2022). “Kazakhstan : Statement by the Spokesperson on the latest developments”. Lưu trữ bản gốc ngày 5 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 5 tháng 1 năm 2022.
  193. ^ Agencies, The New Arab Staff & (6 tháng 1 năm 2022). “UN rights chief urges step back from violence in Kazakhstan”. Lưu trữ bản gốc ngày 7 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  194. ^ “OHCHR | Kazakhstan unrest: Bachelet urges peaceful resolution of grievances”. www.ohchr.org. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 1 năm 2022. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2022.
  195. ^ “UN criticises Kazakhstan over unauthorised blue peacekeeper helmet use”. www.msn.com. Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2022.
  196. ^ “Javier Colomina on Twitter”. Twitter. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
  197. ^ “NATO expressed concern over events in Kazakhstan”. news.am. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2022.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Thành_viên:Ngọc_Anh/nháp&oldid=70973380”