Wikipedia:Độ nổi bật (người)

Wikipedia:Tiểu sử chuyển hướng về đây. Bạn có thể đang tìm Wikipedia:Tự truyện hoặc Wikipedia:Tiểu sử người đang sống.

Tại Wikipedia, độ nổi bật là một tiêu chuẩn đưa vào dựa trên mức độ phù hợp của chủ đề bài viết đối với từ điển bách khoa. Chủ đề của một bài cần nổi bật hoặc đáng ghi nhận; nghĩa là, "có ý nghĩa, thú vị, hoặc kỳ quặc đủ để được quan tâm hoặc ghi lại." Nổi bật theo nghĩa "nổi tiếng" hoặc "có tính đại chúng", tuy không phải không liên quan, nhưng chỉ mang tính thứ cấp.

Trang này là hướng dẫn về độ nổi bật của tiểu sử chứ không phải một quy định; tuy nhiên, nó phản ánh sự đồng thuận đã đạt được qua thảo luận và được củng cố bởi lề lối làm việc mà cộng đồng chấp nhận. Hướng dẫn này cung cấp thông tin cho các quyết định về việc có nên viết bài về một người nào đó hay, nên trộn, xóa, hoặc phát triển tiếp. Về cách viết các bài về tiểu sử, xem Wikipedia:Cẩm nang văn phong (tiểu sử) và Wikipedia:Tiểu sử người đang sống.

Tiêu chí cơ bản

Tiêu chí cơ bản còn được gọi là tiêu chí chính. Một người được cho là nổi bật nếu người này đã là chủ đề của tác phẩm đã xuất bản của nguồn thứ cấp đáng tin cậy, và độc lập về tri thức, và độc lập với chủ thể.

• Nếu một nguồn chỉ nói về chủ thể ở mức không sâu lắm, thì có thể cần đến nhiều nguồn độc lập để chứng minh độ nổi bật; việc được đưa tin hời hợt tại các nguồn thứ cấp có thể không đủ để xác lập độ nổi tiếng.
• Có thể dùng các nguồn sơ cấp để hỗ trợ cho các chi tiết trong nội dung bài, nhưng các nguồn này không đóng góp cho việc chứng tỏ độ nổi bật của chủ thể.

Những bài viết về tiểu sử đáp ứng các tiêu chí cơ bản trên đây có thể được coi là đủ độ nổi bật mà không cần xét đến các tiêu chí bổ sung bên dưới. Tuy nhiên, bài viết cũng có thể không được phép tồn tại nếu nó rơi vào một trong những tiêu chí loại trừ, chẳng hạn như người đó chỉ nổi bật trong một sự kiện hoặc bài viết nằm trong những gì được liệt kê trong Những gì không phải là Wikipedia.

Tiêu chí phụ

Nói chung, một người được coi là nổi bật nếu họ thỏa mãn một trong các tiêu chuẩn sau. Việc không thỏa mãn các tiêu chuẩn này không phải căn cứ để kết luận rằng một chủ đề không đủ tiêu chuẩn đưa vào; trái lại, việc thỏa mãn một vài tiêu chuẩn không đảm bảo rằng một chủ đề đủ tiêu chuẩn đưa vào.

Nếu một người không thỏa mãn các tiêu chí bổ sung dưới đây, họ có thể vẫn đủ nổi bật theo hướng dẫn Wikipedia:Độ nổi bật.

Tiểu sử bất kỳ

• Người đã nhận được một giải thưởng hay danh hiệu nổi bật, hoặc đã nhiều lần được đề cử cho các danh hiệu hay giải thưởng đó.
• Người đã có một đóng góp được ghi nhận rộng rãi và có ảnh hưởng lâu dài trong lĩnh vực của người đó.
• Người có tên trong quyển từ điển tiểu sử chính thức của một quốc gia.

Chính khách

• Những người đã từng giữ và đang giữ chức vụ chính trị ở mức quốc tế, quốc gia.
• Những người đã từng giữ và đang giữ chức vụ chính trị ở mức đầu tiên dưới mức Quốc gia (cấp Tỉnh/Bang/Bộ và tương đương). Chỉ tính các chức vụ cấp Trưởng theo các nhánh đó là Đảng, Quốc hội, Nhà nước, Chính phủ, Tòa án, Viện Kiểm sát, Mặt trận đoàn thể.
• Việc một người được bầu là quan chức địa phương, hay một ứng cử viên cho một chức vụ chính trị, không đảm bảo là người này đủ độ nổi bật. Dù vậy, những người như vậy vẫn có thể đủ nổi bật nếu họ thỏa mãn tiêu chí chính về độ nổi bật rằng họ "được nói đến nhiều tại các nguồn độc lập đáng tin cậy".

Danh sách cụ thể đối với các chức vụ trong hệ thống chính trị của Việt Nam hiện nayː

• Nhánh Đảng Cộng sảnː (cơ quan Đảng)

1. Tổng Bí thư, Thường trực Ban Bí Thư
2. Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Trung ương Đảng
3. Bí thư Tỉnh ủy/Thành ủy các tỉnh (thành phố) trực thuộc Trung ương
4. Trưởng ban các Ban trực thuộc Đảng Cộng sản (Ban Tổ chức Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Ban Nội chính Trung ương, Ban Kinh tế Trung ương, Ban Dân vận Trung ương, Ban Đối ngoại Trung ương) và tương đương (Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Chủ nhiệm UBKT Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc NXB Chính trị Quốc gia và sự thật, Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản, Tổng biên tập Báo Nhân dân)
5. Trưởng các Ban chỉ đạo trực thuộc Đảng Cộng sản
6. Bí thư Đảng ủy trực thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Đảng ủy Khối Cơ quan Trung ương, Đảng ủy Khối các doanh nghiệp Trung ương, Quân ủy Trung ương, Đảng ủy Công an Trung ương, Đảng ủy Ngoài nước).
7. Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh

• Nhánh Quốc hội (cơ quan Lập pháp)

1. Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội
2. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Bầu cử Quốc gia
3. Chủ nhiệm các Ủy ban trực thuộc Quốc hội
4. Chủ tịch Hội đồng nhân dân các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương.

• Nhánh Nhà nước và Chính phủ (cơ quan Hành pháp)

1. Chủ tịch Nước, Phó Chủ tịch Nước
2. Thủ tướng Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ
3. Bộ trưởng các Bộ, Thủ trưởng các cơ quan ngang Bộ trực thuộc Chính phủ
4. Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch Nước, Tổng kiểm toán Nhà nước
5. Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh (thành phố) trực thuộc Trung ương

• Nhánh Tòa án và Viện kiểm sát (cơ quan Tư pháp)

1. Chánh án và Phó Chánh án Tòa án Nhân dân cấp cao
2. Viện trưởng và Phó Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân cấp cao
3. Chánh án Tòa án nhân dân và Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

• Nhánh Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể (cơ quan Mặt trận đoàn thể)

1. Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký của Mặt trận Tổ quốc Trung ương
2. Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam
3. Chủ tịch Hội Trung ương (Hội Nông dân, Liên hiệp Phụ nữ, Cựu chiến binh)
4. Chủ tịch các Hội Trung ương là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Trung ương
5. Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương

• Nhánh Lực lượng vũ trang (Quân đội và Công an)

1. Sĩ quan có cấp bậc quân hàm từ Trung tướng trở lên.
2. Những người được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân

Nhà ngoại giao

• Các nhà ngoại giao đã tham gia đáng kể trong các sự kiện mà tầm quan trọng về ngoại giao đã được nói đến tại các nguồn thứ cấp đáng tin cậy.
• Một số nhà ngoại giao tham gia các sự kiện có tầm quan trọng nhưng cá nhân họ không được đề cập đến nhiều trong sách báo. Trong trường hợp này, cần có các nguồn đáng tin cậy cho biết vai trò của họ trong sự kiện.

Vận động viên

• Những người đã dự thi trong khuôn khổ một hiệp hội chuyên nghiệp, hoặc một cuộc thi có tầm vóc tương đương tại một môn thể thao không đấu theo hiệp hội chẳng hạn như bơi lội, đánh gôn, hoặc quần vợt.
• Những người đã thi đấu tại mức cao nhất của các môn thể thao nghiệp dư. Mức cao nhất thường được hiểu là đã tham gia thi đấu tại Thế vận hội hay Giải vô địch thế giới.

Những người có nghề nghiệp sáng tạo

Các nhà khoa học, viện sĩ, nhà kinh tế, giáo sư, tác giả, biên tập viên, nhà báo, nhà làm phim, nhà nhiếp ảnh, nghệ sĩ, kiến trúc sư, kĩ sư, và những người có nghề nghiệp sáng tạo khác:

• Người được xem là một nhân vật quan trọng được đông đảo các đồng nghiệp cùng thời hay hậu sinh nói đến.
• Người được cho là tác giả của một khái niệm, lý thuyết, hay học thuyết mới và có ý nghĩa.
• Người đã tạo ra hoặc là đồng tác giả quan trọng của một tác phẩm hay công trình hoặc tập hợp công trình nổi tiếng hay có ý nghĩa, mà công trình này đã là chủ đề của một cuốn sách hay phim độc lập, hoặc của vài bài báo hay bài phê bình độc lập được xuất bản định kì.
• Người mà tác phẩm của họ đã (a) trở thành một đài tưởng niệm, hoặc (b) là một phần quan trọng của một cuộc triển lãm quan trọng, hoặc (c) đã thu được sự chú ý đáng kể của các nhà phê bình, hoặc (d) có trong các bộ sưu tập cố định của vài bảo tàng hay phòng trưng bày nghệ thuật nổi tiếng, hay trong nhiều thư viện quan trọng.
• Xem Wikipedia:Độ nổi bật (học thuật) về các hướng dẫn cho các chủ đề mang tính học thuật

Người trong công nghiệp giải trí

Diễn viên, diễn viên lồng tiếng, diễn viên hài, những người có ảnh hưởng lớn tới công chúng (nhà phê bình, nghiên cứu...), người mẫu và những cá nhân truyền hình nổi tiếng khác:

• Đã đóng các vai quan trọng trong vài bộ phim hay vở diễn sân khấu nổi bật
• Đã có đóng góp độc đáo, phong phú, hay có tính cách tân đối với một lĩnh vực giải trí.
  • Xem WP:MUSIC để biết các hướng dẫn về các nhạc công, nhạc sĩ, nhóm nhạc...

Người trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật

Những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, đã được trao tặng các giải thưởng:

• Nghệ sĩ Nhân dân
• Nghệ sĩ ưu tú

Người trong lĩnh vực giáo dục

Những người hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, đã được xét duyệt và trao tặng danh hiệu:

Người trong lĩnh vực y học

Những người hoạt động trong lĩnh vực y học, đã được xét duyệt và trao tặng danh hiệu:

Diễn viên khiêu dâm

• Đã đoạt hay từng là ứng cử viên nặng ký cho một giải thưởng nổi tiếng, chẳng hạn như các giải liệt kê tại en:Category:Pornographic movie awards hay Thể loại:Giải thưởng điện ảnh hay giải thưởng của một tạp chí khiêu dâm lớn, chẳng hạn như Penthouse, Playboy, hay Playgirl; cũng như các dạng khác (trang web, video...) trong các thể loại khiêu dâm.
• Đã có đóng góp độc đáo cho một thể loại khiêu dâm cụ thể, chẳng hạn như khởi đầu một xu hướng trong khiêu dâm, hay đã đóng trong một phim khiêu dâm ăn khách (blockbuster), gây chấn động, hoặc có ý nghĩa biểu tượng (iconic).
• Đã được nói đến nhiều lần trong trong các cơ quan truyền thông chính thống nổi bật.

Tiêu chí vô hiệu

• Việc một người A có quan hệ với một người nổi tiếng B không phải một lý do để có một bài riêng về A (trừ khi sách báo đã đưa tin đáng kể về A); xem có quan hệ không có nghĩa là nổi bật. Tuy nhiên, có thể viết về người A trong bài về B. Ví dụ, Brooklyn Beckham và Jason Allen Alexander được nói đến trong các bài về David Beckham và Britney Spears, và các liên kết Brooklyn Beckham và Jason Allen Alexander chuyển hướng tới các bài đó.
• Tránh các tiêu chí dựa vào thống kê của các cỗ máy tìm kiếm (ví dụ, số kết quả từ Google hay thứ hạng Alexa), hay đếm số ảnh được công bố trực tuyến. Ví dụ, ngành công nghiệp phim khiêu dâm sử dụng Google bomb để gây ảnh hưởng đến thứ hạng, và đối với hầu hết các chủ đề, Google không thể dễ dàng phân biệt được các tham chiếu hữu ích và các tài liệu chỉ đơn giản là chứa các từ khóa tìm kiếm. Xem thêm các hạn chế của Alexa. Khi sử dụng Google để trợ giúp việc xác định độ nổi bật của một chủ đề, hãy đánh giá chất lượng thay vì số lượng các liên kết tìm được.

Không thỏa mãn tiêu chí nào

Nếu một bài viết không thỏa mãn tiêu chí nào để có một bài đứng riêng, hoặc để đưa vào một bài tổng quan hơn, và khó có thể nâng cao chất lượng bài hoặc việc đó đã không đem lại kết quả, thì có thể xem xét các quy trình xóa bài sau đây:

• Nếu bài viết không nói rõ tại sao chủ thể lại quan trọng hoặc có ý nghĩa, sử dụng thẻ {{chờ xóa}} để yêu cầu xóa nhanh.
• Đối với các bài không thỏa mãn tiêu chí xóa nhanh nhưng việc xóa bài ít có khả năng gây tranh cãi, dùng thẻ {{prod}}. Khi đó bài sẽ bị xóa sau 5 ngày nếu không có ai phản đối (xem Wikipedia:Biểu quyết xoá bài).
• Với những trường hợp không chắc chắn về việc xóa hoặc nghĩ rằng người khác có thể phản đối, hãy treo biển {{Không nổi bật}} và đưa ra Biểu quyết xóa bài, mọi người sẽ bàn về độ nổi bật của chủ thể trong ít nhất 7 ngày.

Các trường hợp đặc biệt

Không đạt tiêu chí cơ bản nhưng đạt tiêu chí bổ sung

Nếu không tìm thấy lời giải thích thỏa đáng hoặc nguồn thích hợp để có bài riêng, nhưng nhân vật thỏa mãn một hoặc vài tiêu chí bổ sung:

• Nhập vào bài khác có ngữ cảnh rộng hơn
• Đặt biển {{Hợp nhất}} vào bài, ghi rõ tên bài cần trộn vào. Đọc hướng dẫn tại Bản mẫu:Hợp nhất.
• Nếu hiện chưa có bài để trộn vào, hãy xem xét tự viết, dịch từ Wikipedia ngôn ngữ khác hoặc nhờ người khác viết.

Bài không thể hiện độ nổi bật của chủ đề

Nếu một bài không giải thích độ nổi bật của chủ đề, hãy cố nâng cấp bài bằng cách:

• Tự viết lại bài
• Hỏi những người viết bài đó và yêu cầu họ nâng cấp lên.

Không đủ nguồn

Nếu bài viết không trích dẫn đủ nhiều từ các nguồn:

• Tự tìm nguồn
• Hỏi những người soạn bài xem nên tìm nguồn ở đâu
• Đặt biển {{không nổi bật|tiểu sử}} vào bài để các thành viên khác chú ý.
• Nếu bài thuộc một lĩnh vực chuyên ngành, dùng thẻ {{cần biên tập}} kèm tên chủ đề hay Dự án Wiki cụ thể để thu hút những thành viên có kiến thức về lĩnh vực đó. Các thành viên này có thể có các nguồn đáng tin cậy, kho tư liệu hữu ích không có sẵn trên Internet.

Người chỉ nổi bật tại một sự kiện

Xem thêm: WP:NOT § NEWS, và WP:BLP1E

Khi một người chỉ liên quan đến một sự kiện, chẳng hạn một vụ án cụ thể tương đối không quan trọng, hoặc nổi tiếng do tham gia tranh cử một chức vụ trong chính quyền, cần xem xét kỹ càng xem có cần tạo một bài riêng về người này không. Nếu các nguồn uy tín chỉ nói về người này trong ngữ cảnh của một sự kiện cụ thể, có thể không cần phải có một bài riêng về tiểu sử người này. Ví dụ: Trần Văn Trường chỉ nổi bật nhờ sự kiện biểu tình năm 1999 tại California nên không có bài riêng.

Các nguồn đáng tin cậy đôi khi đề cập sâu và rộng về tiểu sử người đó, nhưng thông tin về người này thường chỉ nên đưa vào bài viết về sự kiện đó, trừ khi lượng thông tin này lớn đến mức có thể làm cho bài bị lệch (unwieldy) hoặc khi các nguồn đã viết về người này là chính, nói về sự kiện là phụ. Trong trường hợp đó, có thể tạo bài riêng về người này, còn trong bài về sự kiện chỉ cần viết thành một phần tóm lược. Nếu sự kiện đó có ý nghĩa quan trọng, và người đó đóng một vai trò lớn trong sự kiện đó thì thường có thể tạo bài riêng. Ví dụ điển hình của loại này là thủ phạm thực hiện thực hiện các vụ ám sát các nhà lãnh đạo quốc gia vì có rất nhiều nguồn đáng tin cậy bàn về vai trò của người đó. Ví dụ, Gavrilo Princip, người từng ám sát Thái tử Áo-Hung Franz Ferdinand.

Danh sách người

Một số bài có chứa hoặc chỉ là danh sách người – ví dụ bài về một trường học có chứa hoặc liên kết đến một danh sách các cựu học sinh nổi tiếng. Các danh sách như vậy không phải để liệt kê tất cả mọi người (ví dụ tất cả những ai từng tốt nghiệp từ trường này). Thay vào đó, những người liệt kê trong danh sách cần thỏa mãn tiêu chí ở trên. Cũng vì điều đó, tính chất nổi bật của những người trong danh sách là ngầm hiểu, không nên dùng các từ ngữ như "nổi bật", "nổi tiếng"... trong tên bài chứa danh sách. Xem Wikipedia:Quy ước đặt tên.

Những thành viên muốn tự đưa mình vào những danh sách như vậy nên dùng các thể loại dành cho thành viên cho mục đích này, ví dụ Thể loại:Thành viên sinh viên Đại học Bách khoa Tp. Hồ Chí Minh.

Gia đình

Bản thân việc một người có quan hệ gia đình với một người nổi bật không đóng góp gì cho độ nổi bật của người đó. Bài bách khoa về người nổi bật và trong bài đề cập sơ sài đến các thành viên trong gia đình không có nghĩa là các thành viên đó đủ nổi bật. Tuy nhiên, quan hệ gia đình với người nổi tiếng có thể làm cho một người được báo chí quan tâm và đăng tin nhiều. Và việc được đăng tin nhiều lại có đóng góp cho độ nổi bật của người này.

Bài về thành viên Wikipedia

Một số thành viên Wikipedia có bài về chính mình (xem en:Wikipedia:Wikipedians with articles). Tuy nhiên, cái danh "là thành viên Wikipedia" không ảnh hưởng đến độ nổi bật của người đó, bất kể họ đã tham gia Wikipedia trước hay sau bài viết đó. Cần đánh giá tất cả các bài chỉ bằng các nội dung còn lại (không liên quan đến công tác biên tập trên Wikipedia) và các hướng dẫn quy định về tiêu chuẩn đưa vào, chẳng hạn như hướng dẫn này, Wikipedia:Tiểu sử người đang sống, Wikipedia:Không đăng nghiên cứu chưa công bố, và Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được.

Xem thêm

• Wikipedia:Độ nổi bật (học giả)