Huy Thành

Huy Thành (20 tháng 2 năm 1928 – 22 tháng 5 năm 2018) là một nhà biên kịch, đạo diễn điện ảnh Việt Nam, nguyên Phó chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam, Chủ tịch Hội điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh. Được xem là một trong những đạo diễn cách mạng xuất sắc nhất, ông được nhà nước Việt Nam trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân vào năm 1993 và Giải thưởng Nhà nước vào năm 2007.

Nghệ sĩ nhân dân

Huy Thành
Phó Tổng thư ký Hội Điện ảnh Việt Nam
Nhiệm kỳ	1989 – 1995
Tổng thư ký	Đặng Nhật Minh
Tiền nhiệm	Nguyễn Hồng Sến Phạm Ngọc Trương
Kế nhiệm	Nguyễn Thanh An Lê Hoàng
Phó Tổng thư ký	Nguyễn Thanh An
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Nguyễn Huy Thành
Ngày sinh	(1928-02-20)20 tháng 2, 1928
Nơi sinh	Đà Nẵng
Mất
Ngày mất	22 tháng 5, 2018(2018-05-22) (90 tuổi)
Nơi mất	Pháp
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Đạo diễn Biên kịch
Lĩnh vực	Điện ảnh
Danh hiệu	Nghệ sĩ ưu tú (1984) Nghệ sĩ nhân dân (1993)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1965 – 2009
Đào tạo	Trường Điện ảnh Việt Nam
Thể loại	Phim truyện
Tác phẩm	Nổi gió Về nơi gió cát Xa và gần
Giải thưởng	Giải thưởng Nhà nước (2007)
Giải thưởng
Liên hoan phim Việt Nam 1983 Biên kịch xuất sắc
Liên hoan phim Việt Nam 1985 Đạo diễn xuất sắc
Liên hoan phim Việt Nam 2009 Biên kịch xuất sắc
Website
Huy Thành trên IMDb

Cuộc đời

Huy Thành tên đầy đủ là Nguyễn Huy Thành, sinh ngày 20 tháng 2 năm 1928 tại Đà Nẵng. Ông theo học tiểu học ở Đà Nẵng và trung học tại Huế. Sau Cách mạng Tháng Tám, ông nhập ngũ và trở thành lính trinh sát tại Bình Trị Thiên. Sau chiến dịch Điện Biên Phủ vào năm 1954, ông tập kết ra Bắc. Đến năm 1957, ông bắt đầu làm việc tại Bộ Văn hóa. Năm 1959, ông thi đỗ và bắt đầu theo học khóa Đạo diễn đầu tiên của Trường Điện ảnh Việt Nam.

Sự nghiệp

Đạo diễn

Năm 1964, ông hợp tác cùng Nghệ sĩ nhân dân Trần Vũ để thực hiện bộ phim Làng nổi. Cả hai đồng thời là biên kịch và đạo diễn cho bộ phim. Làng nổi chính thức công chiếu tại Việt Nam vào năm 1965 và sau đó được xuất hiện tại rạp Liên Xô với tên "Добрый дракон". Năm 1966, ông chuyển thể bộ phim Nổi gió từ vở kịch cùng tên của tác giả Đào Hồng Cẩm. Đây là bộ phim đầu tiên của điện ảnh cách mạng Việt Nam làm về Chiến tranh Việt Nam với bối cảnh miền Nam và đã đem về cho ông giải Bông sen vàng đầu tiên tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1970. Tuy nhiên, bộ phim đã từng thay vai nam chính khi đã quay được hơn 400 mét phim vì đạo diễn Huy Thành cảm thấy không hài lòng. Cuối cùng, vai này được giao cho Nghệ sĩ nhân dân Thế Anh và trở thành tác phẩm quan trọng trong sự nghiệp của ông.

Năm 1970, bộ phim đầu tiên Huy Thành đạo diễn độc lập ra mắt với tên Mùa than. Bộ phim do chính ông viết kịch bản về cuộc sống ở những mỏ than nguy hiểm trong thời chiến tranh. Ông bắt đầu viết kịch bản từ năm 1966 và hoàn thành nó trong trại sáng tác truyện phim năm 1968 của Xưởng Phim truyện Việt Nam. Năm 1975, ông tiếp tục thực hiện bộ phim Vùng trời với sự hỗ trợ lớn từ Quân chủng Phòng không – Không quân, nhiều cảnh phim ấn tượng được thực hiện bằng cách gắn máy quay lên máy bay. Năm 1977, ông chuyển công tác vào miền Nam, bắt đầu làm việc tại Xưởng phim Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đây, sự nghiệp điện ảnh của ông ghi lại dấu ấn rõ nét với hàng loạt bộ phim như Về nơi gió cát, Xa và gần, Phía sau cuộc chiến.

Từ những năm 2000, ông tập trung vào nhiều công việc khác liên quan đến điện ảnh hơn là trực tiếp đạo diễn một bộ phim. Số ít trong đó là Người học trò đất Gia Định xưa từng được công chiếu tại Liên hoan phim toàn quốc lần thứ 14 năm 2004. Tuy nhiên, bộ phim từng bị lùi ngày quay trong thời gian khá dài vì đoàn làm phim gặp tai nạn khiến diễn viên Công Ninh bị thương ở mặt, hai nhân viên bị chấn thương nặng, máy móc thiết bị vỡ nát. Bộ phim có kinh phí lên đến 1,2 tỷ đồng này vốn được đầu tư để kỷ niệm 300 năm Sài Gòn nhưng lại bị "xếp kho" một thời gian khá dài vì không có đầu ra.

Hội Điện ảnh

Huy Thành đảm nhiệm Phó Tổng thư ký Hội Điện ảnh Việt Nam (nay là Phó chủ tịch) khóa 3 từ năm 1986 cho đến năm 1995. Năm 2000, ông trở thành Chủ tịch Hội Điện ảnh Thành phố Hồ Chí Minh và giữ vai trò này trong suốt 10 năm cho đến 2010. Bên cạnh công việc làm phim, ông còn là giám khảo cho các lễ trao giải, cuộc thi liên quan đến điện ảnh như Giải Cánh diều, cuộc thi tuyển chọn diễn viên triển vọng. Năm 2012, ông trở thành một thành viên trong Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng danh hiệu “Nghệ sĩ Nhân dân”, “Nghệ sĩ Ưu tú” tại Việt Nam.

Ngày 22 tháng 5 năm 2018, trong chuyến sang Pháp thăm con gái, đạo diễn Huy Thành đột ngột qua đời, thọ 90 tuổi.

Tác phẩm

Năm	Phim	Vai trò			(Đồng) Biên kịch	(Đồng) Đạo diễn	Chú	Nguồn
		Biên kịch	Đạo diễn	Biên tập
1965	Làng nổi	Có	Có	Không	Trần Vũ
1966	Nổi gió	Có	Có	Không	Đào Hồng Cẩm
1970	Mùa than	Có	Có	Không
1972	Người đôi bờ	Có	Có	Không	Vũ Lê Mai
1975	Vùng trời	Có	Có	Không	Trần Kim Thành
1977	Chị Nhàn	Không	Có	Không	Đào Hồng Cẩm
	Địa chỉ để lại	Có	Không	Không	Mai Lộc	Mai Lộc
	Phía Bắc thủ đô	Có	Có	Không	Trần Kim Thành
1979	Như thế là tội ác	Có	Có	Không	Thiếu Linh, Ngọc Linh
1980	Lê Thị Hồng Gấm	Có	Có	Không	Võ Trần Nhã, Lê Văn Duy
	Cư xá màu xanh	Không	Có	Không	Thanh Giang
1981	Về nơi gió cát	Có	Có	Không
1984	Xa và gần	Có	Có	Không	Nguyễn Mạnh Tuấn
1985	Lối rẽ trái trên đường mòn	Không	Có	Không
	Cho đến bao giờ	Không	Có	Không	Nguyễn Quang Sáng
1985	Campuchia không quên	Không	Có	Không	Văn Thảo Nguyên
1986	Đất lạ	Có	Có	Không
1987	Thành phố có người	Có	Có	Không	Bùi Cát Vũ
1988	Về đời	Không	Có	Không	Chu Lai
1989	Bóng đen trên mái nhà	Không	Có	Không	Lê Điệp
1990	Phía sau cuộc chiến	Có	Có	Không
1992	Vua lửa	Không	Có	Không	Văn Lê
	Yểu điệu thục nữ	Có	Có	Không
1992	Hai nửa yêu thương	Không	Có	Không	Trần Kim Thành Doãn Hoàng Giang
1992	Tượng nhà mồ	Có	Không	Không		Văn Lê
1994	Vườn đào năm ấy	Không	Có	Không	Trầm Hương, Trần Vịnh	Trần Vịnh
1995	Chân trời nơi ấy	Có	Có	Có	Dạ Ngân	Trần Vịnh
1996	Tổ quốc tiếng gà trưa	Không	Có	Không	Nguyễn Quang Sáng
2002	Cây huê già	Không	Không	Có	Phạm Thùy Nhân	Xuân Cường
2003	Người học trò đất Gia Định xưa	Không	Có	Không	Nhất Mai
2003	Hoa và nước mắt	Không	Không	Có	Lê Thị Minh Nghĩa	Võ Việt Hùng
2004	Câu chuyện trầu cau	Không	Không	Có	Tô Hoàng
2009	Đường đua	Có	Không	Không		Nguyễn Trọng Hải
	Tây Sơn hào kiệt	Có	Không	Không	Cao Đức Trường, Phạm Thùy Nhân	Lý Huỳnh, Phượng Hoàng, Lý Hùng

Vinh danh

• Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật (2007)

Danh hiệu

• Nghệ sĩ ưu tú (1984)
• Nghệ sĩ nhân dân (1993)

Giải thưởng và đề cử

Năm	Lễ trao giải	Hạng mục	Tác phẩm	Kết quả	Nguồn
1966	Liên hoan phim quốc tế Karlovy Vary	Crystal Globe	Nổi gió	Đề cử
1970	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 1	Phim truyện điện ảnh		Bông sen vàng
1980	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 5		Như thế là tội ác	Bằng khen
1983	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 6		Về nơi gió cát	Bông sen vàng
		Biên kịch xuất sắc		Đoạt giải
	Liên hoan phim quốc tế Moskva lần thứ 13	Giải thưởng chính		Đề cử
1985	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 7	Phim truyện điện ảnh	Xa và gần	Bông sen vàng
			Lối rẽ trái trên đường mòn	Bông sen bạc
		Đạo diễn xuất sắc	Xa và gần	Đoạt giải
1997	Giải thưởng Văn học nghệ thuật TP.HCM		Tổ quốc tiếng gà trưa	Đoạt giải
1998	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 1997	Phim truyện nhựa		Giải khuyến khích
2004	Giải Cánh diều 2003	Phim truyện điện ảnh	Người học trò đất Gia Định xưa	Đề cử
	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14	Phim truyện điện ảnh		Đề cử
2009	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 16	Phim truyện video	Đường đua	Bông sen bạc
		Biên kịch xuất sắc		Đoạt giải

Gia đình

Vợ ông là bà Bích Vân, họ có hai cô con gái là Sao Kim và Sao Mai. Vì ảnh hưởng của cha mà Sao Mai đã bắt đầu đóng phim từ khi còn nhỏ, bộ phim đầu tiên của cô chính là Về nơi gió cát do Huy Thành đạo diễn.

Chú thích

Thư mục

• Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương (2005). Nguyễn Quý (biên tập). Lịch sử biên niên công tác tư tưởng-văn hóa của Đảng Cộng sản Việt Nam. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. OCLC 607271298.
• Đỗ Văn Trụ; Phạm Vũ Dũng (2003). Niên giám danh hiệu nghệ sĩ nhân dân và nghệ sĩ ưu tú. Hà Nội: Bộ Văn hóa và Thông tin. OCLC 762193446.
• Fu, Poshek; Yip, Man-Fung (ngày 28 tháng 11 năm 2019). The Cold War and Asian Cinemas (bằng tiếng Anh). Routledge. ISBN 9780429757297.
• Liên hiệp các nhà quay phim Liên Xô, Союза работников кинематографии СССР (1983). “XIII Междунар кинофестивалю в Москве” [Liên hoan phim quốc tế Moscow lần thứ XIII]. Искусство кино (bằng tiếng Nga). 12. ISSN 0130-6405. OCLC 48062042.
• Hoàng Thanh; Vũ Quang Chính; Ngô Mạnh Lân; Phan Bích Hà (2003). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 1. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Hồ Sĩ Vịnh; Huỳnh Khái Vinh (1994). Văn hóa Việt Nam, một chặng đường : thành tựu, thách thức, triển vọng. Tạp chí văn hóa nghệ thuật. OCLC 33013429.
• Hội điện ảnh Hà Nội (2000). Nhà điện ảnh Hà Nội. Hà Nội: Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội. OCLC 605255501.
• Hồng Lực (2000). Tổ quốc và điện ảnh. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Trẻ. OCLC 46322550.
• Mai Thúc Luân (2001). Mùa xuân của một ngành nghệ thuật. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Văn nghệ Thành phố Hồ Chí Minh. OCLC 605314826.
• Ngô Mạnh Lân; Ngô Phương Lan; Vũ Quang Chính; Đinh Tiếp; Lại Văn Sinh (2005). Nguyễn Thị Hồng Ngát; và đồng nghiệp (biên tập). Lịch sử điện ảnh Việt Nam, Tập 2. Hà Nội: Cục Điện ảnh Việt Nam. OCLC 53129383.
• Ngô Phương Lan (1998). Đồng hành với màn ảnh: tiểu luận, phê bình điện ảnh. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 606352645.
• Nguyễn Lan Phương (2014). “Nhà viết kịch Đào Hồng Cẩm với Khối di cảo đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III”. Tạp chí văn thư lưu trữ Việt Nam. Cục văn thư và lưu trữ nhà nước. 7–12. OCLC 945640332.
• Nguyễn Thụ (1984). Phim truyện Việt Nam: suy nghĩ và thực tiễn, phê bình và tiểu luận. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa. OCLC 64010304.
• Nhiều tác giả (2007). Hành trình nghiên cứu điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 989966481.
• Phan Bích Hà (2003). Hiện thực thứ hai. Nhà xuất bản Văn hóa thông tin. OCLC 62394229.
• Trần Mạnh Thường (2008). Các tác giả văn chương Việt Nam. Tập 2. Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. OCLC 1083369959.
• Trần Trọng Đăng Đàn (2010a). Điện ảnh Việt Nam, Tập 1: Lịch sử - tác phẩm - nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam từ đầu thế kỷ XX đến 1975. Điện ảnh Việt Nam: Lịch sử, tác phẩm, nghệ sĩ, Lý luận, phê bình, nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. ISBN 9786045800201. OCLC 1023455622.
• Trần Trọng Đăng Đàn (2010b). Điện ảnh Việt Nam, Tập 2: Lịch sử - tác phẩm - nghệ sĩ điện ảnh Việt Nam 10 năm sau kháng chiến chống Mỹ (1976-1985). Điện ảnh Việt Nam: Lịch sử, tác phẩm, nghệ sĩ, Lý luận, phê bình, nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. ISBN 9786045800218. OCLC 1023445810.
• Trần Trọng Đăng Đàn (2010d). Điện ảnh Việt Nam, Tập 4: Lịch sử - tác phẩm - nghệ sĩ điện ảnh phim truyện truyền hình và phim truyện video Việt Nam. Điện ảnh Việt Nam: Lịch sử, tác phẩm, nghệ sĩ, Lý luận, phê bình, nghiên cứu. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh. ISBN 9786045800232. OCLC 1023454982.
• Viện nghệ thuật và lưu trữ điện ảnh (1994). Diễn viên điện ảnh Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin. OCLC 33133770.
• Vũ Khiêu; Bằng Việt; Nguyễn Vinh Phúc (2005). Hình ảnh người Hà Nội trong văn học-nghệ thuật cận và hiện đại. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn học. OCLC 952004349.

Liên kết ngoài

• Huy Thành trên IMDb