Phúc Thọ
Phúc Thọ là một huyện ngoại thành phía tây thành phố Hà Nội, Việt Nam.
|
Phúc Thọ
|
|||
|---|---|---|---|
| Huyện | |||
| Huyện Phúc Thọ | |||
| Hành chính | |||
| Quốc gia |  Việt Nam | ||
| Vùng | Đồng bằng sông Hồng | ||
| Thành phố | Hà Nội | ||
| Huyện lỵ | thị trấn Phúc Thọ | ||
| Phân chia hành chính | 1 thị trấn, 20 xã | ||
| Thành lập | 1822 | ||
| Tổ chức lãnh đạo | |||
| Chủ tịch UBND | Doãn Trung Tuấn | ||
| Chủ tịch HĐND | Đoàn Tuấn Anh | ||
| Bí thư Huyện ủy | Nguyễn Doãn Hoàn | ||
| Địa lý | |||
| Tọa độ: 21°6′31″B 105°32′13″Đ / 21,10861°B 105,53694°Đ | |||
| |||
| Diện tích | 117 km² | ||
| Dân số (2021) | |||
| Tổng cộng | 196.000 người | ||
| Mật độ | 1675 người/km² | ||
| Dân tộc | Kinh | ||
| Khác | |||
| Mã hành chính | 272[1] | ||
| Biển số xe | 29-V3 | ||
| Website | phuctho | ||
Địa lý sửa
Huyện Phúc Thọ nằm ở đồng bằng Bắc Bộ, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 35 km về phía tây. Huyện nằm bên bờ hữu ngạn của sông Hồng và sông Đáy; có vị trí địa lý:
- Phía tây giáp thị xã Sơn Tây
- Phía nam giáp huyện Thạch Thất và huyện Quốc Oai
- Phía đông giáp huyện Đan Phượng và huyện Hoài Đức với ranh giới là sông Đáy.
- Phía bắc giáp huyện Yên Lạc và huyện Vĩnh Tường thuộc tỉnh Vĩnh Phúc với ranh giới là sông Hồng
Tại các xã Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Hát Môn, Thanh Đa và Tam Thuấn xưa là vùng lòng hồ Vân Cốc có cửa sông Hát Môn. Sông Hát là tên cổ, ngày nay được gọi phổ biến là sông Đáy, lấy nước từ sông Hồng. Tại đây có Đập Đáy do người Pháp xây dựng năm 1934.
Diện tích tự nhiên của huyện là 117,3 km². Dân số năm 2021 là 196.000 người.
Lịch sử sửa
Tên cũ xưa kia là Phúc Lộc. Tên huyện Phúc Thọ có từ năm 1822, thuộc Tỉnh Sơn Tây.
Ngày 21 tháng 4 năm 1965, Sơn Tây sáp nhập với Hà Đông, Phúc Thọ thuộc tỉnh Hà Tây[2].
Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Hà Tây sáp nhập với Hòa Bình, Phúc Thọ thuộc tỉnh Hà Sơn Bình[3], gồm 17 xã: Cẩm Đình, Hát Môn, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Phương Độ, Sen Chiểu, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên và Xuân Phú.
Ngày 29 tháng 12 năm 1978, Phúc Thọ được sáp nhập về Hà Nội [4].
Ngày 17 tháng 2 năm 1979, sáp nhập thêm 3 xã của huyện Quốc Oai là Tam Hiệp, Hiệp Thuận và Liên Hiệp nâng tổng số xã lên 20.[5]
Ngày 2 tháng 6 năm 1982, chuyển 2 xã Tích Giang và Trạch Mỹ Lộc của huyện Ba Vì về huyện Phúc Thọ quản lý, tổng cộng là 22 xã.[6]
Ngày 12 tháng 8 năm 1991, huyện Phúc Thọ lại chuyển về thuộc tỉnh Hà Tây [7].
Ngày 29 tháng 8 năm 1994, thành lập thị trấn Phúc Thọ trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và nhân khẩu của hai xã Phúc Hòa và Thọ Lộc. Tổng số đơn vị trực thuộc là 23.
Ngày 1 tháng 8 năm 2008, tỉnh Hà Tây sáp nhập vào thành phố Hà Nội, huyện Phúc Thọ lại trực thuộc thành phố Hà Nội cho đến nay.[8]
Ngày 1 tháng 3 năm 2020, sáp nhập xã Sen Chiểu và xã Phương Độ thành xã Sen Phương; sáp nhập xã Xuân Phú và xã Cẩm Đình thành xã Xuân Đình, còn 1 thị trấn và 20 xã.[9]
Hành chính sửa
Huyện Phúc Thọ hiện có 21 đơn vị hành chính cấp xã [10], bao gồm 01 thị trấn Phúc Thọ (huyện lỵ) và 20 xã: Hát Môn, Hiệp Thuận, Liên Hiệp, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Sen Phương, Tam Hiệp, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Tích Giang, Trạch Mỹ Lộc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên, Xuân Đình.
Kinh tế sửa
Theo Phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng huyện Phúc Thọ, tỷ lệ 1/10.000 [11] của Hà Nội, huyện được xác định là vùng sinh thái xanh với nông nghiệp là chủ yếu.
Trên địa bàn Phúc Thọ nổi tiếng với sản phẩm Bưởi Tam Vân ở 3 xã Vân Nam, Vân phúc, Vân Hà; dâu tằm ở xã Hiệp Thuận và táo ở xã Tam Thuấn. Tất cả đều nằm ở vùng bãi bồi cửa sông Đáy.
Quy hoạch cũng gồm một số khu công nghiệp làng nghề như May Tam Hiệp, KCN Nam Phúc Thọ
Một số làng nghề khác như Mộc Long Xuyên, Tủ bếp Hát Môn, Bột sắn Liên Hiệp, Hoa cây cảnh ở Tích Giang...
Văn hóa sửa
Đến tháng 6/2015, toàn huyện có 194 di tích lịch sử - văn hóa, gồm: 78 chùa; 59 đình; 34 đền, miếu, quán, phủ; 21 nhà thờ họ, công giáo và 02 di tích Cách mạng và lưu niệm sự kiện.
Di tích quốc gia đặc biệt: Đền Hát Môn (xã Hát Môn), Đình Tường Phiêu (xã Tích Giang), Đình Hạ Hiệp (xã Liên Hiệp)
Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia: Lễ hội truyền thống đền Hát Môn 7/3 âm lịch gắn liền với Cửa Hát Môn nơi Hai Bà Trưng mở hội thề và tuẫn tiết.
Danh nhân sửa
Hai Bà Trưng: vua Việt Nam, chống quân xâm lược Đông Hán.
Lê Hiến Mai: Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Thiếu tướng đợt đầu tiên năm 1948. Quê Trạch Mỹ Lộc.
Khuất Duy Tiến: nhà cách mạng, Đại biểu Quốc hội khóa I, nguyên Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, Phó Chủ tịch UBTP Hà Nội. Quê Trạch Mỹ Lộc.
Đào Văn Bình: Đại biểu Quốc hội khoá XIII, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Quê Tam Hiệp.
Trần Hiếu: ca sĩ, Nghệ sĩ nhân dân. Quê Tam Hiệp.
Trần Tiến: nhạc sĩ nổi tiếng, tác giả các bài hát Sao em nỡ vội lấy chồng, Sắc màu, Vết chân tròn trên cát... Quê Tam Hiệp.
Đoàn Thúy Trang: quán quân Sao Mai điểm hẹn 2011, nổi tiếng với ca khúc Tình yêu màu nắng.
Khuất Văn Khang: cầu thủ CLB bóng đá Viettel, tuyển thủ ĐTQG Việt Nam.
Giao thông sửa
- Đường bộ có quốc lộ 32 (tên cũ là QL.11A, đổi tên năm 1976) chạy dọc phía nam huyện, từ Hà Nội qua thị trấn Phúc Thọ lên Sơn Tây. Ngoài ra còn tỉnh lộ 82 và 421.
- Đường thủy chỉ có sông Hồng vì đoạn đầu nguồn sông Đáy nay đã không còn.
- Các tuyến xe buýt có: 20A (Cầu Giấy - Bến xe Sơn Tây), 20B (Nhổn - Bến xe Sơn Tây), 67 (Phùng - Bến xe Sơn Tây), 89 (Bến xe Yên Nghĩa - Thạch Thất - Bến xe Sơn Tây), 92 (Nhổn - Phú Sơn (Ba Vì)), 117 (Hòa Lạc - Nhổn), 157 (Bến xe Mỹ Đình - Bến xe Sơn Tây).
Làng nghề sửa
Phúc Thọ có khá nhiều ngành nghề tiểu thủ công nghiệp. Toàn huyện có 54 thôn, xóm và cụm dân cư có nghề trong đó có 7 làng nghề đã được cấp bằng công nhận gồm 3 làng nghề thuộc nhóm chế biến lương thực, thực phẩm và nông sản; 2 làng nhóm dệt may; nhóm hoa, sinh vật cảnh và mộc mỗi nhóm 1 làng. Riêng 3 làng nghề là làm bột sắn Hạ Hiệp, Hiếu Hiệp và dệt thảm thôn Đông hoạt động kém hiệu quả có nguy cơ mai một. Các làng nghề, làng nghề truyền thống và làng có nghề như:
- Làng nghề may Thượng Hiệp (Tam Hiệp)
- Nghề mộc thôn Đường Hồng (Thanh Đa)
- Làng nghề làm bột sắn Hiếu Hiệp (Liên Hiệp)
- Nghề mộc, may thôn Hiệp Thuận (Hiệp Thuận
- Nghề đồng nát Bảo Lộc (Võng Xuyên
- Nghề mộc thôn Tăng Non (Thanh Đa)
- Làng hoa cây cảnh Cung Sơn (Tích Giang)
- Làng nghề may Hiệp Cát (Tam Hiệp)
- Nghề nuôi rắn thôn Tây (Phụng Thượng)
- Nghề mộc thôn Đường Hồng (Thanh Đa)
- Nghề may mặc thôn Táo (Tam Thuấn)
- Làng nghề mộc Triệu Xuyên (Long Xuyên)
- Giết mổ gia súc Kỳ Úc (thị trấn Phúc Thọ)
- Làng may, cà dầm tương Hòa Thôn (Tam Hiệp)
- Làng nghề dệt thảm, rắn thôn Đông (Phụng Thượng)
- Nghề mộc thôn Phú Đa (Thanh Đa)
- Làng hoa cây cảnh Tường Phiêu (Tích Giang)
- Làng nghề may Mỹ Giang (Tam Hiệp)
- Làng nghề làm bột sắn Hạ Hiệp (Liên Hiệp)
- Nghề mộc thôn Vĩnh Lộc (Vân Nam)
- Nghề mộc thôn Thanh Mạc (Thanh Đa)
- Làng bún, đậu Linh Chiểu (Sen Phương)
- Làng nghề mộc, tủ bếp Hát Môn (Hát Môn)
- Làng nghề mộc Tế Giáp (Thanh Đa)
- Nghề làm tương ở Thượng Cốc
- Làng nghề may Đại Điền (Tam Hiệp)
- Làng nghề mộc Phú An (Thanh Đa)
Chú thích sửa
- ^ Tổng cục Thống kê
- ^ Quyết định 103-NQ-TVQH năm 1965
- ^ “Nghị quyết về việc hợp nhất một số tỉnh năm 1975”.
- ^ Nghị quyết về việc phê chuẩn việc phân vạch lại địa giới thành phố Hà Nội năm 1978
- ^ Quyết định 49-CP năm 1979
- ^ Quyết định 101-HĐBT năm 1982
- ^ Nghị quyết về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương năm 1991
- ^ Nghị quyết số 15/2008/QH12
- ^ “Nghị quyết số 895/NQ-UBTVQH14 năm 2020”.
- ^ Giới thiệu huyện Phúc Thọ, Hà Nội https://phuctho.hanoi.gov.vn/gioi-thieu
- ^ Quy hoạch huyện Phúc Thọ, Hà Nội https://phuctho.hanoi.gov.vn/quy-hoach-xay-dung/
Liên kết ngoài sửa
- Huyện Phúc Thọ trên trang web tỉnh Hà Tây cũ Lưu trữ 2008-09-27 tại Wayback Machine