Phúc Thọ
Phúc Thọ là một huyện ngoại ô thuộc thành phố Hà Nội, Việt Nam.
|
Phúc Thọ
|
|||
|---|---|---|---|
| Huyện | |||
| Huyện Phúc Thọ | |||
 Địa giới Phúc Thọ nhìn từ Cầu Phùng | |||
| Hành chính | |||
| Quốc gia | Việt Nam | ||
| Vùng | Đồng bằng sông Hồng | ||
| Thành phố | Hà Nội | ||
| Huyện lỵ | thị trấn Phúc Thọ | ||
| Phân chia hành chính | 1 thị trấn, 20 xã | ||
| Thành lập | 1822 | ||
| Tổ chức lãnh đạo | |||
| Chủ tịch UBND | Doãn Trung Tuấn | ||
| Chủ tịch HĐND | Đoàn Tuấn Anh | ||
| Bí thư Huyện ủy | Nguyễn Doãn Hoàn | ||
| Địa lý | |||
| Tọa độ: 21°6′31″B 105°32′13″Đ / 21,10861°B 105,53694°Đ | |||
| |||
| Diện tích | 117 km² | ||
| Dân số (2021) | |||
| Tổng cộng | 196.000 người | ||
| Mật độ | 1675 người/km² | ||
| Dân tộc | Kinh | ||
| Khác | |||
| Mã hành chính | 272[1] | ||
| Biển số xe | 29-V3 | ||
| Website | phuctho | ||
Địa lýSửa đổi
Huyện Phúc Thọ nằm ở đồng bằng Bắc Bộ, cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 35 km về phía tây, nằm bên bờ hữu ngạn của cả hai con sông: sông Hồng và sông Đáy đều thuộc hệ thống sông Hồng. Huyện có vị trí địa lý:
- Phía tây giáp thị xã Sơn Tây
- Phía bắc giáp huyện Yên Lạc và huyện Vĩnh Tường thuộc tỉnh Vĩnh Phúc với ranh giới tự nhiên là sông Hồng
- Phía nam giáp huyện Thạch Thất và huyện Quốc Oai
- Phía đông giáp huyện Đan Phượng và huyện Hoài Đức với ranh giới là sông Đáy.
Tại vị trí các xã Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc và Hát Môn thuộc vùng lòng hồ Vân Cốc có cửa Hát Môn. Sông Hát là tên cổ, ngày nay được gọi phổ biến là sông Đáy lấy nước sông Hồng từ đây và tạo thành ranh giới tự nhiên với huyện Đan Phượng và Hoài Đức.
Diện tích tự nhiên của huyện là 117,3 km².
Hành chínhSửa đổi
Huyện Phúc Thọ hiện có 21 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc [2], bao gồm thị trấn Phúc Thọ (huyện lỵ) và 20 xã: Hát Môn, Hiệp Thuận, Liên Hiệp, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Sen Phương, Tam Hiệp, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Tích Giang, Trạch Mỹ Lộc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên, Xuân Đình.
Kinh tếSửa đổi
Theo Phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng huyện Phúc Thọ, tỷ lệ 1/10.000 [3] của Hà Nội, huyện được xác định là vùng sinh thái xanh với nông nghiệp là chủ yếu.
Trên địa bàn Phúc Thọ nổi tiếng với sản phẩm Bưởi Tam Vân ở 3 xã Vân Nam, Vân phúc, Vân Hà; dâu tằm ở xã Hiệp Thuận và trồng táo ở xã Tam Thuấn. Tất cả đều nằm dọc vùng bãi bồi sông Đáy.
Quy hoạch Phúc Thọ cũng bao gồm một số khu công nghiệp làng nghề như CNC May Tam Hiệp, KCN Nam Phúc Thọ...
Lịch sửSửa đổi
Tên cũ xưa kia là Phúc Lộc. Tên huyện Phúc Thọ có từ năm 1822, thuộc trấn Sơn Tây.
Sau năm 1945, Phúc Thọ thuộc tỉnh Sơn Tây.
Ngày 21 tháng 4 năm 1965, khi Sơn Tây sáp nhập với Hà Đông thành Hà Tây, Phúc Thọ thuộc tỉnh Hà Tây[4].
Ngày 27 tháng 12 năm 1975, Phúc Thọ thuộc tỉnh Hà Sơn Bình[5], gồm 17 xã: Cẩm Đình, Hát Môn, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Phương Độ, Sen Chiểu, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên, Xuân Phú.
Ngày 29 tháng 12 năm 1978, Phúc Thọ được nhập về Hà Nội[6].
Ngày 17 tháng 2 năm 1979, sáp nhập thêm 3 xã của huyện Quốc Oai là Tam Hiệp, Hiệp Thuận, Liên Hiệp[7]. Huyện Phúc Thọ có 20 xã: Cẩm Đình, Hát Môn, Hiệp Thuận, Liên Hiệp, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Phương Độ, Sen Chiểu, Tam Hiệp, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên, Xuân Phú.
Ngày 2 tháng 6 năm 1982, chuyển 2 xã Tích Giang, Trạch Mỹ Lộc của huyện Ba Vì về huyện Phúc Thọ quản lý[8]. Huyện Phúc Thọ có 22 xã: Cẩm Đình, Hát Môn, Hiệp Thuận, Liên Hiệp, Long Xuyên, Ngọc Tảo, Phúc Hòa, Phụng Thượng, Phương Độ, Sen Chiểu, Tam Hiệp, Tam Thuấn, Thanh Đa, Thọ Lộc, Thượng Cốc, Tích Giang, Trạch Mỹ Lộc, Vân Hà, Vân Nam, Vân Phúc, Võng Xuyên, Xuân Phú.
Ngày 12 tháng 8 năm 1991, tỉnh Hà Tây được tái lập, huyện Phúc Thọ chuyển về trực thuộc tỉnh Hà Tây[9].
Ngày 29 tháng 8 năm 1994, thành lập thị trấn Phúc Thọ trên cơ sở điều chỉnh một phần diện tích tự nhiên và nhân khẩu của hai xã Phúc Hòa và Thọ Lộc.
Ngày 1 tháng 8 năm 2008, tỉnh Hà Tây sáp nhập vào thành phố Hà Nội, huyện Phúc Thọ lại trực thuộc thành phố Hà Nội cho đến nay.[10]
Ngày 1 tháng 3 năm 2020, sáp nhập xã Sen Chiểu và xã Phương Độ thành xã Sen Phương; sáp nhập xã Xuân Phú và xã Cẩm Đình thành xã Xuân Đình.[11]
Huyện Phúc Thọ 1 thị trấn và 20 xã như hiện nay.
Vào thời Pháp thuộc, người Pháp muốn cải tạo hệ phân lũ sông Hồng, họ đã xây dựng công trình đập Đáy, nhằm mục tăng lưu lượng dòng chảy của sông Hồng về mùa cạn và phân lũ vào bồn trũng hạ lưu sông Đáy (các tỉnh Sơn Tây, Hà Đông, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình) mỗi khi có lũ lụt lớn vào mùa mưa. Nhưng công trình này hiếm khi phát huy tác dụng vào mùa lũ, làm cho đoạn sông Đáy phía thượng lưu đập trở nên gần như là đoạn sông chết (đoạn từ đập Đáy đến cống Cẩm Đình).[cần dẫn nguồn]
Văn hóaSửa đổi
Là vùng đất cổ, Phúc Thọ là nơi lưu giữ và bảo tồn hệ thống các di sản văn hóa đậm đặc cùng nhiều lễ hội đặc sắc. Theo số liệu, đến tháng 6/2015, toàn huyện có 194 di tích lịch sử - văn hóa, gồm: 78 chùa; 59 đình; 34 đền, miếu, quán, phủ; 21 nhà thờ họ, công giáo và 02 di tích Cách mạng và lưu niệm sự kiện.
Di tích quốc gia đặc biệt : Đền Hát Môn (xã Hát Môn), Đình Tường Phiêu (xã Tích Giang), Đình Hạ Hiệp (xã Liên Hiệp)
Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia : Lễ hội truyền thống đền Hát Môn 7/3 âm lịch gắn liền với Cửa Hát Môn nơi Hai Bà Trưng tuẫn tiết khi thất thế trước quân nhà Hán do Mã Viện chỉ huy.
Danh nhânSửa đổi
Hai Bà Trưng : tức Trưng Trắc và Trưng Nhị - 2 nữ thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa chống lại thời kỳ bắc thuộc lần thứ nhất của Nhà Hán. Đền thờ Hai Bà hiện ở xã Hát Môn.
Lê Hiến Mai : Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Thiếu tướng thụ phong đợt đầu tiên năm 1948. Quê Trạch Mỹ Lộc
Khuất Duy Tiến : nhà hoạt động cách mạng, Đại biểu Quốc hội khóa I, nguyên Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, Phó Chủ tịch UBTP Hà Nội những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám. Quê Trạch Mỹ Lộc
Đào Văn Bình : đại biểu quốc hội Việt Nam khoá XIII, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Quê Tam Hiệp
Trần Hiếu : ca sĩ, Nghệ sĩ nhân dân, nổi tiếng với chất giọng nam trầm và hát được nhiều thể loại như opera, nhạc đỏ, nhạc trữ tình. Quê Tam Hiệp
Trần Tiến : nhạc sĩ nổi tiếng, em trai Trần Hiếu. Tác giả của những nhạc phẩm Sao em nỡ vội lấy chồng, Sắc màu, Vết chân tròn trên cát... Quê Tam Hiệp
Ca sĩ Đoàn Thúy Trang : quán quân Sao Mai điểm hẹn 2011, nổi tiếng với ca khúc Tình yêu màu nắng
Cầu thủ Khuất Văn Khang : chơi cho CLB bóng đá Viettel, tuyển thủ ĐTQG Việt Nam
Giao thôngSửa đổi
- Đường bộ có quốc lộ 32 chạy dọc phía nam huyện, theo hướng Đông Đông Nam - Tây Tây Bắc, từ Hà Nội, qua thị trấn Phúc Thọ (đoạn ngã tư Gạch), sang thị xã Sơn Tây, Hà Nội. Quốc lộ 32 trước đây là quốc lộ 11A, sau năm 1976 mới đổi thành 32.
- Đường thủy có sông Hồng.
Tuyến xe buýtSửa đổi
Các tuyến xe buýt đi qua và đi từ địa bàn huyện Phúc Thọ: 20A (Cầu Giấy - Bến xe Sơn Tây), 20B (Nhổn - Bến xe Sơn Tây), 67 (Phùng - Bến xe Sơn Tây), 89 (Bến xe Yên Nghĩa - Thạch Thất - Bến xe Sơn Tây), 92 (Nhổn - Phú Sơn (Ba Vì)), 117 (Hòa Lạc - Nhổn), 157 (Bến xe Mỹ Đình - Bến xe Sơn Tây).
Làng nghềSửa đổi
Là một huyện có diện tích nhỏ nhưng Phúc Thọ có rất nhiều làng nghề, một số làng nghề nhóm mộc thủ công, may mặc... hoạt động rất hiệu quả. Các làng nghề, làng có ngành nghề như:
- Làng nghề may Tam Hiệp (Tam Hiệp)
- Nghề mộc thôn Triệu Xuyên (Long Xuyên)
- Nghề mộc nội thất tủ bếp Hát Môn
- Làng nghề bún, đậu phụ Linh Chiểu (Sen Phương)
- Làm thợ mộc, thợ may Hiệp Thuận
- Làng nghề mộc nội thất Phú An (Thanh Đa)
- Làng nghề làm bột sắn Hiếu Hiệp (Liên Hiệp)
- Thu mua, giết mổ gia súc Kỳ Úc (thị trấn Phúc Thọ)
- Làng nghề dệt thảm thôn Đông (Phụng Thượng)
- Nghề nuôi rắn ở Phụng Thượng
- Làm, may thú nhồi bông Tam Hiệp
- Nghề đồng nát thôn Bảo Lộc (Võng Xuyên)
- Một số có nghề cơ khí ở Liên Hiệp
- Làng nghề làm bột sắn Hạ Hiệp (Liên Hiệp)
- Trồng hoa cây cảnh Tường Phiêu (Tích Giang)
Chú thíchSửa đổi
- ^ Tổng cục Thống kê
- ^ Cổng thông tin điện tử huyện Phúc Thọ, Hà Nội https://phuctho.hanoi.gov.vn/gioi-thieu
- ^ Cổng thông tin điện tử huyện Phúc Thọ, TP Hà Nội https://phuctho.hanoi.gov.vn/quy-hoach-xay-dung/-/news/y248mEg7yv0O/1/617368.html;jsessionid=Py5E5vihFVBnEC0H9++JZN1Q.undefined
- ^ Quyết định 103-NQ-TVQH năm 1965 về việc phê chuẩn việc thành lập các tỉnh Bắc Thái, Nam Hà, Hà Tây và việc sáp nhập xã An Hòa thuộc huyện Thạch Thất, tỉnh Sơn Tây (cũ) vào xã Tiến Xuân thuộc huyện Lương Sơn, tỉnh Hòa Bình do Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành
- ^ “Nghị quyết về việc hợp nhất một số tỉnh do Quốc hội ban hành”.
- ^ Nghị quyết về việc phê chuẩn việc phân vạch lại địa giới thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Hà Sơn Bình, Vĩnh Phú, Cao Lạng, Bắc Thái, Quảng Ninh và Đồng Nai do Quốc hội ban hành
- ^ Quyết định 49-CP năm 1979 điều chỉnh địa giới một số xã, thị trấn thuộc các huyện Sóc Sơn, Mê Linh, Hoài Đức, Phúc Thọ và Thanh Trì thuộc thành phố Hà Nội
- ^ Quyết định 101-HĐBT năm 1982 về việc phân vạch địa giới thị xã Sơn Tây, huyện Ba Vì và huyện Phúc Thọ thuộc thành phố Hà Nội
- ^ Nghị quyết về việc điều chỉnh địa giới hành chính một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do Quốc hội ban hành
- ^ Nghị quyết số 15/2008/QH12 về việc điều chỉnh địa giới hành chính thành phố Hà Nội và một số tỉnh có liên quan do Quốc hội ban hành
- ^ “Nghị quyết số 895/NQ-UBTVQH14 năm 2020 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã thuộc thành phố Hà Nội”.
Liên kết ngoàiSửa đổi
- Huyện Phúc Thọ trên trang web tỉnh Hà Tây cũ Lưu trữ 2008-09-27 tại Wayback Machine